Gözünüzden sürmeyi, hesabınızdan paranızı alırlar!

İki hafta önce bir pazar günü, hava çok sıcak... Kapının zili çalındı, kameradan baktım, bir adam, bastım tuşa, açtım kapıyı... Üstü başı temiz biri, “Abla, üst komşuna köyden tereyağı, peynir getirdim, sana bırakmamı söyledi” dedi. “Yok yahu, üst katta iki genç oturuyor, selamımız sabahımız yok” dedim. Tam kapıyı kapatıp kendimi kurtaracağım anda “Yok yok, onların üstündeki abla” dedi. Baktım, çok sevdiğim ama aramızda bu tür bir ilişkinin olmadığı komşumu tarif ediyor... ‘Herhalde zorda kaldı kadın’ diye düşündüm, adamın elindeki poşeti aldım. “Abla, bir de dedi ki; üzerinde para varsa ödemeyi yapacakmışsın” diyerek bir atak yaptı. Kafam karıştı, çünkü şu kadar yılda hiç böyle bir şey istemedi komşum benden. Rahatsızım, bir yandan da kucağımdaki poşeti elimle yokluyorum. “Tereyağı abla, bizde yanlış olmaz” diye atağına devam etti. Çıkardım 470 lirayı, adamın eline saydım, 5 lira çıkmadı, “Abla, helali hoş olsun, tamam” deyip koşar adım gözden kayboldu.

Poşeti buzdolabına koydum, tereyağı ya, bozulmasın! Aradan iki saat geçti ama kafamın içi hep rahatsız... Komşumun gelip emanetini almasını bekliyorum... Dayanamadım ve açtım poşeti. Belki iç içe 10 poşet! Son poşeti parçalayınca tereyağı yerine sarı sarı limonlarla karşılaştım. Ve tabii ki komşumun olayla hiç ilgisi yok. Evet, dolandırıldım! Vallahi çok kötü bir duygu. Kaptırdığım para çok değil ama duygusal hasar büyük. Sonra oturdum telefonun başına, arayıp eşe dosta anlattım, güldük geçtik. Tabii hepsi büyük bir zevkle dalgasını geçti, olsun, hakları... Ama bu konuşmalar esnasında gördüm ki yalnız değilim! Her meslekten, her kesimden insanlar az ya da çok miktarda dolandırılmış. Öyle ki dolandırıcıları ifşa eden, derdine çare arayanların kurduğu sosyal medya grupları bile var.

Dolandırıcılar, telefon numarası ve sosyal medya hesaplarına ulaşıp buradan attıkları mesajlarla
insanları ağlarına düşürüyor.

‘Ev kadınları ciddi risk altında, öğrenciler de dolandırılıyor’
Osman Demircan-Siber güvenlik uzmanı

◊ Dolandırıcılık yöntemlerinin aslında tamamının ortak adı ‘oltalama saldırı’.
Fakat o oltanın ucuna hangi yemin takılacağını gündem belirliyor. Mesela son olarak yaşanan ‘mavi ekran’ sorunundan sonra dolandırıcılar “Kaybınızı geri ödeyeceğiz” diyerek insanları arayıp dolandırmaya çalıştı.

◊ Çok kıymetli bir fırsat varmış gibi gösteriliyor çoğu zaman. Sponsorlu reklamın içinde yapay zekâ ve deepfake gibi teknolojiler kullanılarak bir ünlünün ya da bir devlet büyüğünün ismi geçirilip bir reklam oluşturuluyor. Oradaki linke tıkladığınızda olay bitiyor.

◊ Sanki gerçek kurumlardanmış gibi SMS mesajı gönderenler var. Gelen mesajın sonundaki linke tıklandığında ya sosyal medya hesaplarınız ya da tüm telefonun kontrolü ele geçiriliyor. Ya da o link tıklandığında bir ödeme ekranı geliyor ve kişisel kredi kartı bilgileri de ele geçirilebiliyor.

◊ Sosyal medya ya da internetteki sahte siteler üzerinden fırsat ürünleri varmış gibi karşımıza çıkıyorlar. Mesela 5 bin liralık ayakkabı 500 liraya satılıyor!

◊ Son dönemde gündemimizde tatil var. Sanki firmalar indirim yapmış gibi sponsorlu reklamlar çıkıyor karşımıza. İnanıp rezervasyon yaptıranlar hem kişisel bilgilerini hem de kredi kartı bilgilerini paylaşıyorlar, sonra da gidip otelin kapısında kalıyorlar. Çünkü otelin konuya ilişkin hiçbir bilgisi yok.

◊ Araba ve araçlar her zaman dolandırıcılık için kullanılır. Örneğin size bir trafik cezası geldiyse ödemek için arama motoruna ‘trafik cezası öde’ yazdığınızda yine dolandırıcılar tarafından verilmiş bir sponsorlu reklam karşınıza çıkabilir. Cezanın ödeneceği devlet kurumuymuş gibi kendini gösterip vatandaşı dolandırıyorlar. Plaka bilgileriyle gelen ‘trafik cezanız var’ mesajları gönderiyorlar. İnsanlar ciddiye alıyor ve linki tıkladığında para kaybediyor.

Kara para aklanıyor

◊ ‘Dava dosyanızın son günü’ diye mesajlar geliyor. “Hakkınızda kamu davası açıldı. 32 bin lira borcunuz var, şu hesaba 2 bin lira yatırırsanız dosya kapanacak” diyorlar ve dolandırıyorlar.

◊ ”Kredi kartı aidatınızı geri ödüyoruz” yöntemi var bir de. Cumhurbaşkanlığı’nın amblemini, sahte e-devlet’in sitesini kullanıyorlar. “Küçük bir meblağ gönderin, hesabı doğrulayalım ve aidatınızı size iade edelim” deyip vatandaşın 200 lirasını alıyorlar.

◊ Ev kadınları da çok ciddi risk altında. ‘Evde iş fırsatı’ başlığı altında kargo parası, gönderilen malzemelerin parası diyerek ev kadınlarını da dolandırdılar.

◊ Öğrenciler de dolandırılıyor. Çocuklara birtakım fırsatlar sunuluyor. “Hesabınızı kullanalım, size 10, 50 bin lira verelim” diyorlar. İşini acı tarafı o paralar gönderiliyor. Ama arka planda kredi kartı dolandırıcılığı yapılıyor, kara para aklanıyor bu hesaplar üzerinden. O ciddi para trafiğinde sanki bu çocuklar da işin bir parçasıymış gibi görünüyor. Devlet çok ciddi önlem alıyor bu konuda. Zaten hesabınızı hiç kimseye kullandıramazsınız yasal olarak.

NASIL ÖNLEM ALACAĞIZ?
Sibergüvenlik uzmanı
Osman Demircan anlatıyor:

◊ Önünüze çok güzel bir fırsat geldiyse iki defa düşünün. “Ben kimim de bana öncelik tanınıyor” sorusunu sorun kendinize.
◊ Telefonunuzdaki işletim sisteminin, yazılımın güncel olması çok önemli. O güncellemeler, güvenlik açıklarını kapatıyor. Bir antivirüs programı ve güvenlik duvarı mutlaka kurulmalı. Satın almaya özen gösterin. Bedava uygulamalarda da verileriniz toplanıyor ve bir yerlere gönderiliyor. Bir şey bedavaysa ürün sizsiniz, bunu unutmayın.
◊ 850’li bir numara aradığında eğer o numarayla, o kurumla ilgili bir fikriniz yoksa telefonu kapatıp ilgili yeri doğru numarasından arayın.
◊ 800, 850 ile başlayanların birçoğu yurtdışından satın alınabilen sanal numaralar. Sanki bir call center’mış gibi kendilerini gösterebiliyorlar. “Mesaj gelecek, o bilgiyi verin, TC numaranızı söyleyin” diyorlarsa belli ki dolandırıcılar.
◊ Bu tarz aramalarda konuşmayı sürdürmek tuzağa sizi bir adım daha yaklaştırır. Telefonu kapatın, bankanızı arayın, varsa ekran görüntüleriyle kolluk kuvvetlerine başvurun.

‘Ne kadar hızlı olursanız, zararınızı geri alma ihtimali o kadar artar’
Avukat Mehmet Şirin Şahin

◊ Adalet Bakanlığı’nın en son yayımladığı verilere göre dolandırıcılık suçuna ilişkin ceza dosyası sayısı 2022’de bir önceki yıla göre yüzde 41, 2023’te ise yüzde 25 oranında arttı. Bu yıl dosya sayısında yaşanan artışın bu oranların çok çok üzerinde olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

◊ Bu suçlarda bizi en çok zorlayan husus, failin kimliğini tespit etmek. En basit bir banka dolandırıcılığı suçunda bile dolandırıcıların kullandığı IP numarasının tespiti aylar sürüyor. Paranın büyük bir çoğunluğunu da dakikalar içerisinde uluslararası kripto para borsalarına aktararak yurtdışına çıkardıkları için izini sürmek zorlaşıyor.

◊ Soruşturma dosyasında kimliği tespit edildiğinde çoğu dolandırıcı daha az ceza almak için zararı gidermek istiyor. Zararı gidermek istememeleri halinde hukuk mahkemelerinden haklarında ihtiyati haciz kararı alınıp verdikleri zarar için açılacak dava sonuçlanıncaya kadar malvarlıklarına haciz işlemi yapılabilir.

◊ Takip ettiğimiz dosyaların büyük çoğunluğunda mağdurların telefonuna gün içerisinde oltalama yöntemiyle (phishing) zararlı yazılım yükleniyor ve mağdurlar uyuduktan sonra gecenin bir yarısı banka hesapları ele geçiriliyor. Bu dosyaların büyük çoğunluğunda mahkemeler, bankaların gerekli güvenlik önlemlerini almadıklarını belirterek zarardan sorumlu olduklarını kabul ediyor.

Yüksek kâr vaadi

◊ ‘Forex dolandırıcılığı’ olarak bilinen yöntemde, borsa uzmanı olduğunu iddia eden bir dolandırıcı, güven duygusu geliştirmek için iyi bir işinsanı profili veren sosyal medya hesabı kuruyor, mavi tik alıyor. Yatırım görüşlerini paylaştığı Telegram kanalları kuruyor. Başka yan hesaplardan güven sağlıyor. Sonra mağdurlara yüksek kâr vaadiyle çalıştığı sözde borsa kurumlarından işlem yaptırıyor. Mağdurlar aracı borsa kurumuna yatırım yaptığını düşünürken aslında dolandırıcıların kullanımında olan hesaplara yatırım yapıyor. Mağdurlar paralarını geri istediklerinde dolandırıcılar paranın hesaba geçmesi için vergi ücreti, SWIFT maliyeti ve banka komisyonu gibi bahanelerle sürekli para istiyor ve mağdurları milyonlarca lira zarara uğratıyor.

◊ Erkeklere sosyal medya arkadaşlık sitelerinden mesaj atılıyor. Karşılıklı mesajlaşmaların ardından, birkaç gün sonra mağdurun cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan birini işlediği iddia ediliyor. Sahte mahkeme evrakı oluşturuluyor, kendilerini hâkim, savcı veya avukat olarak tanıtan kişiler iletişime geçip bu dosyanın kapanması karşılığında mağdurdan belli bir para talep ediyorlar.

◊ Ne kadar hızlı davranırsanız, paranızı geri alma ihtimaliniz o kadar artar. Örneğin banka dolandırıcılığında mağdurların yapması gereken ilk şey bankaya ulaşarak hesaplarına bloke koydurmak ve en yakın karakol veya adliyede dolandırıcılar hakkında suç duyurusunda bulunmak.

◊ Hâkim, savcı, polis ve avukatlar gibi meslekleri gereği dolandırıcılık süreçlerine vâkıf olan kişiler bile dolandırıcılık suçunun mağduru olabiliyor.

‘Önce güven telkin ediyorlar’
Avukat Esra Çetin

◊ Sosyal medyada arkadaşlıkla başlayan bir süreçle karşılaşıyoruz. Dolandırıcı genelde yabancı bir ülke vatandaşı, oldukça güzel bir hayatı ve mesleği varmış gibi bir portre çiziyor. Duygusal arkadaşlık kurduğu ve güven telkin ettiği mağdurdan acil ihtiyaç bahanesiyle para talep ediyor. Mağdur parayı gönderdikten sonra iletişim bir müddet daha devam ediyor hatta yeni para talepleri de yapılıyor. Bazı mağdurlar şüpheye düşüp ikinci kez para göndermez. İki, üç hatta dört kez para gönderen de var.

İnandılar, kaybettiler
‘Lütfen yardım edin’

Arkadaşlar ***** (alışveriş platformu) üzerinden teşhir ürünü diye telefon pazarlığı ettim, adam beni bir güzel kandırdı, parayı gönderdim ama bana kargo falan gelmedi ve engelledi beni. Benim elimde olan tek tutanak ismi gözükmeyen dekont ve WhatsApp görüşme kayıtları. Nasıl bir yol izlemem lazım, lütfen yardımcı olun, polise gittim, “Açık kimliği olmadan bir işlem yapılmaz” dedi, “Bankadan ismi açık okunur dekont getir, bulunursa öyle bulunur” dediler.

‘Beni engellediler’

Aralık ayında toplu sipariş verdim. Sayfasını inceledim. Sitesine baktım ve sipariş için iletişime geçtim. “Ödemeyi yapmadan ürünlere başlamıyoruz” dediler. Ödemeyi yapana kadar çok ilgili davrandılar. Her mesajıma cevap verdiler. Ben de yurtdışında olduğum için arayıp yurtdışına ürün gönderdiklerini söylediler ve güven verdiler. Ancak ödemeyi yaptıktan sonra hep bir bahaneyle ürünleri göndermediler. “Hastayım, ameliyata gireceğim”, “Ürünlerin rengi tam olmadı, memnun olmanız için tekrar renk vereceğim, zaman alır” gibi bahanelerle oyaladılar. Oyalarken “Eğer isterseniz iadenizi yaparım” dediler. “Allah’tan korkan insanlarız, kuruşuna kadar iade yaparım” dedikleri halde, sonra ürün istemediğimi ve ücret iadesi istediğimi belirttiğim halde iade yapılmadı. Tüm sayfalardan engellendim. Ben güvenip 7.335 lira ödedim.

(Bu hikâyeler sosyal medya platformlarından alındı.)