Gece kuşu musunuz sabah şekeri mi?

Sabah erkenden kalkıp sporuna giden, kahvaltısını yapan, ardından ofise ilk gidip hemen bilgisayarının başına geçerek çalışmaya başlayan insanlara hep özenmişimdir. Siz ofise gidene kadar onlar gelen e-postaları yanıtlamış, toplantı hazırlıklarını çoktan bitirmiş olur. Yıllar içinde okuduklarımdan şöyle bir algı oluşmuş bende; ne kadar büyük bir şirketin CEO’suysanız o kadar erken kalkarsınız. Örneğin Apple gibi bir dünya devinin başındaysanız Tim Cook gibi güne sabah 4.00-5.00 gibi başlarsınız. Kimse de sizi yadırgamaz. Benim de böyle çok arkadaşım var. Onlarla ilgili tek şikâyetim akşam 21.00’den itibaren esnemeye başlamaları. 

Bense gece geç yatıp, sabah uykusundan maksimum yararlanıp -alarmı tekrar tekrar kurup- işe daima ucu ucuna yetiştiğim bir rutine sadık kaldım hep. İşi yazmakla ilgili biri olarak ne kadar çok istesem de günün güneş batmadan önceki bölümünde yazının başına oturacak konsantrasyonu çok nadir yakaladım. Ama bir çözüm yolu buldum. Gün içinde yapmam gereken editörlük işlerini, telefon görüşmelerini tamamlayıp, arada sosyalleşip gece olunca bilgisayarın başına geçiyorum. Sadece iş değil; kitap okumak, müzik dinlemek de hep gece aktivitelerim. Barselona’da yapılan Primavera Müzik Festivali benim için adeta bir cennet. Gece 3.00’te başlayan konserler var. Günü tepetaklak yaşıyorum ama şikâyetçi miyim? Değilim. Peki, şikâyetçi olmalı mıyım? Son dönemde bu soruyu kendime çok sormaya başladım. Ve sonunda bilimsel araştırmalara göz atmaya karar verdim.

2012’de Toronto Üniversitesi’nden Renée Biss ve Lynn Hasher’ın yaptığı araştırmaya göre sabah şekerleri kendilerini daha mutlu ve sağlıklı hissediyor. Gece kuşlarınınsa daha az uyudukları için sağlıkları, ruh halleri ve iş verimliliği bu durumdan olumsuz etkileniyor. The Economist’in haberine göre sabah şekerlerine aynı zamanda daha fazla saygı duyuluyor. Ofise geç gelenlerle ilgili algıysa tembel, disiplinsiz ve olgunlaşmamış oldukları yönünde. Bu veriler Oregon Devlet Üniversitesi’nden Jessica Dietch’in araştırmasından. Bir de Hong Kong’daki Çin Üniversitesi’nin araştırmasına göre gece kuşları daha kilolu olarak görülüyor.

Esnemek ve esnememek

İşin bir de sosyal hayatla ilgili bölümü var. Önce uluslararası bir şirkette yöneticilik yapan Meryem Göğcü’nün anlattıklarına kulak verelim: “Erken kalkmayı çok seviyorum; programımı planlıyorum, kendime vakit ayırabildiğimden ayrıca çok kıymetli sabah saatleri. Yürüyüşe gidiyorum, yoga yapıyorum. Bazen sadece duruyorum. Sessiz sabah saatleri ilaç gibi geliyor. Ama elektronik müziği de çok seviyorum. Çoğu partiler, DJ performansları gece yarısından sonra başladığı için çok zorlanıyorum.”

Sabah erken kalkmak kişiyi verimli yapıyor ama sosyal hayattan geri kalmasına neden olabiliyor. Onlar erken yatmak için evlerine dönerken gece kuşları tüm enerjileriyle sosyal hayata ‘akıyorlar’. Yine araştırmalar gece kuşlarının daha fazla içki içtiklerini ve daha fazla cinsel ilişkiye girdiklerini gösteriyor. Almanya’daki Heidelberg Eğitim Üniversitesi’nden Christoph Randler ve ekibi 2016’da 283 erkek deneği, kronotipleri (bir kişinin kronotipi onun 24 saatlik zaman diliminde hangi vakitlerde uyumaya meyilli olduğunu ifade eder) ve cinsel davranışları açısından test etmiş. Araştırmada gece kuşlarının daha fazla partnerleri olduğu ve sadakatsizliğe de yatkınlıkları ortaya çıkmış. Randler daha önce de sabah şekerlerinin daha ısrarcı, işbirliğine daha yatkın, uyumlu ve vicdanlı olduklarını ortaya koyan bir makale yayımlamış.

Konuyla ilgili en yeni araştırmaysa Imperial College London’da 26 bin kişiyle yapıldı. Denekler üç gruba ayrıldı. Erken uyanan, geç yatan ve ikisinin arasında kalan, ne geç yatan ne de erken kalkanlar. Araştırmanın
sonuçlarına göre geç saatlere kadar uyanık kalanların zekâ, muhakeme ve hafıza testlerinde erken uyuyanlara ve ara gruba kıyasla daha iyi puanlar aldıkları görüldü.

Sabah şekerleri bilişsel kapasite testinde en düşük skorları elde etti. Araştırmada 7 saatten az ve 9 saatten fazla uyumanın beyin fonksiyonu üzerinde olumsuz etki yarattığına da dikkat çekildi.

Kendinizi test edin

Sabahları alarmınızı ne kadar erteliyorsunuz?

a. Alarm kurmuyorum. Doğal olarak uyanıyorum. 
b. Ertelemeye ihtiyaç duymuyorum. Alarmla kalkıyorum.
c. Bazen alışkanlık haline gelebiliyor. 
d. Erteleme benim göbek adım.

Kalkar kalkmaz ilk iş ne yapıyorsunuz?

a. Kahvaltı ediyorum. 
b. Önümdeki uzun güne hazırlık için duşa giriyorum. 
c. Biraz daha yatakta kalıyorum. Henüz güne başlamaya hazır değilim. 
d. Doğrudan banyoya gidip yüzüme su çarpıyorum. Kendime gelmem zaman alıyor.

Gelecek haftaya teslim edilecek bir projeniz var. Ne zaman üzerinde çalışıyorsunuz?

a. Sabah ilk iş. Günün geri kalanının tadını çıkarmak istiyorum. 
b. Öğle yemeğinden önce. Akşamları işe konsantre olamıyorum.
c. Öğleden sonra. Güzel bir yemek ve dinlenme sonrası
d. Akşamları. Bu şekilde daha iyi odaklanıyorum.

Yatma saatiniz nedir?

a. Genellikle 21.00’den önce yatarım. 
b. 23.30’dan önce yatacağımdan emin olmalıyım.
c. Gece yarısından sonra yatarım.
d. Saat 1.00’den önce uykum gelmiyor.

Arkadaşınızın partisinde saat kaça kadar kalırsınız?

a. 22.00’den sonraya kalmamaya özen gösteririm. 
b. Gece yarısından önce mutlaka ayrılmış olurum.
c. Muhtemelen en son ayrılanlardan biri olurum. 
d. Beni zorla dışarı atması gerekiyor.

SONUÇ

a ve b’ler çoğunluktaysa: Sabah şekeri
c ve d’ler çoğunluktaysa: Gece kuşu