Ertuğrul Özkök: Hocam, artık 70’inde bir orta yaş erkeğiyim, kaç yaşında gibi yapayım?

Her beş yılda bir ömrümüz bir yıl uzuyor

Osman Hocam, Dünya Sağlık Örgütü’nün bu yeni yaş dilimleri ne?
Yaş sınıflaması eskiden 50 yılda bir değişirdi ama insan ömrünün her beş yılda en az bir sene uzaması, bu değişiklikleri hızlandırdı. Bundan önceki sıralamaya göre 70 yaşı orta yaşın içine alıyorken, şimdi 79’a kadar olan süreç orta yaş denilen gruba dahil oldu. Yani bu ciddi bir sınıflama.

Yani bu durumda önümde 10 yıllık bir orta yaş dönemi mi açılıyor?
Doktorun olarak da senden söz edersem şunu rahatlıkla söyleyebilirim: Bedenen orta yaşlı oluyorsun ama ruhen gençlik dönemindesin muhtemelen.

Ölmenin de bir ideal yaşı var mı?

Hayat uzadı. Peki ölmenin ideal bir yaşı var mı?
Var. İyi hayat dediğimiz, bilgece, zarafetle ve son nefese kadar başkalarına muhtaç olmadan yaşanan hayattır. Bu, 80 yaş için de mümkün, 90 yaş için de... Yaşlılığın bir düşkünlük dönemi olduğu düşüncesini bu toplumdan almamız lazım.

Hocam, bu malzemeyle yani etle ve kemikle, insan teorik olarak kaç yıl yaşayabilir?
Bu malzemeyle 120 yıl yaşamış çok insan var. İnsan ömrüyle ilgili tahminleri kullanan uzmanların dayandırdığı birinci gerekçe bu. “Madem 120 yıl yaşayabilen veya 110 yılı geçebilen bu kadar çok insan var; insan ömrü 110 yıl ve üzeridir” deniyor.

Kaç yılında 100 yaşına kadar yaşayacağız?

Bu hızla gidersek 100 yaşına kadar yaşamak ne zaman mümkün olur?
Muhtemelen 2050’den sonra 100 yaşını konuşuruz. Ama ben 100 yaş ve üstünün çok mücadele edilmesi gereken bir süreç olduğu kanaatinde değilim.

Her gece bir sezonluk dizi seyredersen...

Kafamı kurcalayan bir şey var. İnsan 100’e kadar gidiyor ama buna karşılık kalp, şeker gibi hastalıklar da 25’inde görülmeye başladı. Burada bir çelişki yok mu?
Var. Burada yeni hayatın bize getirdiği bazı arızalar var. Abur cubur yersen ömründen de yiyorsun. Her akşam yemek üstüne yatıp bir Netflix dizisinin bir sezonunu baştan sona seyredersen, ömrünün bir bölümünün de geçip gittiğini seyrediyorsun. Temel açmaz da bu. Yetişkin yaşı diyabeti artık 15 yaşındaki çocuklarda bile görülmeye başladı çünkü çocuk 15 yaşında obez oluyor. Eskiden 60 yaşından sonra görülürdü.

Sana iyi, Tansu’ya daha iyi bir haberim var

Türkiye’de erkeklerin ortalama ömrü 75.5. Ama kadınlarınki 80.4. Annemin Gümüldür’deki sokağındaki bütün erkekler öldü, kadınlar hayatta. Kadınlar hep erkeklerden uzun mu yaşayacak?
1850’lerde İsveç’te yapılan bir araştırmada kadınların ortalama yaşam süresi 50, erkeklerinki 45 civarında. Şu anda İsveç’te kadınların yaşam süresi 90, erkeklerin 85 civarında. Uzmanlar “Medeniyetin ilerlemesi ömür konusunda erkek-kadın farkını ortadan kaldırmıyor” diyor. Yani sana iyi haberim var; daha 10 yıl orta yaş erkek olarak kalacaksın. Ama Tansu’ya daha iyi bir haberim var; onun senden uzun yaşama şansı teorik olarak daha fazla.

İnsan ömrünün kaç yıl olacağının formülü var mı?

Yeni insanın teorik ömrüyle ilgili bir formül var mı? Yani şu çarpı şu, bölü bu falan gibi?
Öyle yerçekimi kanunları falan gibi şeyler yok ama tıpta aşağı yukarı bazı veriler var. Memeli bir canlının ortalama yaşam süresi, kemik oluşum yaşının beş katından daha fazladır. İnsanın kemik oluşumu ortalama 20-25 yılda tamamlanıyor. Böyle baktığınız zaman, evet; “İnsan ömrünün ortalama 100-125 arası olması lazım gelir” deniyor.

Hocam, beni ilgilendiren şu: Ben 70’inde bir orta yaş erkeğiyim ya, teorik ömrüm de uzadı mı?
Ömrün teorik olarak uzaması diye bir şey yok. Ama sen istersen ‘150 yaşıma kadar yaşayabilirim’ diye düşün. Önemli olan şu; artık insanoğluna hak ettiği yaşam süresini sağlaması için bazı yollar öğretiliyor.

Kadının 40 yaşı, erkeğin hâlâ 50 yaşı mı oluyor?

Yeni skalada yaş grupları açısından kadınla erkek arasında bir fark konmuyor. Ama hâlâ şöyle bir inanış var: “Erkeğin 50 yaşı, kadının 40 yaşıdır.”
Fizyonomik açıdan hiçbir fark yok. Yani 65’le 80 arasındaki bir insan kadın olsun, erkek olsun, orta yaş kabul ediliyor.

Öyleyse 40 yaşına giren bir kadında niye böyle bir telaş başlıyor? Bu bir erkek uydurması mı?
Bir erkek uydurması değil. Erkek 50 yaşına girmeden orta yaş kaygısı taşımazken, kadında bu kaygı 40 yaşında başlar. Kadınların yüzde 95’i, 40 yaşına girerken bana gelip “Ne yapayım?” diye sorar. Erkeklerde bunu sorma yaşı 50. Ama bu, büyük ölçüde psikolojik.

Yeni orta yaş, menopozu cinsel özgürlük dönemi yapacak

Yeni yaş dilimine göre kadının ve erkeğin cinselliğindeki gerileme ne zaman başlıyor?
Erkek cinselliği 50, kadın cinselliği 40’lı yaşlardan itibaren hafif teklemeye başlıyor. Ama esas tekleme erkeklerde 60, kadınlarda 50’den sonra başlıyor.

Yeni yaş skalası kadının menopozdan kaynaklanan bu psikolojisini de düzeltebilir mi? Yani 40 yaş korkusunu bitirir mi?
Yavaş yavaş bitiriyor. Kadınlar artık menopozu eskisi kadar yolun sonu gibi düşünmüyor. İyi de bir haberim var. Menopozu cinsel özgürlük dönemi gibi algılama trendi gözleniyor. Bu çok sevindirici bir gelişme. Hamile kalma korkusundan uzak bir cinsellik başlıyor.

Hayatım boyunca kadın diye bir erkekle mi seviştim?

Bakın, kadınla erkek arasındaki 10 yıl farkı yine önümüze çıktı. Niye böyle?
50’sinden, 60’ından sonra erkeklerde azalan tek hormon testosteron. Kadınlarda ise östrojen bitiyor, testosteron da azalmaya başlıyor. Yani kadınlar çifte hormon kaybıyla karşı karşıya.

Bir dakika, bir dakika; anlamadım hocam. Yani kadın, erkeklik hormonunu mu kaybediyor 40’ından sonra?
Kadını da, erkeği de cinsel açıdan aktif yapan testosterondur. Östrojenin cinsel istekte hiçbir rolü yok. Libidonun patronu testosterondur.

Yani hayatım boyunca kadın diye aslında bir erkekle mi seviştim?
Bu, o kadar basit değil. Olay böyle tuhaf bir cümleye hapsedilemeyecek kadar karmaşık. Ama böyle senin gibi düşünen endişeli orta yaş erkek varsa onu rahatlatmak için şunu söyleyebilirim: Merak etmeyin, sapına kadar bir kadınla sevişiyorsunuz. Ama tabii bu, işin şakası. Neticede kadın kadındır, erkek de erkek.

Orta yaştaki kadın ve erkek kaç yaşına kadar sevişebilir?

Bir orta yaş erkeği olarak en kritik soruya geliyorum hocam: Teorik olarak, bir erkek ve bir kadın kaç yaşına kadar sevişebilir?
Ben de kritik bir cevap vereyim. Önce sana iyi bir haberim var: Teorik olarak sonsuza kadar sevişebilirsin. Şimdi kötü olmayan ama farklı bir habere geleyim. Bir; bu senin sevişmeden ne anladığına bağlı. İki; senin beden ve ruh sağlığına bağlı.

Bir dakika Hocam, şimdi ben bunu pek anlamadım. Ne demek sevişmekten ne anladığım?
Cinsellik bazıları için dokunmak, bazıları için sarılmak, bazıları için koklamak, bazıları için orgazm olmak, bazıları için epey yorucu bir eylemdir.

Uzun yaşamak için yüzde kaç beden, yüzde kaç ruh?

Hocam bu konuda pek anlaşamayacağız galiba. Ben konuyu değiştiriyorum. İnsanın uzun yaşamasında psikoloji mi daha önemli, organlar mı?
Bana göre işin yüzde 30’u psikolojik, yüzde 70’i fiziki. Fiziksel yaşlılığı nasıl hissettiğinizde de pay, yüzde 30 genetik, yüzde 70 yaşam tarzıdır. Egzersiz yapıyor musunuz, uykunuz iyi mi, stresiniz az mı, yeteri kadar doğru besleniyor musunuz; bunlara bakılır.

OSMAN MÜFTÜOĞLU: 50 YAŞINDA GİBİ DAVRANABİLİRSİN AMA O KADAR ACELE ETME, BAŞKALARINA DA KÖTÜ ÖRNEK OLMA

Orta yaş erkeği veya kadını kendinden kaç yaş genç biriyle beraber olabilir?

En muzır soruya geliyorum. Yaş gruplarının uzaması, evlilik veya beraberlik yaşları arasındaki farkı da artırabilir mi?
Tam anlayamadım.

Şunu demek istiyorum: Eskiden bir erkekle kadın arasındaki ideal fark dört-beş yaş derlerdi. Yeni yaş dilimlerine göre bir erkek veya kadın, artık rahatlıkla kendinden 20-30 yaş küçük biriyle beraber olabilir mi?
Rahatlıkla olabilir. Muzır ama doğru bir soru. Ama ben başka bir açıdan bakacağım. Ömrün uzaması, beraberinde bazı durumlar getiriyor. Beraberliğin yeni psikolojileri ortaya çıkacak. Belki de yeni ahlaki modeller tartışılacak. Ama insan bunu tartışmaya henüz hazır değil.

Mesela ne gibi?
Kadınlar eskiden, menopozdan sonra en fazla 15 yıl yaşıyordu. Bir Türk kadını 1960’larda, 45’inde menopoza giriyor, 55-60 yaşında da ölüyordu. Artık evlilikte karınızla beraber geçirdiğiniz süre de uzadı. Olaya sadece cinsellik boyutuyla bakmamak lazım, bunların sosyolojik olarak araştırılması gerekiyor. Birliktelik boyutlarını daha uzun süreye taşıyabilmek için, uzun yaşayacak olan kadın ve erkeğin cinselliğin ötesinde hesaplar yapması, birlikte yaşam biçimleri oluşturmaları gerekiyor.

Türkiye’de muhafazakârlık artarken böyle sorunları tartışmak mümkün mü?
Bunun muhafazakârlıkla, modernlikle ilgisi yok. Ben doktorum. Bu daha çok sosyologların, psikologların konusu. Ayrıca meselenin başka boyutları da var. Koç Grubu’nda insanlar 60 yaşında emekli oluyor. Merak ediyorum; yeni yaş dilimlerinin ortaya çıkmasından sonra iş hayatında bu limit böyle devam edebilir mi? Bence etmemeli.

Andropoz ve menopoz aynı anda gelirse...

Orta yaş krizini konuşalım. Sadece erkeklerde mi var?
Orta yaş krizi diye tıbbi bir tanımlama yok ama sosyal bir tanımlama var. Orta yaşa giren kadın ve erkeklerin oranlarına bakıldığında, erkekler daha çok davranış bozuklukları gösteriyor.

Kadınla erkek aynı anda menopoz ve andropoza girerse ne olur?
Erkeklerde andropoz denen şey, kadınlardaki menopoza eşit değil. Andropoz, erkeklerde androjenik aktivitenin ara aldığı zamandır. İsmini veremediğimiz bir devlet büyüğümüz, “Bu dönem, kadın ve erkeklerin birbirlerine girdikleri tehlikeli bir dönemdir. Menopoz ve andropoz, evlilik hayatında arızaya açık bir dönemdir” derdi. Doğru. İyi bir evliliği olan çoğu erkek ve kadın da orta yaş döneminde sürtüşmeler yaşar.

İkisi arasında ne fark var?
Kadınlarda menopozun getirdiği ruhsal değişimler genç erkeklere yönelme şeklinde değilken, erkeklerde andropozun verdiği değişiklikler genç kadınlara yönelme şeklinde… Daha genç gibi görünme telaşında oluyorlar; yeniden iş kurmaya, genç arabası almaya, ev ve şehir değiştirmeye çalışıyorlar. Erkek o yaşta “Ben varım yahu” deme telaşına kapılıyor. Erkek kendini kolay ifade edebilen biri değil, kendini saklıyor. Kadın daha samimi.

Yeni skalada kadının zirve yaşı kaç olacak?

Beş-altı yıl önce yazdığım ‘Kırkyedi’ adlı kitapta “Kadının zirve yaşı 47” demiştim. Yeni yaş dilimlerinde bu hâlâ böyle mi?
Bence zirve 55’te başlar, 70 yaşa kadar giden yoldur. 2008’de çıkan kitabımda 50 yaş için ‘gölge çizgisi’ diye yazmıştım. Şimdi 55 demeliyiz. Bu, bedeninizin ve ruhunuzun güneşten koptuğu, gölgeye girdiği zaman. Gölge çizgisi bence artık 55’tir.

Kaç yaşında bir erkek gibi yapayım?

Ben, yani 70 yaşındaki orta yaş erkeği, eskinin kaç yaş erkeği gibi davranabilirim?
Ruhsal ve bedensel bütünlüğe sahipse 40 yaşında birinin yaptığı her şeyi, 60’ında bir orta yaşlı rahatlıkla yapabilir. Ben 63 yaşındayım, kendimi orta yaşın bile başında hissediyorum. Kendine nasıl baktığına da bağlı.

Hocam, ben kendimle ilgili sordum.
Sen çok rahatlıkla 50 yaşında bir insanın yapabileceği her şeyi yapabilirsin.

Hocam, başıma bir şey gelirse senden bilirim. Ben yarından itibaren başlıyorum…
O kadar acele etme, başkalarına da kötü örnek olma. Çünkü kendinizi nasıl hissettiğiniz, biraz da fiziki yapılanmanızın size verdiği mesajlarla ilgilidir. “Ben kendimi genç hissediyorum” diyorsunuz ama iki diziniz şişse sandalyeden kalkıp oturamıyorsanız bunun çok da anlamı yok. ‘Ben gencim’ psikolojisini vücudun da taşıması lazım.

Ölümsüz bir hayat mümkün olacak mı?

Bir gün ebedi hayat mümkün olabilecek mi?
Ölümsüz bir dünya, tatsız bir dünyadır.

Bu sözünüz bana ‘X-Men’ serisindeki Wolverine’i hatırlattı. Bir türlü ölemiyor. Japon bir bilge, “Sen bana hayatı ver, ben de sana ölebilme imkânı” diyor. Wolverine “Peki benim menfaatim ne olacak?” diye sorunca bilge, “Sen de ölebileceksin, bu çok güzel bir şey” diyor.
Yaşlılığa bizi herhangi bir zamanda koluna takıp giden bir yol arkadaşı gibi bakmak lazım. Yeter ki biz o yol arkadaşına eşlik edecek gücü kendimizde bulabilelim. Yaşlılıktan korkmamak ve onunla kavga etmemek lazım. Yaşlanmanın getirdiği mimiklerden, zaaflardan keyif almak lazım.

GENÇLİĞİ VE YENİ ORTA YAŞI UZATMAK İÇİN 20 EMİR

Beslenmene dikkat et.
Uykuna saygılı ol.
Hareketsiz kalma.
Strese teflon stratejisi uygula.
Sağlığını dikkatle izle.
Sağlık sorunlarını erteleme.
Huzura odaklan.
Kendinle de konuş.
Çalışmayı bırakma ama dozunu ayarla.
Yetinmeyi bil.
Hayata sımsıkı sarıl.
Geçmişe takılıp kalma.
Umut ve anı biriktirmeye bak.
Ailenden kopma.
Sosyal bağlarını güçlü tut.
Duanın gücünden istifade et.
Toksik ilişkin varsa detoksla.
Aceleci olma, yavaşla.
Takviyelerden faydalan.
Cinsel yaşama saygılı ol.

Yaş testi 1: Kaç saniye dengede durabiliyorsun?

Sağ ayağınızı 45 derece eğik tutarak sol ayağınızın üzerinde durun, ellerinizi de kalçanızın üzerine koyun ve gözlerinizi kapatın. Dengenizi kaybedip sağ ayağınızı yere koymadan ne kadar durabileceğinizi ölçün. Bu hareketi birkaç dakika arayla üç kez tekrarlayın ve bu şekilde ortalama ne kadar durabildiğinizi hesaplayın.
70 saniye üstü: 20’li yaşlar
60-69 saniye: 30’lu yaşlar
50-59 saniye: 40’lı yaşlar
40-49 saniye: 50’li yaşlar
30-39 saniye: 60’lı yaşlar
20-29 saniye: 70’li yaşlar
19 saniyeden az: 80’li yaşlar

Yaş testi 2: Cildini çimdikle, kaç yaşında olduğunu öğren

Cilt yaşlandıkça, kolajen ve elastin maddeleri azalır ve elastikiyetini kaybeder. Elinizin üzerindeki deriyi çimdikler gibi tutarak çekin ve bir dakika bu şekilde tutun. Deriyi bıraktığınızda tekrar normal, düz hale gelmesi ne kadar zaman alıyor?
1-2 saniye: 30’lu yaşlar
3-4 saniye: 40’lı yaşlar
5-10 saniye: 50’li yaşlar
11-30 saniye: 60’lı yaşlar
31-45 saniye: 70’li yaşlar
45 saniye üstü: 80’li yaşlar