Elimizi yıkıyoruz ama arkadaşlarımızla birlikteyken virüslere boş veriyoruz
Güncelleme Tarihi:
Kargo poşetlerine kimyasal atık muamelesi yaptığımız, marketten aldıklarımızı tek tek yıkadığımız zamanlar daha dün gibi. Son günlerde koronavirüse yakalananların sayısında yine bir artış görülse de artık pandemi dönemindeki alışkanlıklarımızın çoğunu sürdürmüyoruz. 15 Ekim Dünya El Yıkama Günü sebebiyle 100 kişiye hangi alışkanlıkları hâlâ önemsediklerini, hangilerini unuttuklarını sorduk. Gördük ki pandemi birçoğumuzda derin iz bırakmış.
Kalabalık bir ortama gireriz diye çantamızın bir köşesinde tuttuğumuz kolonyamız, cebimizden çıkarmaya hazır olduğumuz maskemiz ve en yakın arkadaşımıza bile sarılırken yaşadığımız o huzursuzluk hissi bize pandemiden hatıra kaldı. 100 kişiye pandemi sürecinde edindikleri davranışların hangilerini halen uyguladıklarını, neleri unuttuklarını sorduk. Cevaplar gösterdi ki özellikle el hijyenimize hâlâ çok dikkat ediyoruz. Kapalı alanlarda nadir de olsa maske takıyoruz. Kalabalıktan, özellikle de kamusal alanlardan tedirgin oluyoruz. Fakat konu arkadaşlarımız olunca virüsleri anında boş veriyoruz.
58 - Kalabalıktan kaçınanların sayısı
◊ Açık havada konsere gittiysem bile eğer çok kalabalıksa tedirgin oluyorum. (Çisem Kartal Kayık, 27, marka yönetmeni)
◊ Çok fazla insanın olduğu yerleri sevmediğim için mümkün olduğunca toplu taşımaya binmemeye çalışıyorum. (Hilal Öztaş, 40, ev kadını)
70 - Ellerini gün içinde 10’dan çok yıkayanların sayısı
◊ Dışarıdan eve geldiğimde veya kargo aldığımda mutlaka ellerimi yıkarım. (Veysel Murat Eser, 39, avukat)
◊ Pandemiyle beraber bu alışkanlığım çok daha bilinçli ve sürekli hale geldi. Adeta bir güvence arayışı, bir korunma refleksi gibi. Hatta bazen bunun normalin ötesine geçtiğini ve takıntılı bir davranışa dönüştüğünü hissediyorum. (Pınar Tahirler, 28, Muhabir)
◊ İşim gereği okulda her teneffüste, evde en az 3 kez, günde 10 seferden fazla yıkarım. (Deniz Özpınar, 38, öğretmen)
◊ Pandemiye göre daha az ama yine de eskiye göre daha sık yıkıyorum. (Yasemin Candemir, 45, Halkla ilişkiler koordinatörü)
◊ Para alışverişi yaptığımda ve biriyle tokalaştığımda mutlaka ellerimi yıkarım. (Mutlu Çayan, 39, ziraat mühendisi)
57 - Kolonyasını yanından ayırmayanların sayısı
◊ Pandemiyle birlikte farklı esanslara ilgim arttı. Evde yaklaşık 10 çeşit kolonyam var. Hem mikropları öldürmesi hem de insana güzel bir koku vermesi harika. Artık parfümden çok kolonya kullanıyorum.
(Uygar Taylan, 42, Hürriyet Ekler muhabiri)
◊ Pandemi döneminde maruz kaldığım dezenfektan miktarını tahmin bile edemezsiniz. Şimdilerde yanımda sadece ıslak mendil ve kolonya taşıyorum.
(Necla Bayraktar, 55, Hürriyet Ekler editörü)
◊ Özellikle ofiste kolonya halen ortamın yıldızı. Bir de olmazsa olmaz kolonyalı mendillerim var. (Güneş Havva Eren, 40, halkla ilişkiler şirketi kurucusu)
◊ Özellikle kargo paketi açtıysam, asansörün düğmelerine bastıysam, hapşırdıysam kolonya kullanıyorum. (Mehmet Akif Gür, 34, teknisyen)
56 - Tokalaştıktan sonra ellerini dezenfekte edenlerin sayısı
◊ Çok kişiyle tokalaşmamayı tercih ediyorum. Kalabalık bir ortamda kaldıysam eve gider gitmez duş alıyorum. (Göksal İzci, 39, girişimci)
◊ Genellikle tercih etmiyorum ama sosyal ortamda bazen tokalaşmaya mecbur kalıyorum. O zaman da elime kolonya sıkıyorum.
(Ali Rıza Aköz, 70, emekli öğretmen)
◊ Sadece COVID-19 özelinde değil, diğer tüm virüslerin en çok temas yoluyla bulaştığı bilincini edindikten sonra, artık biriyle tokalaşınca ellerimi hemen temizliyorum. (Volkan Berberci, 28, kurumsal iletişim uzmanı)
◊ Biriyle tokalaştıktan sonra artık hep kolonya kullanmak zorundaymışım gibi hissediyorum. (Çetin Çayan, 41, oto galerici)
◊ Özellikle tanımadığım insanlarla tokalaştığımda el yıkamak benim için neredeyse tik haline geldi. (Nilüfer Pazvantoğlu, 50, gazeteci)
30 - Uçak, hastane, toplu taşımada maske takanların sayısı
◊ Maske, mesafe, temizlik üçlemesinden geriye sadece temizlik kaldı.
(Işılay Işık, 43, makine teknikeri)
◊ Maske takmayı da bırakmıştım ama eris gibi yeni varyantları duyunca kalabalık yerlerde tekrar takmayı düşünüyorum. Hâlâ yanımda biri öksürünce veya hapşırınca nereye kaçacağımı şaşırıyorum. (Şebnem Özçiftçi, 45, emekli gazeteci)
◊ Çarşıya, pazara gittiğimde mutlaka maskemi takıyorum. Bana bazen gülüyorlar, tuhaf tuhaf bakıyorlar. “Hayırdır, hasta mısın” diyenler bile oldu. (Nazike Kundakçı, 67, emekli hemşire)
49 Düzenli olarak vitamin kullananların sayısı
◊ En faydalı yiyeceklerden birinin kelle paça olduğunu öğrendikten sonra vitamin yerine tercihimi bu yönde kullanıyorum.
(Efe Candaş Silin, 39, finans uzmanı)
◊ Kış aylarında daha sık vitamin kullanıyoruz. Mesleğimiz nedeniyle daha sık hasta oluyoruz. Ama artık “Galiba korona olduk” deyip geçiyoruz. (Halil İbrahim Gören, 40, sosyal bilgiler öğretmeni)
◊ Er ya da geç COVID-19 olacağımı biliyordum. Bu yüzden hijyenden çok yemeye-içmeye özen gösterdim. Vitaminlerimi de ihmal etmiyorum. (Özgür Çağdaş, 40, gezgin)
74 - Arkadaşlarına sarılmaktan çekinmeyenlerin sayısı
◊ Tanıdıklarımı görünce artık sarılıp öpüşüyorum ama içlerinde grip olan varsa daha mesafeli yaklaşıyorum.
(Ceren Erdeniz, 40, kurumsal iletişim uzmanı)
◊ Çok yakın arkadaşlarımla sarılıp öpüşüyoruz ama tanımadıklarımla tokalaşmıyorum bile. (Özmen Erdoğan, 39, bankacı)
◊ Samimiyet dozumuz elbette yükseldi.
(Cem Vural, 40, metalurji mühendisi)
◊ Yakın temas beni halen biraz tedirgin ediyor ama arkadaşlarımdan uzak durursam beni yanlış anlarlar diye korkuyorum.
(Evren Suda, 38, video içerik üreticisi)
‘Başparmak, bilek ve en son parmak uçları...’
El hijyeninin önemini ve doğru el yıkama yöntemini Liv Hospital enfeksiyon hastalıkları uzmanı Prof. Dr. G. Dilek Arman’a ve Academic Hospital enfeksiyon hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Ayşe Willke Topçu’ya sorduk.
‘Koruma sağlar’
◊ Yeterli el hijyeni COVID-19 ve grip gibi solunum yolu hastalıkları, gastroenterit (mide bağırsak iltihabı), paraziter ve mantarlara bağlı gelişen rahatsızlıklar, kızamık, suçiçeği, ishal, zatürre ve tüberküloz gibi hastalıklara karşı koruma sağlar. Dünya Sağlık Örgütü’nün açıklamasına göre sadece el yıkamayla dünyada milyonlarca çocuğun ölümüne neden olan ishal vakalarının yaklaşık yüzde 50’si önlenebilir. (Prof. Dr. Ayşe Willke Topçu)
‘Tüm yüzeyleri ovuşturun’
◊ Ellerimizi suyla ıslatalım, sabunla cildimizi ovuşturarak 20-30 saniye yıkayalım. İki el ayasını birbirine sürtelim, sonra bir elin ayasıyla diğer elin sırtını ovalım. İki elin parmaklarını birbirine geçirerek parmak aralarını yıkayalım. Başparmak, bilek ve en son parmak uçlarını temizleyelim. Sonra elimizi durulayalım. Etkin bir el temizliği için ellerde mücevher olmaması, tırnakların 3 mm’den daha uzun tutulmaması, takma tırnak gibi mikroorganizmalar için yuva olabilecek alanların yaratılmaması önemli ayrıntılardır. (Prof. Dr. G. Dilek Arman)
‘Sıvı sabun tercih edilmeli’
◊ Daha kolay mikroorganizma barındırabildiği için katı yerine sıvı sabun kullanılmasını öneriyoruz. Sıvı sabunun temiz kalabilmesi için de bittiğinde kabın atılması ya da tümüyle boşaltılıp yıkandıktan sonra tekrar doldurulması gerekir. (Prof. Dr. G. Dilek Arman)