COVID-19’la ‘FLiRT’ aşamasına geçtik

COVID-19 virüsü mutasyonlarla kendini yenilemeye devam ediyor. Şimdi de ‘FLiRT’ adı verilen yeni bir varyant ailesi ortaya çıktı. Bağışıklık sistemini istila etme kabiliyeti yüksek ve mevcut aşılarla elde edilen antikorlara karşı daha dirençli olduğu belirtilen bu yeni varyantla ilgili gelişmeleri Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı Prof. Dr. İftihar Köksal ve Liv Hospital enfeksiyon hastalıkları uzmanı Prof. Dr. G. Dilek Arman anlattı.

◊ FLiRT’ün diğer varyantlardan en önemli farkı daha bulaşıcı olması. Bu konudaki araştırmalar henüz devam ediyor. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı sayfasında en son 14-27 Kasım 2022 haftasına ait toplam 17 milyon 42 bin 722 vaka ve 101 bin 492 ölüm rakamlarını görebiliyoruz. Fakat bu yeni varyantın daha bulaşıcı olması nedeniyle vaka sayılarını arttırması ve yeni bir yaz dalgasına neden olması olasılığı tartışılıyor. Her ne kadar COVID-19 bizi hep şaşırttıysa da mevsimin yaz olması en önemli şansımız. Çünkü kapalı ortama girme ve yakın temas olasılığımız düşüyor.

◊ COVID-19 ve grip vakaları ayırt edilemediğinde testler isteniyor. Çünkü grip için bir tedavi var. Klinik olarak genelde influenza B ve COVID-19’u ayırt etmek pek mümkün değilse de mart ayından itibaren influenza B’nin daha ağır seyrettiğini görüyoruz.

◊ Virüslerin mutasyonu doğal ve kaçınılmaz. Dolayısıyla yeni varyantlar hep olacak. Son varyant bilgileriyle birlikte yeniden gündeme gelen bir konu da aşı tekrarı. Özellikle bağışıklığı baskılanmış, kronik hastalığı olan ve/veya ileri yaşta bireylerin aşıların hatırlatma dozlarını yaptırmaları çok önemli. (Prof. Dr. G. Dilek Arman)

JN.1 GEÇİRENLER YENİ VARYANTA KARŞI DAHA DAYANIKLI

◊ FLiRT varyantları birbirinden bağımsız olarak aynı mutasyon setini almış gibi görünen farklı varyantlardan oluşan bütün bir aileyi (KP.2, KP.3, JN.1.7, JN.1.1 ve KP.1.1) tanımlamak için kullanılan bir terim. Bunların hepsi son birkaç aydır ABD’de baskın olan JN.1 varyantının torunları. 10 Mayıs 2024 itibariyle SARS-CoV-2 omicron varyantı JN.1 ve alt varyantları en fazla görülen varyant haline geldi. Amerika Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) omicron JN.1 ile aynı soydan gelen KP.2’nin (JN.1.11.1.2 olarak da biliniyor) ABD’deki yeni COVID-19 hastalıklarının yaklaşık yüzde 25’ini oluşturacağını tahmin ediyor. Mart ayının sonunda CDC’ye göre KP.2 varyantı ABD’deki enfeksiyonların yaklaşık yüzde 4’üne neden olurken ebeveyn türü olan JN.1 o dönemde enfeksiyonların yüzde 50’sinden sorumluydu. Mayıs başı itibarıyla KP.2 enfeksiyonların yaklaşık yüzde 28’ine sebep olarak baskın varyant haline geldi.

◊ 2023 sonlarında ortaya çıkan JN.1 varyantı sebebiyle COVID-19’a yakalananlar daha önce hasta olanlara göre FLiRT’ten kaynaklanan enfeksiyonlara daha dayanıklılar. Çünkü JN.1 yaşayanların vücutlarında enfeksiyon sonrası gelişen antikorların bu varyanta karşı koruma sağlama olasılığı daha yüksek. (Prof. Dr. İftihar Köksal)

“COVID-19’un yeni mutasyonu FLiRT varyantlarının bağışıklık sistemini istila etme gücü daha yüksek.”

BELİRTİLERİ FARKLI MI?

◊ KP.2’nin belirtileri diğer varyantlardan farklı değil. Hastalık 2020-2021 yıllarına göre hafif seyrediyor. Bunun nedeni bağışıklığımızın artık çok daha güçlü olması. Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerdeyse hastalık daha ciddi seyredebiliyor. Bu hastalarda da ölüm oranı azaldı. FLiRT varyantlarının bulaşıcılık süresi, JN.1 ve önceki omicron varyantlarıyla aynı. Maruz kaldıktan sonra semptomların ortaya çıkması 5 veya daha fazla gün sürebiliyor. Bulaşıcılık, semptomlar ortaya çıkmadan 1-2 gün önce başlıyor ve semptomların azalmasından birkaç gün sonra da devam ediyor. Bazı kişilerde semptomların başlamasından sonraki bir haftaya kadar canlı virüs tespit edilebiliyor.

MEVCUT AŞILARA DİRENÇLİ Mİ?

◊ FLiRT varyantlarının bağışıklık sistemini istila etme kabiliyeti daha yüksek. Mevcut aşılarla elde edilen antikor cevabından kaçabilme kapasitesine sahip. Yeni aşıların geliştirilmesi gerek. Elimizdeki aşılar hâlâ COVID-19’a bağlı ölümleri önlemek için en etkili yöntem. Tamamen etkisizler demek doğru olmaz, etkilerinin azaldığını söyleyebiliriz.

SON DURUM NEDİR?

◊ Ülkemizdeki güncel vaka sayısı bilinmiyor fakat kendi verilerimize baktığımızda influenza B ile COVID-19 vakalarının neredeyse eşit sayıda olduğunu görüyoruz. FLiRT varyantlarının ülkemizde olmaması mümkün değil. Dünyanın bir yerinde görülen varyant 24 saat içinde ülkemize giriyor. CDC verilerine baktığımızda FLiRT varyantlarının arttığını görüyoruz. Bu, yazın vaka sayısının artacağına işaret ediyor. Maske takılabilir ve yakın temastan kaçınılabilir.  (Prof. Dr. İftihar Köksal)