COVID-19, maymun çiçeği virüsü, Batı Nil ateşi ve Kırım Kongo kanamalı ateşi... ‘Korkmaktan çok, önlem alınmalı’
Güncelleme Tarihi:
Sonbaharla birlikte özellikle COVID-19 gibi solunum yolları rahatsızlıklarının iyice arttığı bir döneme giriyoruz. Ayrıca şimdi bir de dünya genelinde Batı Nil ateşi ve maymun çiçeği virüsü (MPOX) gibi hastalıklar da kendini gösterdi. Kırım Kongo kanamalı ateşi de çok konuşulmayan önemli bir sağlık sorunu. “Bu hastalıklar nasıl riskler taşıyor ve yeni salgınlara neden olabilir mi” diye sorduk.
Yaz boyunca çevremizde mutlaka birileri COVID-19’a yakalandı. Bir de Batı Nil virüsü (Batı Nil ateşi) ve maymun çiçeği virüsü (MPOX) gibi yeni gündemlerimiz var. COVID-19, Batı Nil virüsü ve halen devam eden Kırım Kongo kanamalı ateşiyle ilgili durumu Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Önder Ergönül, maymun çiçeği konusunda da Acıbadem Ataşehir Hastanesi enfeksiyon ve klinik mikrobiyoloji uzmanı Prof. Dr. Süda Tekin’le konuştuk. Uzmanlar “Enfeksiyon hastalıkları korkulması gereken hastalıklardan ziyade önlem alınması gereken hastalıklardır. Dolayısıyla panik yapmadan farkındalık kazanmak gerekiyor” diyor.
COVID-19
Hedef organ: Akciğerler
‘KÜÇÜMSENMEMESİ GEREKEN BİR HASTALIK’
◊ Temmuz-ağustosta COVID-19 (SARS-CoV-2) vakaları vardı, halen de görüyoruz. Fakat semptomlar pandeminin ilk zamanlarındaki gibi ağır değil.
◊ COVID-19 küçümsenmemesi gereken bir hastalık. Kalp hastalığı, diyabet, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi rahatsızlıkları olanlarda ve belli bir yaşın üzerindeki kişilerde ciddi sorunlar yaratabiliyor. Eski döneme göre daha hafif semptomlar olsa da virüs bir hafta içinde akciğerlere inebiliyor.
◊ Şu anda 4 önemli solunum yolu enfeksiyonu var: COVID-19 (okullar açılınca vakalar artar), rhinovirüs (nezle-soğuk algınlığı), respiratuar sinsityal virüs (RSV) ve influenza (grip). Bunlardan en yaygın olanı COVID-19. Hangisinin olduğunu anlamak önemli.
◊ ABD’de ve Avrupa’da saptanan ve Türkiye’de de olan KP.3 ve KP.3.11 gibi varyantlara göre yeni aşı üretildi. Eğer aşı olacaksak bunlardan yaptırmak lazım.
BATI NİL VİRÜSÜ
Hedef Organ: Beyin (sinir sistemi)
‘TÜRKİYE’DE İLK DEFA GÖRÜLMÜYOR’
◊ Batı Nil virüsü culex pipiens denen bir sivrisinekten bulaşıyor, insandan insana, kan nakli dışında geçmiyor. Türkiye’de daha önce 2010’da Manisa’da, 2019’da da İstanbul’da vakalar oldu. Bu sene Marmara Bölgesi’nde rastlıyoruz. Bakanlık şu an 6 kişide olduğunu açıkladı. İnsanların çoğu hafif geçiriyor. Sadece yüzde 20’si hekime başvuracak kadar ağır semptomlar yaşıyor.
◊ Belirtileri COVID-19’la çok benzer ama fark şu: COVID-19’da virüs (SARS-CoV-2) akciğerlere gidiyor. Batı Nil virüsüyse sinir sistemine. En ağır formuyla ensefalit (beyin iltihabı) ve menenjit tablosu görülebiliyor. Ya da beyni yani sinir sistemini tuttuğu için görme ve işitme sorunlarına neden olabiliyor. Dünyanın hiçbir yerinde Batı Nil virüsünün özel bir ilacı veya aşısı yok ama mutlaka hastaneye gitmek gerek. Testle ne olduğunun ortaya çıkması ve uygun tedavi verilmesi önemli. Çok büyük bir salgına dönüşmez.
MAYMUN ÇİCEĞİ
Hedef organ: Deri
‘CERAHATLİ LEZYONLAR’
◊ Maymun çiçeği, yeni adıyla MPOX virüsü hastalığının doğal rezervuarları kemirgenler. İnsandan insana, hayvandan insana veya virüsle kirlenmiş cansız maddelerle (giysi, havlu, çarşaf) yakın temas olunca bulaşabiliyor.
◊ Özellikle yüzde, ellerde, avuç içi de dahil abartılı sert, bazılarının içi su veya cerahat dolu lezyonlar görülüyor. Tanı için kan testi yapılmalı. MPOX için yaygın kullanılan bir ilaç yok.
◊ Ülkemizde 2023 ve 2024’te herhangi bir olgu görülmedi. 2022’den sonra sadece Afrika’da değil 100’den fazla ülkede tespit edildi. O yüzden Dünya Sağlık Örgütü küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti.
◊ Onaylanmış bir aşısı var. Bu virüs, çiçek virüsüyle aynı ailede yer alır. 1977’den önce doğan kişilere ülkemizde çiçek aşısı yapıldı. Yüzde 85’e kadar koruyucu. Solunum yoluyla çok hızlı bulaşmadığı için salgına yol açmayacağı düşünülüyor. Enfeksiyon hastalıkları korkulması gerekenden çok, önlem alınması gereken hastalıklardır.
KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ
Hedef organ: Karaciğer
‘YÜZDE 5-10 ORANINDA ÖLDÜRÜCÜ’
◊ Şu an pek adı geçmiyor ama belki de en büyük sorunumuz Kırım Kongo kanamalı ateşi. Sivas, Çorum, Erzurum, Yozgat ve Tokat’ta vakalar görülüyor. Yüzde 5-10 oranında öldürücü bir hastalık. Virüs vücuda girdikten sonra bir reaksiyon oluşturuyor. İmmünolojik (bağışıklık) bir reaksiyon bu. O da karaciğeri tutuyor. Hastalar çeşitli organlardan kanamalarla kaybediliyor. Erken saptanırsa antiviral bir ilaç etkili olabiliyor.