‘Bisiklet üzerinde kendimle baş başayım, özgürüm. Yokuşuyla, inişiyle tamamen kendi seçtiğim yoldayım’

Trafiğe takılmadan ulaşımı hızlandırması, karbon ayak izini azaltması ve aynı zamanda bir spor olması gibi nedenlerle Türkiye’de bisiklete ilgi günden güne artıyor. Bisikletle çocuklarını okula bırakan da var, hastalarını muayene etmeye giden de, kış aylarında evsizlere sıcak yemek taşıyan da...

Benim de çocukluğumdan kalma bisiklet sevgim pandemiyle gün yüzüne çıktı. Şimdi hem hızlı ulaşım hem de stres atmak için sık sık bisiklet sürüyorum. Bu aracın kullanımını teşvik etmek amacıyla kutlanan 3 Haziran Dünya Bisiklet Günü yaklaşırken şehir içi ve şehir dışında ulaşımını iki teker üzerinde sağlayanlarla konuşmak istedim. Oyuncu Cem Yiğit Üzümoğlu bisikletle dünyayı gezenleri görüp “Ben de bir yerden başlamalıyım” dediğini ve uzun süredir bisikleti birincil ulaşım aracı olarak kullandığını söylüyor. Öğretmen Tuğba Can “Bana o anı gerçekten yaşamayı tembihliyor. İsteseniz de plan yapamıyorsunuz... Ya tekeriniz patlar, ya yokuş ummadığınız kadar diktir ya da yolda güleç bir teyze el edip ‘Gel soluklan’ der” sözleriyle anlatıyor. Konuştuğum yedi kişinin hikâyeleri farklı olsa da anlattıklarının ortak noktası, bisikletin onları özgür kıldığını vurgulamaları...

‘ROTAM ÜZERİNDEKİ ŞEHİRLERDE ORGAN BAĞIŞI KAMPANYALARI DÜZENLEDİM’
Kemal Yücel (42, gazeteci), Adana

1.5 yaşımda babamı kaybettiğimiz için maddi sıkıntılarımız olmuştu. Simit ve eskimo (meyveli buz) satarak hem aile bütçesine destek olurdum hem de bisiklet kiralardım. Bisiklet sahibi olma hayalim büyüyene kadar devam etti. 2019’da nihayet ikinci el bir bisiklet aldım, Adana’dan başlayarak Türkiye turuna çıktım.

Bisikleti günlük hayatımda da kullanıyorum, sosyal sorumluluk çalışmalarımda da... ‘Her pedal bir umut olsun’ mottosuyla bisiklet turları düzenleyip şehir şehir gezdim. Rotam üzerindeki şehirlerde kök hücre ve organ bağışı kampanyaları düzenledim, hastanede tedavi gören çocuklara hediyeler götürdüm. Bisikletimin heybesinde nakil bekleyen hastalara umut taşıdım. 226 lösemi hastası çocuğumuza uygun donör bulundu. ‘Bisiklet Sevgimiz ile Lösemiyi Yeniyoruz’ başlıklı bir kampanyamız daha var. Gönüllü dostlarımızın desteğiyle her yıl yaklaşık 50 lösemi hastası çocuğa bisiklet hediye ediyoruz.

Ayrıca ‘Bir Kâse Tebessüm’ sloganıyla yedi yıldır evlerimizde pişirdiğimiz yemekleri bisikletimizin arkasına koyup Adana sokaklarında yaşayan evsizlere kış aylarında sıcak çorba ve yemek ikramı yapıyoruz.

Pandemi sürecinde de bisikletli arkadaşlarımla birlikte, evinden çıkamayan hasta ve yaşlılarımızın ihtiyaçlarını karşılıyor ve sokak hayvanlarını da besliyoruz.

‘YAVAŞLIĞI, SABRI ÖĞRETİYOR’
Tuğba Can (32, matematik öğretmeni), Sivas

Benden 4 yaş büyük olan dayıma 18 vites sarı bir bisiklet alınmıştı. Kız çocuğu olmam, bisikletin benim için fazlaca büyük ve pahalı olması gibi nedenlerden dolayı binmem yasaktı. O bisikleti gizlice kaçırır, dakikalarca sürerdim. Kadroya değen bacaklarımın morardığını haftada bir banyo yaptıran anneannemin fark etmesiyle vedalaştım o bisikletle.

Yakın tarihteki bisiklet hikâyemse 4.5 yıl önce Polonya’da başladı. Evine misafir olduğum insanların neredeyse hepsi bisikletçiydi. Ülkeleri geçmiş, dağları aşmışlardı. Bana rüya gibi görünen fotoğraflar gösteriyorlardı. Türkiye’ye döndüğümde Sivas’tan geçen dünya bisikletçilerini ağırlamaya, yardım etmeye başladım. Öyle güzellerdi ki “Ben de yapabilir miyim” sorusu yollara düşmeme neden oldu. Üç yılda yaklaşık 15 bin kilometre yol aldım, Türkiye, Brezilya, Uruguay, Arjantin ve Şili’de pedalladım.

Bisiklet doğaya en uyumlu ulaşım aracı. Beni de doğanın bir parçası yapıyor. Yavaşlığı, sabrı öğretiyor. Yoluma güzel insanlar çıkarıyor. Bana plan yapmamayı, o anı gerçekten yaşamayı tembihliyor. İsteseniz de plan yapamıyorsunuz... Ya tekeriniz patlar, ya yokuş ummadığınız kadar diktir ya da yolda güleç bir teyze el edip “Gel soluklan” der. Sabah haritadan bakıp “Bugün şuraya varırım” dediğim yere varmışlığım pek yoktur.

Bisiklet üzerinde kendimle baş başayım. Özgürüm. Yokuşuyla, inişiyle tamamen kendi seçtiğim yoldayım. Mutluyum.

Sürücüler daha saygılı ve dikkatli olsa, yolun onun hakkı olduğu kadar benim de hakkım olduğunu anlayabilse yaşadığımız sorunların büyük bir kısmı ortadan kalkar.

‘YOLU GEREKSİZ İŞGAL ETMİYOR, HAVA KİRLİLİĞİNE YOL AÇMIYORUM’
Aylin Asil Atasoy (43, memur), İzmir

2014’te ailemle birlikte belediyenin bisikletlerini alıp denedik. Bisikleti başta hafta sonları gezme ve spor amaçlı kullanırken daha sonra günlük ulaşım aracı olarak da kullanmaya başladık. Küçük oğlumu anaokuluna giderken bisikletimin arkasındaki bebek aparatına yerleştiriyordum. Büyük oğlum da kendi bisikletini kullanıyordu. Önce onların okuluna gidiyorduk, sonra ben işime... Şimdi de hemen hemen her gün bisiklete biniyorum.

Günlük iş ve alışverişimizi bisikletle yapıyoruz. Trafiğe takılmadığım için zaman kazandırıyor, ulaşım masrafım cebime kalıyor. Ayrıca düzenli bisiklet kullanan kişilerin sağlık durumları her gün oturarak ulaşım sağlayanlardan çok daha iyi. Trafikte stres yaşamıyoruz. Gürültüye neden olmuyor, yolu gereksiz işgal etmiyor ve hava kirliliğine yol açmıyorum. Bisiklete her bindiğimde çocukluğumda, mahalle arasında sürerken duyduğum mutluluğu yaşıyorum. İşe giderken motivasyonumu arttırıyor. İş çıkışında da günlük stres ve yorgunluğumu pedal çevirdikçe atıyorum. Ama yollar bisiklet kullanıcıları için yeterli değil. Çok önemsiz gibi görünen önemli bir ayrıntı da mazgalların yolun dikine yerleştiriliyor olması. Bisiklet kullanımının yaygınlaşması ve bu farkındalığı arttırmak için cadde üzerinde ayrılmış yol yapımı çok önemli.

‘ÇOCUKLARLA ARAMDA BİR KÖPRÜ...’
Emre Karasaç (29, fotoğrafçı), İstanbul

İlk bisikletim 7-8 yaşlarımda verilen bir karne hediyesiydi. Bisiklet sürmek keyif verici ve beni özgür kıldığını düşündüğüm bir eylem. Fiziksel ve mental açıdan bana katkı sağladığını da düşünüyorum. 20’li yaşlarımdan itibaren etkinliklere ve turlara katıldığım için sosyalleşme ve ulaşım aracı oldu. 2 yıldır dağ bisikleti yarışlarına katılarak sporcu kimliği kazandım. 2015’te Ekolojik Kütüphane projesiyle bisikleti ulaşım veya spor yapmak dışında bir amaç için de sürmeye başladım. Bu projeyle bisikleti çocuklarla aramda bir köprü olarak görmeye başladım çünkü öğrenci ve hasta çocuklara kitap veya oyuncak taşımanın bisiklet sürmeme daha da anlam kazandırdığını fark ettim. Şimdilerde bisiklet sürüşlerim römorkumla kitap veya oyuncak taşıyarak geçiyor.

“Ekolojik Kütüphane projemize katılıp kitap veya oyuncak yardımı yapmak isteyenler bize sosyal medya adreslerimizden ulaşabiliyor.”

‘BİSİKLETLİ DOKTOR OLARAK TANINIYORUM’
Ümit Yavuz (41, doktor), İzmir

Bisiklet sürmeye beş yıl önce 120 kiloya çıktığımda egzersiz amaçlı başladım ama şimdi ulaşım ve işim için de kullanıyorum. Mesai saatlerimde bisikletle Sağlık Bakanlığı evde sağlık hizmetlerini yerine getiriyorum. Yatağa bağımlı hastaların rutin ziyaretlerini yapıyorum. Hastane yönetiminin desteğiyle bir bisiklet temin ettik, böylelikle günde 10-12 hasta ziyareti yapabiliyorum. Şehir içinde trafiğe takılmadan, park problemi yaşamadan daha çok hastayı ziyaret edebiliyorum. Bisikletle gitmem hasta yakınlarına da sempatik geliyor.

Mesai dışındaysa bisiklet yarışlarına hazırlık amacıyla antrenman yapıyorum. Bisiklet artık benim kimliğim oldu. Ödemiş’te ‘Bisikletli Doktor’ olarak tanınıyorum.

Bendeki pozitif değişime şahit olan arkadaşlarım da bisiklet sahibi oldu. Daha az araba kullandığım için daha az karbon ayak izim oluyor. Bisiklet üstünde kendimi çok özgür hissediyorum. Gücümün yettiği her yere pedallayabilirim. Antrenman amaçlı 4.5 saat boyunca 130 kilometre bisiklet sürüyorum. Bunu kullanmayı insanın kendiyle baş başa kaldığı kaliteli bir zaman olarak görüyorum.

‘HEDEFİM ÜLKEMİ PARALİMPİK OYUNLARDA TEMSİL EDEBİLMEK’
Barış Asa (35, eczacı), Bursa

Bisiklete ilgim 7 sene önce sağlığımı kazanma hedefimle başladı. Kilolarımdan kurtulmak için bir bisiklet aldım. O gün bugündür büyük bir keyifle sürüyorum.

2018’de antrenman dönüşü bir aracın bana çarpması sonucu büyük bir kaza geçirdim. Bu olay sonrasında iki ayağımı diz altından kaybettim. Ama bisiklete binme arzum asla değişmedi. Hedeflerimi daha da büyüterek bisiklet sürmeye ve yarışmalara katılmaya devam ediyorum. Yakın zamandaki hedefim ülkemi paralimpik oyunlarda temsil edebilmek.

Bisiklet üzerinde özgür hissediyorum. O rüzgârı ve doğanın kokusunu hissetmek, virajlı yollarda seyir almak inanılmaz keyif veriyor.

Bisiklet yolları arttırılmalı, araç sürücüleri kamu spotlarıyla bilinçlendirilmeli. Araç sürücülerinin en ufak hatasını bisiklet sürücüleri olarak çok ağır bedellerle ödüyoruz. Bizlere karşı biraz daha sabırlı ve saygılı olmalarını, empati kurmalarını diliyorum. Trafik hepimizin.

‘TECRÜBESİZDİM, YANLIŞLIKLA DAĞA ÇIKTIM AMA ARTIK ANLATACAK BİR HİKÂYEM VARDI’
Cem Yiğit Üzümoğlu (27, oyuncu), İstanbul

Bisikletin şehir içinde kullanımına dair düşüncem yurtdışında insanların bisikletle seyahat ettiğini görmemle başladı. İnsanların uçaklarla veya otomobilleriyle değil Avrupa’yı, Asya’yı ve bütün dünyayı bisikletleriyle gezdiklerini gördüğümde “Ben de bir yerden başlamalıyım” demiştim.

Alp Dağları’na bisikletiyle tırmanmış bir Fransız tanıdım. “Zor ama çok güzel” demişti. Anlatacak bir hikâyesi vardı ve büyüleyiciydi. Onu dinledikten sonra eski bisikletimle bir sabah yola çıktım, Maltepe’den Tekirdağ-Şarköy’e gittim. Tecrübesizdim. Yanlışlıkla dağa çıktım, 16 saat sürdü ama benim de artık anlatacak bir hikâyem vardı.

Uzun süredir bisikleti birincil ulaşım aracım olarak kullanıyorum. Sete değil ama şehrin merkezi yerlerindeki tiyatro mekânlarına bisikletle gidiyorum. O akşam performansıma odaklanmamı, daha sağlıklı, doğaya ve çevreye karşı daha saygılı olmamı sağlıyor.

Bisikletim 1999 model bir Trek 5500 yarış bisikleti. Lance Armstrong’un Fransa Bisiklet Turu’nda kullandığı belirli sayıda üretilmiş bisikletlerden biri. Düzenli bakım yaptığım ve teknik işlerden anladığım için yıllardır yollarda ‘akarak’ gitmekteyim. 

Bisiklet kullanımı teşvik edilmeli ve çocuk yaştan itibaren bisikletin yalnızca yazlıklarda binilen bir araç değil, hayatımızı kolaylaştıran, sağlıklı olmamızı sağlayan ve belki de bir hikâye anlatabilecek bir araç olabileceğinin eğitimi verilmeli.

2 MİLYON 500 BİN: Türkiye Bisiklet Federasyonu’nun verilerine göre Türkiye’de ulaşımda bisikleti tercih edenlerin sayısı. Federasyon Başkanı
Erol Küçükbakırcı salgın nedeniyle toplu taşıma araçlarında bulaş riski fazla olduğu için bisiklet kullanımının 3 kat arttığını söylüyor.

Bisikletli Ulaşımı Geliştirme Platformu’nun (BUGEP) internet sitesi ve sosyal medya adresleri üzerinden bisikletli ulaşım konusundaki tüm çalışma, rapor, seminer ve etkinlikleri takip edebilirsiniz. BUGEP, işine bisikletle giden 12 bin üyeden oluşuyor.