Bir görme engellinin emojilerle imtihanı

'İletişim çağındayız’ deniyor hep. İnsanlık tarihinin hangi çağında iletişim yoktu ki? Ama evet, artık yüz yüze olmadan da iletişim kuruyoruz. Bir atölye çalışmasında aynı kurumda beş yıl birlikte çalışıp hiç yüz yüze gelmemiş iki insanın karşılaşmasına şahit olmuştum. Bizim atölye karanlıkta yapılıyor. Başlamadan önce birbirlerini tanımamışlar,  sonra  karanlıkta seslerinden ayırt etmişler birbirlerini.

Konuya başka bir yönden bakarsak... Her gün birçok insanla sosyal medya üzerinden haberleşiyoruz. Hatta elimizde görüntülü konuşma fırsatı da var. Ama ona bile zaman bulamıyoruz, iletişimi yazışarak sürdürüyoruz. Fakat yazarken duyguları kaybediyoruz. Bazı kısa ifadeler çıktı ortaya. ‘Hadi görüşürüz’ yerine sadece ‘Hadi g’ diye bir mesaj gelebiliyor ya da sesli harfleri çıkarıp yazanlar var.

Toplumdan soyutlanıyorlar

Başınıza gelebilir, işitme engelli arkadaşlarımız yazma konusunda bizim gibi olamayabiliyor. Çünkü işaret dilinde ekler yok. Mastarlardan oluşan, anlam vermesi zor cümlelerle karşılaşabilirsiniz, “Ben gel istemek yarın anne izin ver” gibi. Bir de işaret dilinde günlük kullandığımız kelimelerin sadece yüzde 40’ı var. Ekler de olmayınca iş daha da zorlaşıyor. Doktora gittiklerinde, günlük alışverişlerinde sorunlar baş gösteriyor. Düşünün, kendinizi sözlü olarak savunamadığınız her alanda bir tercümana ihtiyacınız var. Bu da soyutlanıp sadece kendilerinden oluşan bir toplum oluşturmalarına sebep oluyor. Yani ne kadar çok insan işaret dili ögrenirse topluma karışma şansları da o kadar yükseliyor.

Bir de konuşma zorluğu çekenler var, bazı kelimeleri komik telaffuz ediyorlar. Biz bu duruma gülünce hiç konuşmamayı seçiyorlar. Ya da yardım ettiğimizi düşünerek kekeleyenlerin cümlelerini tamamlıyoruz. Onlar da “Sabredemiyorsunuz” diye üzülüyorlar.

Yazışmada emojiler var bir de. Görünce oluyor da görmeyince yanlış anlaşılıyor. Bazı ekran okuyucular bunları tanımıyor. Gülen yüz gibi basit olanlar bir nebze anlaşılıyor. Ama alı al, moru mor yüz var mesela... Utandı mı, kızdı mı, korktu mu? Gözleri yaşlı gülen yüz ya da... Mutluluk gözyaşı mı döküyor ya da çok gülmekten gözleri mi yaşardı? Bilgisayarda daha da büyük sorun oluyor. Çünkü çoğunu bilgisayar rakam ya da noktalama işareti olarak seslendiriyor. Çık içinden çıkabilirsen...

Kendimce şöyle bir çözüm buldum; eğer bir emoji göndereceksem, surat ifademi cümle olarak yazıyorum: Utanmış yüz, kızgın yüz, gülen yüz, gülmekten yerlere yatan adam gibi... Bunlar gibi şekillerden bağımsız olarak binlerce üretebiliriz, hayallerimize kalmış... Hep güzel emojiler dolsun hayatınıza!