‘Binalar depreme dayanıklı olduğunda hazırız diyebiliriz’

AKUT’u bir grup dağcı 1996’da hayat kurtarmak için kurdu. 99 depreminde sahada kurtarma çalışmaları yaparken tanıdı bütün ülke. Dünyaca saygın arama-kurtarma gönüllüleri oldular. 2022 yılının son günlerinde yönetim kuruluna üç kadın seçildi. Seçimin hemen ardından da 6 Şubat depremleriyle sarsıldık. Tüm ekip anında yine sahadaydı. Depremler sonrasındaki bir yılın bilançosunu konuştuğumuz AKUT Yönetim Kurulu Başkanı Zeynep Yosun Akverdi’ye 8 Mart vesilesiyle kadınların sahadaki yerini de sorduk.

6 Şubat depremlerinde ilk haberin ardından sahaya indiniz. Neler yaşandı?

Depremlerin etki alanı çok genişti; Bulgaristan büyüklüğünde bir alanda arama kurtarma faaliyetleri gerçekleştirildi. AKUT ekipleri, ilk gün, depremin ardından henüz birkaç saat geçmişken, saat 11 civarında enkazdan ilk canlı depremzedeyi çıkardı. O andan itibaren toplam 30 ekibimizden 800’den fazlası sahada, 300’den fazlası masabaşında olmak üzere 1.100’den fazla gönüllümüz, 59 aracımız ve 3 arama köpeğimizle operasyona katıldık. Adıyaman, Kahramanmaraş, Gaziantep, Malatya, Hatay, Osmaniye ve Adana’da yoğun çalıştık ve 226 canlı depremzedenin, 12 hayvanın ve hayatını kaybeden 248 kişinin enkazdan tahliyesini gerçekleştirdik.

‘KADIN-ERKEK AYNI TEST YAPILIR’

25 yılı geride bırakmış, köklü bir kurum AKUT. Ancak siz 1 ay önce başkan olmuştunuz. 6 Şubat’a hazır mıydınız?

Hepimizin her an hazır olması gereken bir coğrafyada yaşıyoruz. AKUT olarak hep hazırız. Bizler Yönetim Kurulu olarak sorumlulukta çok yeni olsak da hepimiz uzun yıllar AKUT içinde aktif görev almış kişileriz. Ben 24 yıldır AKUT gönüllüsüyüm. AKUT’un köpekli arama biriminin kuruluşunda vardım. Elbette, ikiz deprem fikri, olasılığı pek çok deprem uzmanı için bile uzak bir ihtimalken gerçek oldu. Görevimizin başına geçtik.
mSizinle beraber başkan yardımcısı ve genel sekreter de kadın. Yönetimi devralırken vaatleriniz neydi?
Hepimiz uzun yıllardır gönüllü olarak çalışıyoruz. Birimlerimizde, operasyonel kadromuzda da birçok kadın arkadaşımız var. Bunun elbette farklı bir rengi olacaktır ama arama kurtarma işinde kadın erkek ayrımı yoktur. Örneğin sahada 27’lik kırıcıyla bir erkek de görev alır, kadın da... Operasyonel olmak için geçtiğimiz performans testinde değerlendirme kriterleri de tektir. ‘Daha iyisini nasıl yapabiliriz’ mottosu bizim için çok önemli. Temel amacımız, AKUT’un dünyada parmakla gösterilen, yenilikçi ve rekabetçi bir kurum olarak güçlenmesi.

Gönüllülerde kadınlar arttı mı?

6 Şubat’tan sonra 5 binden fazla gönüllüye ulaştık; aktif kadın sayısı 1.707... Oran vermek gerekirse AKUT’un yüzde 33,71 kadın üyelerden oluşuyor. 7 kişilik yönetim kurulunda 3 kadınız ama 3 kişilik denetim kurulunun 1’i, 5 kişilik disiplin kurulununsa 2’si kadın üye. Gönüllü kadınlarımız sahada, eğitim alanında, ulaşımdan lojistiğe tüm bölüm ve birimlerde görev alıyor. Orantısal olarak bakıldığında daha az ancak bunun sebebi kadınlara biçilen toplumsal rol. Son dönemde bu algı kırılmış olsa bile eğitim süreçlerinin zorluğu ve operasyonlar için gerekli hazırlıklar nedeniyle derneğe yeni katılan gönüllülerin belirli bir seviyeye gelmesi zaman alıyor.

6 Şubat’ta gördük ki alan ve sarsıntı büyükse yardımı organize etmek, herkese ulaşmak pek kolay olmuyor. Başka afetlere hazırlık konusunda AKUT inisiyatif alıyor mu?

Seminer birimlerimiz yılda ortalama 2 bin oturumla, 100 bin kişiye ulaşıp ‘Temel Afet Bilinçlendirme’ ve ‘Deprem Bilinçlendirme’ seminerleri veriyor. Yine ‘Hayata Devam Türkiye’ projesi kapsamında AKUT TIR’ımız Anadolu’yu karış karış geziyor. Tüm bu çabamıza durmadan devam etmeye kararlıyız. Bu arada, net bir gerçek söz konusu: Eğer binalarınız depreme dayanıklı değilse, tam olarak depreme hazır olmak kavramından söz edemezsiniz. Dünyadaki tüm arama-kurtarma ekiplerini bir araya getirseniz bile fayda etmeyecektir. Asıl hayat kurtaran, ‘afete hazırlık’, ‘afet kültürü’ ve ulusal bir ‘risk yönetimi’ stratejisidir. Binalar depreme karşı dayanıklı olduğunda ancak hazırız diyebiliriz.

Yabancı ekipler hep köpekli timlerle geliyor. AKUT’un 3 köpeği az değil mi?

Enkazda ya da doğada çalışabildiği sertifikalı 3 arama-kurtarma köpeğimiz var ve arttırmak için çalışıyoruz. Sertifika sürecinde 20’nin üzerinde köpekli timimiz var. Bir arama köpeğinin yetişmesi en az 1,5 yıllık eğitimle oluyor. Belirli bir yaşa geldiklerinde de emekli etmemiz gerekiyor. Köpeklerimiz bizim takım arkadaşımız; idarecisiyle evinde, birlikte yaşar. Onlar da birer AKUT gönüllüsü.