Beyin nasıl genç kalır? Yolda navigasyona bakmadan gidin, unuttuğunuz şeyleri Google’a sormayın

TÜİK verilerine göre; ülkemizde 65 yaş üzerindeki bireylerin sayısı 8 milyon civarında ve 2040’ta bu rakamın 16 milyonun üzerine çıkması bekleniyor. Tıp alanındaki gelişmeler de yaşam sürelerinin uzamasını sağlıyor. Toplumdaki yaşlıların oranı her geçen gün artarken, bilimsel çalışmalarla yeni soruların yanıtları aranmaya başladı: İleri yaşlara ulaşmayı başaran bir kişinin beyni diğer organları kadar sağlıklı kalabilecek mi? Bir insanın böbrekleri, akciğerleri, karaciğeri ve kalbi sağlıklı kalırken, beyni bu organlara oranla daha hızlı yaşlanabilir mi? Bu sorunun yanıtı ne yazık ki “Evet”.

Bunlarla ilişkili olarak son yıllarda üzerinde durulan ‘Bilişsel Rezerv Teorisi’, beynimizin bir kumbara gibi doğuştan itibaren beslenme biçimimiz, aldığımız eğitim, yaşam tarzımız ve geçirdiğimiz hastalıklar sonucunda zenginleştiği ya da fakirleştiği, bir başka ifadeyle ‘erken yorulduğu’ esasına dayanıyor.

Acıbadem Taksim Hastanesi nöroloji uzmanı Dr. Mustafa Seçkin  beynimizi yaşlandıran 6 temel faktör olduğunu söylüyor: Beyin damar hastalıkları, uyku bozuklukları, beslenme bozuklukları, böbrek hastalıkları, hareketsizlik ve stres. Bunlara ek olarak COVID-19 enfeksiyonunun da bazı hastalarda beyni en az 10 yıl yaşlandırdığına dikkat çekiyor. Yorulan beynimizi dinlendirmenin ve yaşlanmaya karşı korumanın yollarını Türk Beyin Takımı Kaptanı Ferhat Çalapkulu’ya sorduk...

DEVAMLI SUDOKU ÇÖZERSENİZ BU, BİR SÜRE SONRA BEYİN JİMNASTİĞİ OLMAKTAN ÇIKAR
Türk Beyin Takımı Kaptanı Ferhat Çalapkulu

◊ Beyin jimnastiği yaparken en önemlisi hep farklı egzersizlerle beyni çalıştırmaktır. Zihinsel faaliyetleri çeşitlendirmemiz gerekiyor. Devamlı sudoku çözerseniz bu, bir süre sonra beyin jimnastiği olmaktan çıkar.

◊ Sayısal, sözel ve üç boyutlu uzantılar gibi temel zihinsel beceriler vardır. Spor yaparken nasıl bacağı ayrı, kolu ayrı, sırt kaslarını ayrı çalıştırıyorsak zihnimizi de farklı alanlarda çalıştırmalıyız.

◊ Zihinsel faaliyetlere sadece zekâ oyunları olarak bakmamak lazım. Kitap okumak da zihinsel bir faaliyettir, algılamaya ve hayal etmeye çalışırız. Sohbet etmek, hatta dedikodu yapmak da ciddi bir zihinsel faaliyettir. Bu dedikodu yapanlar zekidir anlamına gelmez ama sohbetin zekâya katkısı vardır.

◊ Gelişen teknoloji sebebiyle gün içinde beynimizi çalıştırmayı bıraktık. Daha önce gittiğimiz bir yolu hatırlamak yerine navigasyon kullanıyoruz. Eskiden her insan 20 farklı telefon numarasını aklında tutardı. Şimdi rehbere bakıyoruz. Kafamızda hesap yapmak yerine hesap makinesi kullanıyoruz. Bir bilgiyi hatırlamak için Google’a yazıyoruz. Böyle durumlarda teknolojiyi kullanmak zihni köreltiyor.

◊ Bankadan gelen 6 haneli bir şifreyi sisteme girmek için 2-3 kere bakıyoruz. Öyle ki, aplikasyonun içine mesajla gelen şifreyi otomatik sisteme girme özelliği koydular.

◊ Oysa 3-4 kez hatırlamaya çalışsak 5’inci defa zorlanmayacağız. Bol tekrar sebebiyle televizyon seyrederken hangi kanalın hangi sırada olduğunu hiç unutmuyoruz mesela. Bu tip zihinsel körelmeler yüzünden alzheimer hastalığında giderek artış gözlemleniyor.

◊ Kalbimize nasıl dikkat ediyorsak, sağlıklı beslenip spor yapıyorsak aynı şekilde beynimizin jimnastiğine de önem vermeliyiz. Hem sayısal hem de zihinsel olarak zihnimizi çalıştırmalıyız. İşlerinizi teknolojiden yardım almadan halletmeye çalışırsanız, günlük beyin jimnastiğini yapmış olursunuz.

BEYNİN YORULDUĞUNU GÖSTEREN 6 ÖNEMLİ İŞARET
Nöroloji uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Seçkin

◊ Aynı anda birden fazla işi yürütmekte güçlük çekiyorsanız, 
◊ Randevuları, faturaları takip etmekte zorlanıyorsanız, 
◊ Gün içinde yorgunluk, hatta uyuklama hali oluşmaya başlamışsa, 
◊ Hobilerinize karşı ilgi ve motivasyonunuz azaldıysa, 
◊ Basit bir alışveriş listesini yazılı olmadan hatırlamakta zorlanıyorsanız işlevselliğiniz etkilenmeye başlamış demektir.