‘Belki köye bir film gelir’

Çiğdem Hanım evinin bahçesinde ürettiği çarkıfelek meyvesini Türkiye’nin dört bir yanına satıyor, Şeyma Hanım küçük terzihanesini çoktan büyüttü. Diktiği bebek kıyafetleri Azerbaycan’dan Körfez ülkelerine kadar birçok ülkede talep görüyor. İkisi de Adanalı kadınlar; hayalleri vardı, o hayaller bir bir gerçek oldu. Önce onlar taşın altına elini koymuştu ama sonra öyle bir destek geldi ki, ürünlerinin ulaştığı yerler şimdi başka hayaller kurmalarına vesile oluyor. Yarının Köyleri projesiyle oldu bunlar. Peki nedir Yarının Köyleri projesi?

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP-United Nations Development Programme) ve Trendyol  işbirliğiyle hayata geçirilen bir kırsal kalkınma projesi ‘Yarının Köyleri’. Hedefi köylü üreticilerin ihtiyaç duyduğu dijital desteği sağlamak. İlk olarak Aralık 2023’te Adana Sarıçam ilçesi Kürkçüler Köyü’nde bölgedeki üretimi desteklemek amacıyla Kürkçüler Dijital Merkezi’nin açılışı yapıldı. Şu anda orada çalışmalar devam ediyor. Hatta eğitimler meyvelerini vermeye başlamış bile. İkinci olarak İzmir’deki Ulamış Köyü’nün dijital merkezinin açılışı yapıldı. Önümüzdeki süreçte Diyarbakır, Sakarya ve Hatay’da da bu tür merkezler açılacak. Yarının Köyü projesi kapsamında 5 yılda 10 köye dijital merkezler kurulması ve 1 milyon kişiye ulaşılması hedefleniyor.

ÖNCE KADIN VE ÇOCUKLAR

Projeye dahil olan köylerin yöreye özgü ürünleri belirleniyor. Bu ürünlerin türevleriyle birlikte hem üretimin artması hem da e-ticaret yoluyla pazar payının büyümesi hedefleniyor, ayrıca dijital tarım destekleniyor. Öncelikle eğitimlerin verileceği bir dijital merkez kuruluyor ve teknolojik altyapısı tamamlanıyor. Kadınlara, çocuklara, gençlere, çiftçilere eğitimler veriliyor. Ürünlerin fotoğraflanmasından bilgisayarda tasarımlara kadar her konunun eğitimi planlanmış. Bir fikri olanın projesi geliştiriliyor. Daha şimdiden eğitimler sayesinde kadınlar çoktan dijital dünyanın şifrelerini çözmüş, çocuklar ve gençler kodlama, robotik gibi alanlarda söz söylemeye başlamışlar bile. Proje tamamlandığında yeni e-ticaret girişimcisi oranının yüzde 60 artması öngörülüyor.

‘ESKİDEN EVDE OTURUYORDUM, ŞİMDİ KONFERANS VAR MI DİYE ARAŞTIRMA YAPIYORUM’

Çiğdem Al, pasiflora üreticisi, Adana

◊ Adana’nın Suluca Köyü’nde eşim ve 2 çocuğumla yaşıyoruz. Evimizin önündeki yaklaşık 350 metrekare alanda pasiflora yani çarkıfelek meyvesinin üretimini ve satışını yapıyorum.

◊ Ailem uzun yıllar Suudi Arabistan’da yaşadı. Ben de orada evlendim eşimle. Sonra Türkiye’ye döndük. Bu meyve orada çok vardı ama hiç tadına bakmamıştım. Ama bugün üretiyorum, satıp para kazanıyorum.

◊ Daha önce pasiflora üretmeye başlamıştık. Antalya’dan 65 adet fidan aldık. Eşimle başlarda çok bocaladık. Bu tropikal meyveyi kimse tanımıyordu. Kendi çabamızla bir yerlere varmaya çalışıyorduk ama hem üretim hem satış konusunda istediğimiz yere gelemiyorduk.

◊ Yarının Köyleri projesini reklamlarda gördüm. Aylar sonra projenin dijital merkezinin köyümüze çok yakın bir yerde açılacağını duyunca tanışmaya gittim, bu meyvenin faydalarını anlattım. Verilen eğitim ve atölyelere katıldım. Proje vasıtasıyla Kadın Girişimciler Fuarı’na katıldım, orada benim gibi başka üreticilerle de tanıştım. Kendime güvenim geldi. Kendi çabamla yapamadıklarımı eğitimler sayesinde yaptım.

◊ Şimdi Türkiye’nin farklı şehirlerine meyve, fidan, yaprak satışı yapıyoruz. Hatta “Biz bu meyveyi yetiştirebilir miyiz” diye arayan kadınlar oluyor. Şu an internette arama yapıldığında ilk sırada biz çıkıyoruz.

◊ Hayatım da daha heyecanlı artık. Eskiden bahçeyle ilgilenip evde oturuyordum, şimdi katılabileceğim başka eğitim, konferans var mı diye araştırma yapıyorum. Artık teknolojiyi kullanmayı, yeni pazarlara erişmeyi hedefliyorum.

GİRİŞİMCİLERLE FİKİR PAYLAŞIYOR

Çiğdem Al (üstte), Adana’da 350 metrekarelik bahçesinde çarkıfelek meyvesi üretip Yarının Köyleri projesi kapsamında aldığı eğitimler sayesinde dijital satış kanallarını kullanarak pazarlıyor. Çiğdem Al farklı illerden girişimci kadınların arayıp kendisine danıştığını söylüyor. Yarının Köyleri projesinin ikinci ayağı İzmir’in Ulamış Köyü’ne (solda) kuruldu; çocuklara ve kadınlara eğitimler veriliyor.

‘BU ARKADAŞIMI HİÇ SEVMEZDİM AMA ŞİMDİ...’

Ulamış Dijital Merkezi’nde çocuklar için ilk robotik eğitimi verilmiş. Program tamamlandığında eğitmen Ladin Yıldıran çocuklara sormuş “En çok dikkatinizi ne çekti, neden etkilendiniz” diye. Gelen yanıtlardan biri, bu tür merkezlerin eğitimin yanında sosyalleşmeyi de getirdiğinin göstergesi gibi. Küçük katılımcılardan biri el kaldırıp söz aldıktan sonra şöyle anlatıyor yaşadıklarını: “Bu yanımda oturan arkadaşım var ya, ben onu okulda pek sevmezdim. Hiç konuşmamıştık ama burada sohbet ettik, iyi bir arkadaşmış… Bu benim çok hoşuma gitti.”

‘SANKİ SİHİRLİ BİR DEĞNEK DOKUNDU’

Şeyma Aydıner, girişimci, Adana

◊ Hayallerimi gerçekleştirebilmek için öğretmenliği bıraktım, 2020’de kendi markam Las Vivas Kids’i kurdum. Organik bebek ve çocuk kıyafetleri üretiyorum. Tek çıktığım yolda birçok emekçi kadınla ekibimi oluşturdum.

◊ Atölyem küçük bir köyde olduğu için çok geniş bir kitleye hitap edemeyeceğimi düşünüyordum. Yarının Köyleri ile tanıştım. Açılan dijital merkez köyümüze yakın olduğu için gidip ziyaret ettim, çeşitli eğitim ve atölyelere katıldım. Dikiş atölyemi ziyaret ettiler. Çekim yaptılar ve TV haber bültenlerinde yayımlandı. Sanki sihirli bir değnek dokunmuştu. Bugün e-ticaretle mikroihracata başlayıp Azerbaycan ve Körfez ülkelerine ürün gönderiyoruz.

‘BÜYÜME VE FIRSAT EŞİTLİĞİ SEFERBERLİĞİ’

Trendyol Grubu Kurumsal İletişim Direktörü İrem Poyraz 

“Hayatın her alanında dijital uçurumun kapatılması sürdürülebilirlik vizyonumuzun önemli bir parçası. Bu projeyle; kırsal ekonomileri canlandırmayı, kültürel mirası korumayı ve kapsayıcı büyüme için yollar oluşturmayı amaçlıyoruz. Yarının Köyleri kapsayıcı bir büyüme ve fırsat eşitliği seferberliği. Buradan çıkan ürünleri sadece Türkiye değil, faaliyet gösterdiğimiz tüm pazarlara ulaştırmayı hedefliyoruz.”

‘GENÇLER KÖYLERDEN KAÇMASIN’

UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Louisa Vinton

“Dijital araçların Türkiye’de kırsal ve kentsel alanlar arasındaki yaşam standartları uçurumunu kapatmaya nasıl yardımcı olabileceğini göstermek istiyoruz. Köylerde üretilen ürünlerin yaratıcılığını ve ustalığını sergilerken köy halkının gelirlerini ve fırsatlarını iyileştirerek, köyleri gençlerin kaçtığı bir yerden yaşam ve iş için cazip bir seçeneğe dönüştürmeyi umuyoruz.”