‘Bekâr anneler gerçekten çok yalnız’

Çocuk büyütmek zor, yalnız bir annenin işi daha da zor. Bekâr anne olmak hem kadını yoruyor hem de zaman zaman çaresiz bırakıyor, hatta suçluluk bile hissediliyor. Çevre de bu konuda kadına pek yardımcı olmuyor. Bilakis onu dışlayabiliyor, yalnızlaştırıyor. Elbette sadece anne değil, çocuk da bu durumdan etkileniyor. Serap Yelkenci de 2019’dan beri bir bekâr anne. İlk boşandığı dönem yaşadığı sıkıntıları kendisi gibi bekâr annelerle paylaşmak istiyor. Tanışır, dertleşiriz diye düşünüyor. Ama bu hayalini ancak 2022 yılında gerçekleştiriyor ve çektiği bir videoyu, bir linkle beraber paylaşıyor. Hiç beklemediği bir şey oluyor ve ilk gün 50. daha sonra 200 kişi yanıt veriyor çağrısına. Zamanla sayı 4 bin kadına ulaşıyor. Bekar Anneler Platformu çocuğunu yalnız büyüten kadınların birbiriyle dayanıştığı bir platform haline gelmiş. Ama gelinen noktada daha sistematik çalışabilmek için dernekleşmeleri gerektiğine karar veriyorlar. Ve ilk adımlar atılıyor. 21 Mart’ta tüm Türkiye’ye duyuracaklar kendilerini… Serap Yelkenci, kuracakları Bekar Anneler Derneği’ni ve yaşadıklarını anlattı. 

◊ Biraz sizi tanıyalım…

1987 doğumluyum, felsefe okudum ama teknoloji alanında çalıştım. 2013’te evlendim, 2019’da boşandım, ikizlerim var, 10 yaşındalar. Karadenizli bir aile olduğumuz için boşanmak bizde büyük bir tabuydu. Benim için zor bir süreçti. Bu hayatın neye benzediğini bilmiyordum. Yapıp yapamayacağıma ilişkin endişelerim vardı. 2019’da o dönemleri yaşarken, benim durumumda olan annelerle tanışsam, kaynaşsam diye bir hayal kurdum.

◊ Ne oldu da ertelediniz bu hayalinizi?

İş hayatı, pandemi derken zaman geçti. Kasım 2022’de neden şimdi yapmıyorum dedim ve bir video çektim, bir de link koydum. Yayımladığım gün 50 kişi başvurdu ben de bu oluşumun içinde olmak istiyorum diye. Fakat benim öyle bir planım, hazırlığım yoktu. Sadece niyetim vardı. Ertesi gün Zoom’da bir tanışma toplantısı yaptık. İnsanlar bir plan açıklamamı bekliyordu… Herkes hiç tanımadığı insanlara kendi hikâyesini anlattı, dertleştik. İşte o zaman ben bunun çok zor bir iş olduğunu anladım. Herkes travma yaşıyordu ve bir şey yapacak hali yoktu. Birkaç günde sayımız 200’e çıktı. Ve ben “Durmam lazım” dedim. Sonuçta psikolog, avukat, birinin derdini çözmeye muktedir değilim. Ama başka ihtiyaçlar olduğunu gördüm.

◊ Ama duramamışsınız belli ki…

Bekar anneler o kadar yalnız ki,  aileleleri içinde bile o kadar dışlanmışlar ki, o kadar toplumun dışında hissediyorlar ki kendilerini, sanki bir suç işlemiş gibi. Bunu hissedince, plan yapmalı ve devam etmeli dedim. Boşanma travmasından, kurban duygusundan çıkmış, bir şeyler yapmalıyız diyen kadınlar da vardı aramızda.

◊ Türkiye’de ne kadar bekâr anne var?

Bekâr anneler ülkemizin bir gerçeği. Ama Türkiye’de konuşulmayan, konuşulamayan, tabu olan bir konu. Türkiye İstatistik Kurumu’ndaki (TÜİK) verilerden hesapladığımız kadarıyla 3,5 milyon bekâr anne var. Bir de boşanma süreci devam edenler.... Bekâr anne derken, eşi ölmüş, boşanmış kadın, ayrıca tecavüz sonucu anne olmuş veya sperm bankasından yardım alıp anne olanların da bizim açımızdan farkı yok. Kriter tek başına çocuk yetiştirmek.

◊ Dernekleşmeye nasıl karar verdiniz?

Biz bir süre topluluk olarak devam ettik. Ama bu durum çeşitli kısıtlamalar getiriyor. Tüzel bir yapı olmadığınızdan çeşitli kurumlarca tanınmıyorsunuz. Daha şeffaf, denetlenebilir olmak için dernekleşmeye karar verdik. Amacımız kimseyi boşanmaya teşvik etmek değil. Önce bunu ortaya koyalım. Boşanma kararı çok zor bir karar. Kimse boşanmak için evlenmiyor, tek başına çocuk yetiştirmek için çocuk yapmıyor. Fakat hayat içinde bazı değişimler oluyor ve bu kararla sonuçlanıyor. Derneğin amacı zaten olan bir durumu iyileştirmek. 

◊ Neler yapmayı planlıyorsunuz?

Bu kadınları güçlendirmek, yeniden hayata tutunmaları için destek vermek istiyoruz. Eğitimler aracılığıyla, finansal, psikolojik destek vermek için bu sürece girdik. Ve ayrıca bir kütüphane, bilgi bankası kurmak gibi bir amacımız var.
3,5 milyon bekâr anne ve yaklaşık 7 milyon çocuk bu annelerle büyüyor. İşin içine büyükanne ve büyükbabaları, aileyi kattığımızda 20 milyon kişiyi ilgilendiren bir durum ortaya çıkıyor. Bu çocukların mutlu bir anneyle, sağlıklı bir ortamda büyümesini hedefliyoruz.

◊ Platformda kaç kadın var?

4 bine yakın kadındık platformda. Ama dernekleşme süreci farklı, her şeye sıfırdan başladık. Üye toplamaya başlayacağız. Hem Türkiye’den hem yurtdışından İngiltere’den, ABD’den annelerimiz var. Bir kurban bilincinde olan, ayağa kalkamıyorum diyen, bir de bu durumu yaşamış, ayağa kalkmış, birilerine destek olmak isteyen anneler var.

◊ Ne tür faaliyetleriniz oldu?

Finansal okuryazarlık eğitim verdik. Boşanma travmalarıyla ilgili bir çalışma yaptık, 250 anne faydalandı. Depremde eşlerini kaybedenler oldu. Depremzede 300 bekâr anneyi onları destekleyecek kişilerle iletişime geçirdik. Nafaka atölyesi yaptık 1.000’e yakın anneden soru alıp yanıtlarına ulaştık. Artık bunları daha sistematik bir hale getirmek istiyoruz.

‘BEKÂR ANNE VELİ TOPLANTISINA DAVET EDİLMEDİ’

◊ Bekâr anne nasıl sorunlar yaşıyor?�

Bu insanlar boşanma, eşini kaybetme ya da dul olmaktan ötürü kendilerini suçlu hissediyorlar. Bizim grupta olan bir kadın, çocuğunun okulunda, anne-baba ile yapılan veli görüşmelerine davet almadı mesela! Bu kadın kalabalık etkinliklerde hep dışlandı. Eskişehir’de bir annemiz var. Diyor ki : “Çevremde benim gibi olan, arkadaşlık edeceğim kimse yok. Sosyalleşmek için bu platforma başvurdum. Çünkü eski çevrem benimle arkadaşlık etmek istemiyor, çocuklarını çocuğumla görüştürmüyor.” Bekâr bir annemiz çalıştığı müşterisine boşandığını söyleyemiyor mesela, işini kaybetmekten korkuyor. Eşine karşı bir tehdit olarak algılayan kadınlar da var. Toplumsal olarak cinsiyet eşitliği diyoruz ama bir kadının boşanmış veya eşi ölmüş bir kadına bakış açısı da eşit değil maalesef.  Ya da bir erkeğin boşanmış bir kadına bakışı çok farklı.

◊ Çocuk da yalnızlaşıyor.

Bu kadınlar gerçekten çok yalnız. Kendilerini suçlu ve evliliği yürütemediği için başarısız hissediyorlar ve bu durumla barışamıyorlar. Hayatlarına nasıl devam edeceklerini bilemiyorlar. Çalışmak zorunda olan, nafaka alamayanlar var. Tek başına çocuk büyütmek finansal olarak çok zor. Kadınların danışabilecekleri hiçbir kurum yok. Sosyal hakları ne, nafakası ödenmiyorsa ne yapacak…

‘DÜNYA TEK EBEVEYN GÜNÜ’NDE AÇILIYORUZ’

“21 Mart’ta bir lansman yapacağız. Tüm gün derneğin neden kurulduğunu, hedeflerini anlatan etkinlikler olacak. 21 Mart tarihini seçme sebebimiz hem Dünya Tek Ebeveyn Günü olması hem de o gün ekinoksun yani gündüzle gecenin eşit olacağı gün. Biraz gönderme yapmak istedik. Amblemimiz de bir ahtapot. Onun da anlamı var. Ahtapotun bir bacağı koparsa yerine yenisi çıkıyor.”