Aşırı hava olayları rekor kırdı... Artık hep havadan sudan konuşuyoruz

Ülkemiz bulunduğu coğrafya itibariyle iklim değişikliğinden en çok etkilenecek bölgeler arasında gösteriliyor. Nitekim Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre son 10 yılda yaşanan aşırı hava olayları, ondan önceki 10 yılın yaklaşık iki katına çıktı ve şiddeti de giderek arttı.
Marmara Denizi’ni ablukaya alan müsilaj, sonrasında güney kıyılarımızı vuran ve ‘tarihimizin en büyükleri’ nitelemesiyle
kayıtlarımıza giren orman yangınları, Karadeniz’deki yıkıcı sellerle iç ve doğu kesimlerde görülen kuraklıklar iklim değişikliğinin tetiklediği olaylar olarak hafızalarımıza kazındı ve tehdidin büyüklüğünü gözler önüne serdi.
‘Hortumlar yaklaşıyor’
Geçen yıl yaşanan felaketlerin 3’te 1’i aşırı hava koşulları nedeniyle oldu. Şanlıurfa’da can kayıplarına ve maddi hasara yol açan şiddetli yağışlar gibi... Türkiye’de yaşanan aşırı hava olaylarının sayısı geçen yıl 1.030’a kadar yükseldi ve tüm zamanların en çok aşırı hava olayı görülen yılı oldu. Bu sayı bir önceki yıl 1.024, 2020’deyse 984’tü.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre 2022 yılında aşırı hava olaylarının 3’te 1’ini (yüzde 33,6) şiddetli yağış ve seller oluştururken yağışları fırtına ve dolu olayları izledi. 2023’ün 2 aylık raporlarına göre ise Türkiye’nin önemli bir kısmında ‘olağanüstü’, ‘çok şiddetli’, ‘şiddetli’ kuraklık verileri dikkati çekti.
Ekosfer Derneği Kampanyalar Direktörü Özgür Gürbüz, iklim krizinin özellikle son yıllarda aşırı hava olaylarıyla etkisini giderek daha fazla hissettirdiğini belirterek şunları söylüyor: “Her aşırı hava olayının kaynağı iklim krizi olmasa da iklim krizinin bu hava olaylarının sıklığını, şiddetini ve sayısını arttırdığını biliyoruz. Daha önceki fırtınalara dayanan çatılarımız artık dayanmıyor. Kentlerde görmeye alışmadığımız dolu felaketleriyle yaşamak zorunda kalıyoruz. Hortumlar kıyılara ve iç bölgelere yaklaşmaya başladı. Hiçbiri tesadüf değil ve altyapı açısından iklim krizine hazırlık yapmayan kentlerde can ve mal kaybının daha büyük olması
ne yazık ki kaçınılmaz.”
Her 100 aşırı hava olayından 18’inin dolu şeklinde olmasının özellikle tarımla uğraşanlar için büyük bir sorun olduğunu da belirten Gürbüz, iklim krizini durdurmak için atılması gereken ilk adımın fosil yakıtlardan vazgeçmek olduğunu vurguluyor.

Şiddetli yağışlar canımızı yakıyor

* 24 Ocak 2019: Antalya’nın Kumluca ve Finike ilçelerini vuran hortum 2 kişinin ölümüne, 10 kişinin yaralanmasına neden oldu.
* 4-5 Şubat 2020: Van, Bahçesaray’daki iki çığ felaketinde, 41 kişi hayatını kaybetti.
* 21 Haziran 2020: Bursa’da sel 5 can aldı, çok sayıda hayvan öldü.
* 22 Ağustos 2020: Giresun’da meydana gelen sel felaketi 4 can aldı.
* 12 Eylül 2020: Polatlı’daki toz fırtınasında kopan çatılar nedeniyle 6 kişi yaralandı, hayat durdu.
* 12 Şubat 2021: İzmir, Çeşme Alaçatı’da çıkan hortum nedeniyle 16 kişi yaralandı.
* 28 Temmuz 2021: Antalya’nın Manavgat ilçesinde başlayan ve Türkiye’nin birçok şehrine yayılan orman yangınları 44 ilde 197 lokasyonda görüldü ve 12 Ağustos’a kadar sürdü. Yangınlarda 8 kişi öldü, 271 kişi yaralandı, binlerce hayvan can verdi, yüzbinlerce hektar orman ve yerleşim alanı yandı.
* 9 Ağustos 2021: Sinop’taki sel felaketinde 16 kişi hayatını kaybetti.
* 10 Ağustos 2021: Kastamonu’daki selde 97 kişi öldü, yüzlerce kişi tahliye edildi.
* 18 Temmuz 2022: Ordu’da 11 ilçede yağış nedeniyle 336 heyelan meydana geldi.

Gezegeni 9 tür kurtarabilir

Nature Climate Change’de yayımlanan yeni bir rapor sadece 9 türün korunmasının küresel ısınmanın 1.5 derecenin altına inmesine büyük katkı sağlayacağını öne sürüyor.
Rapora göre hayvanlar hareket ve davranışlarıyla tohumları ve besinleri dağıtıyorlar; kazarak, üzerine basarak ve yuva yaparak toprağı bozuyorlar. Tüm bu davranışlar, bitkilerin büyümesine ve daha fazla karbon depolamasına yardımcı oluyor ve hatta orman yangınlarını önleyebiliyor.
Raporda, Guyana’da tropik bir ormanda yürütülen deneysel bir çalışmada, ağaç türlerinin sayısının 10’dan 70’e çıkmasıyla depolanan karbonun önemli ölçüde artarak 3.5 ile 4 katına çıktığı, aynı bölgedeki memeli türü sayısının 5’ten 35’e yükseldiğinde ağaçlar ve toprakta depolanan karbonun 4-5 kat artış gösterdiğine dikkat çekiliyor.
Bizi kurtaracak 9 tür ise şunlar: Afrika orman filleri, Amerikan bizonu, balıklar, gri kurtlar, misk öküzleri, susamurları, köpekbalıkları, balinalar ve antiloplar.