Ailedeki koronavirüs hastasına nasıl bakılır?

Ne yemeli, hangi ilaçları almalı, ne kadar uyumalı?
Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) Başkanı Prof. Dr. Ülkü Yılmaz

◊ Hastalığı evde geçiren kişilerde hangi belirtilere dikkat edilmeli?

Nefes almada güçlük, göğüste ağrı ve baskı hissi olduğunda tıbbi destek alınmalı. Bilinç bulanıklığı, iletişim kurmada güçlüğe dikkat edilmeli. Dudaklarda, yüzde morarma da tıbbi destek gerektirir. Genç ya da genç erişkin hastalarda 38 derecenin üzeri ateş olarak kabul edilirken ileri yaşta bu sınır 37.2. Bu gruptaki hastalarda sık nefes alıp verme ve iştahsızlığa da dikkat.

◊ Hastamıza ne yedirmeliyiz?

Beslenmede yüksek protein içeriği öneriliyor. Günlük 75-100 gram yüksek protein içerikli ve yüksek kalorili, lif içeriği yüksek gıdalar tercih edilmeli.

◊ Sıvı alımı nasıl düzenlenmeli?

Hastalık seyrinde görülen ateş, bulantı, kusma, ishal, yetersiz sıvı alımı, iştahsızlık sıvı kaybını belirgin hale getirir. Bu nedenle susuzluk hissedilmese bile su içmek gerekli. Sıvı alımı saatte bir-iki bardak olmalı. Eğer ishal ve kusma varsa rehidratasyon karışımları önerilebilir.

◊ Vitamin ya da besin desteği vermeli miyiz?

Bu süreçte vitamin almanın yardımcı olduğuna dair henüz kanıt yok.

◊ Ne kadar uyumalı? Gün boyu hep yatakta mı olmalı?

Günlük sekiz saat uyku önemli. İyi hissettiği sürece de ev içinde hareket etmesi solunum yollarında biriken sıvıların temizlenmesini sağlar.

Ateş yükselirse ılık duş

◊ Gece uyku sırasında kontrol edilmeli mi hasta?

Uykusunu bölmeyecek şekilde ateşine ve solunum sıkıntısı olup olmadığına bakılmalı.

◊ Hastanın moralini yüksek tutmak için ne yapabiliriz?

Öncelikle kaygı yaratacak TV programları izlenmemeli. Yorulmadan ev içinde hareketli olmak, hoşlanılan aktiviteleri yapmak da iyi olabilir.

◊ Ateşi çıktığında ne yapmalıyız?

Ilık duş alması, doktoru tarafından reçetelenen ateş düşürücü ilacını kullanması, ısrarcı ateş durumundaysa doktorun aranması gerekli.

◊ Ne kadar sürede iyileşmesini beklemeliyiz?

Çoğunlukla yakınmaların birkaç hafta içerisinde düzelmesi beklenir. İzolasyon süresiyse yakınmalar geçtikten sonra iki hafta.

Evin içinde nelere dikkat edilmeli?
TÜSAD Hemşirelik ve Teknisyenlik Koordinasyon Kur. Bşk. Başak Nergiz

◊ Hastanın çarşafları ve kıyafetleri sık sık değiştirilip yüksek ısıda yıkanarak ütülenmeli.

◊ Odası sık sık havalandırılmalı.

◊ Eve ziyaretçi kabul edilmemeli.

◊ Başka kişilerle aynı ortamı paylaşmak zorunda kaldığında tıbbi maske takması sağlanmalı. Ev halkına bulaşma riskini önlemek için mümkünse diğer kişilerden farklı bir odada olmalı, daima en az 1 metre uzakta olmalı ve mutlaka tıbbi maske takmalı.

◊ Maske, nemlenmesi halinde yenisiyle değiştirilmeli.

◊ Hasta varsa ayrı tuvalet ve banyo kullanmalı. Ortak tuvalet, banyo kullanılıyorsa bu alanlar iyi havalandırılmalı, günde en az bir kez sulandırılmış çamaşır suyuyla temizlenmeli.  (1/100’lük çamaşır suyu elde etmek için pratik olarak 10 litre su içine 1 küçük çay bardağı çamaşır suyu konur.)

◊ Hastaya ve hane halkına solunum hijyeni konusunda eğitim verilmeli: Öksürme veya hapşırma sırasında bir mendille (tercihen kâğıt mendille) ağzını kapatmalı, kullanılmış mendiller naylon poşetlere konulup ağzı kapatılarak, ikinci bir naylon poşet içerisinde atılmalı, eller sık yıkanmalı.

◊ Hasta, kişisel eşyalarını başkalarıyla paylaşmamalı. Ev halkının bardak, tabak, havlu gibi eşyalarını kullanmamalı. Kullanması gerekirse bu eşyalar mutlaka sıcak su ve sabunla yıkanmalı.

◊ Hasta odasının temizliği esnasında eldiven ve maske kullanılmalı.

◊ Tüm ev halkı kendi sağlık durumlarını takip etmeli ve herhangi bir belirti olması durumunda sağlık kurumuna başvurmalı.

Yemek yapamayan hastalar yoğurt ve taze meyve karışımı yiyebilir

◊ Diyelim ki yataktan çıkacak halimiz yok. Kendimizi biraz daha iyi hissetmemizi sağlayacak neler yapabiliriz?

◊ Başak Nergiz: Hemşireler olarak bizim için hastalık değil hasta vardır. Her hastanın duygusal istekleri, kendini daha iyi hissedebileceği aktiviteler değişiklik gösterebilir. Önemli olan dikkatini dağıtmak ve kaliteli vakit geçirebilmesini sağlamaktır. Film izlemek, kitap ve gazete okumak, resim çizmek gibi aktiviteler tercih edilebilir.

◊ Ateşimizin çıktığını -ölçme imkânımız yoksa- nasıl anlarız?

◊ Prof. Dr. Ülkü Yılmaz: Bu süreçte basit bir ateşölçer edinmekte fayda var.

◊ Yemek hazırlayacak durumda değilsek en basit neler yiyelim ki gücümüzü kaybetmeyelim?

◊ Prof. Dr. Ülkü Yılmaz: Yüksek proteinli, kalorisi yüksek diyet içeriği gerekliliğini tekrar vurgulayalım. Amerikan Beslenme Derneği’nin (ASPEN) basit bir önerisi; yoğurt ve taze meyve karışımı bu özellikleri taşıyan, hazırlanması kolay, besleyici bir tercih olabilir. Doktor tarafından uygun görülerek hastaya reçete edilmişse beslenme solüsyonları da kullanılabilir.