Afrika değil Gazipaşa

Önce alışık olduğum meyvelerden başladım. Kaç yenidünya yediğimi sayamadım bile. Sonra muz ağaçlarının önünden geçtim. Hasat bitmiş ama ağacın birinde bir öbek muz unutulmuş. Çekirdek yer gibi bitirdim. Sıra geldi avokadoya... Olgunlaşıp yere düşmüş birkaçını hemen mideye indirdim.

Burası bir Afrika ülkesi değil. Antalya’nın Gazipaşa ilçesi. Bölgede muz yetiştirildiğini herkes biliyor. Son dönemde yerli avokadoları da duymuştuk. Ancak diğer tropik meyvelerin yetiştiğini ilk kez öğreniyoruz. En ilginç üreticilerden biri Yaşar Dağtekin. 20 yaşında gittiği Almanya’da tam 50 yılını geçirdi. Aachen kentinde makine mühendisliği okuyan Dağtekin’in en büyük hayali bir gün ülkesine dönmek ve güneyde tarımla uğraşmaktı. Bu hayalini 2005’te gerçekleştirdi. Şimdi kazancını muz (80 ton) ve avokadodan (10 bin adet) sağlıyor. Ayrıca bahçesinin önemli bir kısmını da laboratuvar gibi kullanıyor.
Yurtdışından 14 yıl önce getirip ektiği kahve fidanları bugün birer ağaç oldu. Toplam 40’a yakın kahve ağacı var. Bu yıl 10 ağaçtan 30 kilo kahve hasadı yaptı. Ağacın kırmızı meyvelerini elleriyle topladı. Kahveler şu anda yeşil çekirdek halinde, kavrulmayı bekliyor.
Dağtekin’in bahçesinde kahve dışında mango, papaya, ejdermeyvesi olarak bilinen pitaya, çarkıfelek meyvesi, guava, liçi, ejderhagözü, çerimoya, yıldızmeyvesi gibi 10’dan fazla tropik meyve bulunuyor.

Dağtekin’in meraktan başladığı bu proje pek çok üreticinin dikkatini çekiyor. Girişimci Mustafa Ezici ve Veli Çelik de Gazipaşa’ya mango fidanı ithal etmeye başladı. Şu ana kadar getirdikleri mango fidanı sayısı 60 binin üzerinde. Üreticiler bunları alıp bahçelerinde deniyor.
Çelik, son yedi yıldır tropik meyvelerle ilgileniyor. Mango yetiştirip ithal eden Çelik, “Çok araştırdım. Burada 25-30 yıllık ağaçlar da var. Ancak ticaretini yapan yok. Tüm Akdeniz’de toplam mango ağacı sayısı 150’yi geçmez” diyor. Ortağı Ezici’yse işin ticari yönüne dikkat çekiyor: “Akdeniz Bölgesi’nin böyle bir potansiyeli var. Akdeniz Üniversitesi ve Tarım İl Müdürlüğü bir proje yaptı. Adaptasyon sürecini araştırdık ve onlar bir rapor yazdılar. Üretim başlayınca gördük ki üretilebiliyormuş. Avrupa Birliği yılda 600 bin ton mango ithal ediyor. 1.2 milyar Euro para ödüyor. Mango Avrupa’da marketlerde 13 Euro’ya satılıyor. Türkiye’de ağustos-aralık aylarında hasat ediliyor. Güney yarımkürede mal azaldığında Türkiye’de üretim başlayacak. Toptan 5-8 Euro’ya Avrupa’da alıcı var. Çiftçisi zenginleşecek. Üreticiye beş yaşındaki 10 dönümlük mango bahçesi yılda 150 bin Euro gelir sağlıyor. Ağaçlar büyüdükçe gelir de artıyor.”