60 yılda yaşanan zorluklar ve başarılar

Almanya ile Türkiye’nin 30 Ekim 1961 tarihinde imzaladığı “Türkiye-Almanya İşgücü Anlaşması’nın üzerinden 60 yılı aşkın bir süre geçti. Başvuruları kabul edilip Almanya’ya gitmek üzere İstanbul’daki Sirkeci Garı’ndan yola çıkanlar yalnızca kendilerinin değil, Almanya’nın da kaderini değiştirdi...
Eski Yeşiller Partisi milletvekili Özcan Mutlu’nun anlaşmanın 60’ıncı yılı için hazırladığı ‘Almanya Nasıl Vatan Oldu?’ kitabı tam da bu konuyu ele alıyor. Türkçeye çevrilen kitapta BioNTech aşısının mucitleri Prof. Dr. Uğur Şahin ve Dr. Özlem Türeci’nin de aralarında olduğu, göçmen toplumundan farklı meslek alanlarında başarılara imza atmış 27 ismin hikâyesi anlatılıyor.

Almanya’da parkta oturan göçmen kadınlar (üstte).

18’inci dönem Federal Alman Milletvekili Özcan Mutlu da Almanya’ya misafir işçi olarak giden ilk neslin torunlarından. Mutlu, kitabı uzun süredir yazmayı planladığını ancak milletvekili olduğu dönemde bir türlü zaman bulamadığını söylüyor. Pandemi sürecinde hazırladığı kitabın amacını “60’lı yıllarda iki sayfalık bir işgücü anlaşması sonucu Almanya’ya giden, o vakit misafir işçi olarak adlandırılan ama aslında göçmen olan insanlarımızın olağanüstü başarı hikâyelerini anlatmaktı” diyerek özetliyor. Kitapla ilgili en büyük isteklerinden biri de Almanya’yı yeni vatan yapan insanların yaşadıklarının daha iyi anlaşılmasını sağlamak: “Son 60 yılda katedilen o engebeli yolları, çekilen o acıları ve zorlukları, ama bir o kadar da elde edilen başarıları anlatabildiysek ne mutlu bize.”

Başarılarıyla adından söz ettiren paraatlet Ali Laçin

* Birbirinden başarılı 27 ismin hikâyelerini öğreniyoruz kitaptan. Bu hikâyeler bize ne gösteriyor?
Tüm hikâyelerde ortak noktalar var tabii ki. Örneğin, birçoğumuz Almanya’daki eğitim başarılarımızı Alman bir komşuya veya duyarlı bir Alman öğretmene borçluyuz. Almanya’daki bilinçli veya bilinçsiz ama gerçek olan eğitim eşitsizliği ve dışlamalar ancak böyle güzel Almanlar tarafından bertaraf edildi. Hikâyelerin diğer bir ortak yanıysa anne-babalarımızın çektikleri zorlukları ve yaşadıkları ayrımcılığı ancak iyi bir eğitimle arkamızda bırakacağımızı bilmeleri. Hiç unutmam, rahmetli dedem akşamları yorgun bir şekilde eve geldiğinde “Evlat biz sizin için çalışıyoruz fakat bizim çektiklerimizi çekmemeniz için okumanız lazım” derdi. O zamanlar okuma yazması olmayan annemin bizim okumamız için ne kadar çaba sarf ettiğini hatırlayınca her şeyi ona borçlu olduğumu anlıyorum.

Özcan Mutlu, Almanya’ya misafir işçi olarak göçen ilk neslin torunlarından.

* Kitabınızda Almanya’ya göçün bilançosunun ‘o kadar da kötü’ görünmediğini söylüyorsunuz...
Bugün Almanya’daki Türkiyelilerin GSMH’ye katkısı 120 milyar euro’nun üzerinde. Yaklaşık 100 bin Türkiye kökenli işveren 850 bin insana istihdam sağlıyor. İnsanlarımız vergi ödüyor, emekli sandıklarına, sosyal yardım kasasına ödeme yapıyor. Yani biz Almanya’yı terk etsek Almanya bütçesi sözünü ettiğim bu sandıklar ve kurumlar muhtemelen iflas bayrağını çeker. Tabii ki 60’lı ve 70’li yıllarda böyle bir gelişme olacağını kimse öngörmemişti. Bu yüzden Alman siyasetinin 90’lı yıllara kadar göçmen olarak ülkeye gelen insanların uyumu ve eğitimi için pek fazla çaba sarf ettiği söylenemez. Nasıl olsa ülkelerine geri dönecekler diye bir yanılgı söz konusuydu. Neticede Almanya başta çok büyük hatalar yaptı, uyum ve eğitim politikalarında göçmenleri ihmal etti ama sonradan bu hatalardan ders çıkardı ve bugün bir göç ülkesi gerçeği gittikçe benimsenmekte.

İşyerlerine giden Türkiyeli göçmenler.

* Göçmenler ve mülteciler her yerde ötekileştirmeyle karşılaşabiliyor. Almanya’ya göç eden Türkiyelilerin entegrasyonuna bakarak sizce bu süreçten bizler neler öğrenebiliriz?
Bu konuda herkesin Almanya’dan birçok şey öğrenebileceğini düşünüyorum. Bugün Türkiye’de milyonlarca Suriyeli mülteci ve göçmen yaşamakta. Bu insanların eğitimi ve uyumu toplumsal barış için çok önemli. İnsanları mülteci ve göçmen olarak ülkeye almak yeterli değil; eğitmek ve uyum için sosyal programlar ve istihdam kaçınılmaz.

‘Bunca yıl sonra canı gönülden bir hoşgeldin...’

* Prof. Dr. Uğur Şahin-Hekim, biliminsanı ve girişimci
Koronanın patlak vermesi nasıl oldu? Bir cuma akşamı, 24 Ocak 2020’de The Lancet dergisinde yeni bir koronavirüsün patlak verdiğinden söz eden bir makale okuyorum. Çin’de ortaya çıkan bu olayın muhtemelen küresel bir pandemiye yol açacağını hızla anlıyoruz. Pazartesi günü meslektaşlarımızla koordineli bir biçimde hemen bir aşı geliştirme projesine başlıyoruz. Bir aşının geliştirilmesi normal koşullarda en az 4-5 yıl sürer. Aşı geliştirmede kestirme yollara başvurmadan ve gerekli adımları atlamadan bu süreyi olabildiğince kısaltmak için bir proje oluşturuyoruz. Projenin adı ‘lightspeed’ (ışık hızı).

Prof. Dr. Uğur Şahin ve Dr. Özlem Türeci

* Meryam Schouler-Ocak / Berlin, Charité Üniversitesi Kültürlerarası Psikiyatri bölümünde profesör
Bazen insanlar şunu soruyor bana: “Neredeyken evindesin?” Ben de şöyle diyorum o zaman: “Burada.” Türkiye’de evimdeyim, köklerim orada. Duisburg’da evimdeyim, orada büyüdüm. Hannover’de evimdeyim, üniversiteyi orada okudum. Berlin’de evimdeyim, orada oturuyor ve çalışıyorum.

* Ali Laçin / Paraatlet
2011’de mesleki eğitimim esnasında bir arkadaşım telefonda şöyle dedi: “Televizyonu aç, millet paralimpikler için antrenman yapıyor!” Bunun ne olduğuna dair en ufak bir fikrim yoktu, televizyonu açtım ve hayatımda ilk kez engelli sporcuları görmüş oldum. Röportaj, Alman paralimpik takımının Londra Olimpiyat Oyunları’na nasıl hazırlandığını gösteriyordu. Bacakları ampute edilmiş benim gibi insanların, protezlerin üstünde inanılmaz bir süratle koştuklarını gördüm. Bunu ben de denemek istiyordum.

‘Almanya Nasıl Vatan Oldu?’ Doğan Kitap’tan çıktı.

* Serap Ocak / Almanya Dışişleri Bakanlığı’nda diplomat
“Nihayet bir Türk kızı da Abitur (Almanya’da en yüksek lise diploması) yapıyor” dedi okul müdürü... “Hauptschule (Almanya’da üç okullu sistemin en düşük okulu) diplomanı da getirirsin” dedi görevli. Böyle şeyler insanın canını sıkıyordu.

* Mustafa Akça / Zanaatkâr, aktör ve sunucu
Bir isteğim var! 60 sene önce Almanya’ya gitmek üzere yola çıkmış Türk kökenlilerin hayatları boyunca başardıklarının ne kadar değerli olduğunun teslim edilmesini; bu insanların bu ülkeyi zenginleştiren bir faktör olarak idrak edilmesini ve bunlara bunca sene sonra canı gönülden bir hoşgeldiniz denmesini istiyorum.