19 ay sonra soyadı uygulaması hâlâ aynı
Güncelleme Tarihi:
Anayasa Mahkemesi geçen yıl eşitlik ilkesine aykırı olduğunu ifade ederek ‘kadınların kendi soyadlarını tek başına kullanmasını engelleyen’ ilgili maddeyi iptal etti. Üstünden tam 19 ay geçti ancak kadınlar hâlâ kanundışı olmasına rağmen eşinin soyadını almak zorunda bırakılıyor.
Anayasa Mahkemesi, Şubat 2023’te kadınların evlenmeden önceki soyadlarını evlendikten sonra kullanamamalarının anayasanın eşitlik ilkesini ihlal ettiği sonucuna ulaşmış ve Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesini iptal etmişti. Anayasa Mahkemesi bu kararında, soyadının kişiliğin temel bir parçası olduğuna vurgu yapmış ve kadınların kendi soyadlarını kullanamamasını ‘cinsiyet temelli ayrımcılık’ olarak kabul etmişti. Bu karar Ocak 2024 itibariyle yürürlüğe girdi ve Türkiye’de kadınların evlendikten sonra kendi soyadlarını kullanabilmelerinin yolu açıldı.
Geçen 9 aylık süreçte yaptığımız takip haberlerinde gördük ki Anayasa Mahkemesi’nin verdiği bu karar uygulamaya geçmiyor. Süreç boyunca görüştüğümüz avukatların hepsi İçişleri Bakanlığı tarafından nüfus müdürlüklerine gönderilecek bir bildiri yazısıyla meselenin kolayca çözülebileceğini defalarca söyledi. Ancak bunun yerine temmuz ayında kadınların yıllardır süren ısrarlı mücadelesi sonucu kazandığı soyadında eşitlik hakkı, 9. Yargı Paketi adı verilen torba kanunla geri alınmak istendi. Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen eski kanun maddesinin aynısı yasa teklifi olarak tartışılmak üzere
9. Yargı Paketi kapsamına alındı ve Adalet Komisyonu’nda tartışıldı. Kadın dernekleri ve birçok aktivistin uğraşı sonucu teklifin yargı paketinden çıkarıldığı açıklandı.
Anayasa Mahkemesi’nin Medeni Kanun’un ilgili maddesini iptal etmesiyle artık üzerine tartışılacak ya da düzenlemeye gidilecek bir madde kalmamasına rağmen, tam 19 aydır kadınlar uygulamada kendi soyadını kullanma hakkına erişmek için bekliyor.
Daha önceki haberlerimizde yaptığımız gibi yine evlendirme dairelerini aradık. İçişleri Bakanlığı’ndan kendilerine herhangi bir bildiri yazısı gelmediğini ve bu yüzden evlenirken kadını eşinin soyadını almak zorunda bırakan uygulamanın halen devam ettiğini öğrendik.
Kanunen böyle bir yasa olmamasına rağmen süren bu uygulama için kadın hakları savunucusu ve avukat Yelda Koçak bunun bir suç olduğunun altını çiziyor: “Nüfus müdürlüğü hangi yasa maddesine göre kadına erkeğin soyadını veriyor? O madde artık iptal edildi. İlgili makamlarda bunu önlemek için mücadele verenler suç işliyorlar.”