127 dâhi Türk eve dönecek

Bilim insanlarının yetişmesine katkı sağlamak için döndüm
Dr. Betül Uralcan

-Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü'nde öğretim üyesiyim. Bu yıl Türkiye'ye döndüm.
-Lisans eğitiminden sonra ABD’de Princeton Üniversitesi’ne gittim. Sonrasında aynı yerde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştım.
- Princeton çokkültürlü, çokdilli ve çokuluslu bir üniversite şehri. Benim için yurtdışında yaşamanın tek zorluğu ailemden uzak olmak ve doğup büyüdüğüm şehrin kokusunu, denizini, müziğini, yemeklerini ve insanını özlemekti.
-Ailemi ve İstanbul’u hatırlatan her şeyi çok özlüyordum. Daha önce hiç aramadığım tatlıları, mesela baklava ve lokumu bile özledim. Tatil dönüşlerinde mutlaka lokum, cevizli sucuk ve reçel götürürdüm ABD’ye. Sadece simit yemek için bir buçuk saatlik tren yolculuğuyla New York’a gittiğim bile olmuştu.
- Dönüp burada araştırma yapmak ve beni yetiştiren akademisyenler gibi yeni bilim insanlarının yetişmesine katkı sağlamak Princeton Üniversitesi’nde bulunduğum süre boyunca hep aklımdaydı. Laboratuvar altyapısı kurmak ya da araştırma projelerine başlangıç fonu bulmak için TÜBİTAK’ın bu projesinin güzel bir fırsat olduğunu düşünüyorum.

Bamya yemeği yapmaya
cesaret edemedim
Prof. Dr. Taner Akbay

- Yeditepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesiyim. Üç ay önce döndüm.
- 30 yıl önce doktora için yurtdışına çıktım. İngiltere, Japonya ve Kanada’da yaşadım. Imperial College, Oita Üniversitesi ve Mitsubishi Materials’de çalıştım.
- İngilizce bildiğimi düşünerek gittiğim Londra’da yerel aksanla konuşan insanları anlamakta epey güçlük çektim.
- Ailemi ve arkadaşlarımı çok özlüyordum, uzun telefon görüşmeleri ve hatta görüntülü konuşmalar biraz işe yarıyordu. Ancak yiyecekler için aynı şeyi söylemem mümkün değil. Mesela simit. Yerine konabilecek bir muadili yok. Japonya’da beş-altı tanesi bile çok pahalı olan bamyayla şöyle bir tencere dolusu bamya yemeği yapmayı hep istemiş ama bir türlü cesaret edememiştim. Hiçbir sebep yokken bir gün canımın güllaç istediğini bile hatırlıyorum.

İşyerinde demleme çay bulamamak zordu
Dr. Ogün Adebali

-Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi'nde öğretim üyesiyim. Geçen yıl ülkeye döndüm.
-ABD’nin Tennessee Üniversitesi’nde doktora
çalışmalarımı yaptım. Kuzey Carolina Üniversitesi’nde doktora sonrası çalışmalarımı Aziz Sancar’ın laboratuvarında gerçekleştirdim.
-Yalnızlık zorlayıcıydı. Kime güveneceğinizi bilememek zor.
-Türkiye’deki arkadaşlıkları özledim. Ne olursa olsun, yurtdışındaki arkadaşlıklar sığ. Türkiye’ye döndüğümde eski dostlarımla kaldığım yerden devam etmek çok değerliydi. Yemeği özledim! İşyerinde demleme çay bulamamak zordu.
- Mutlaka yurtdışı deneyimi yaşayın. Orayı görün, iyi özelliklerini hafızanıza kaydedin. Bir gün mutlaka ülkenize dönün. Türkiye’de iyi bilim insanlarına ihtiyacımız var. Yurtdışında yaşamak belki kariyeriniz açısından daha doğru bir karar olarak gözükebilir, ancak insanlığa yapacağınız katkı sadece sizin kariyerinize değil, etkilediğiniz kişilere de bağlı.
Aynı heyecanları yaşayamamak hüzünlüydü
Dr. Eda Aydoğan Güngör

- ODTÜ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği’nde çalışıyorum. 2018'de Türkiye'ye döndüm.
-Doktoramı Texas A&M Üniversitesi’nde yaptım, araştırma görevlisi olarak da çalıştım. Doktora sonrası araştırmalarıma ise Los Alamos Ulusal Laboratuvarı’nda devam ettim.
-İlk birkaç ay sosyal ve kültürel olarak tamamen kayboluyorsunuz. Neden geldiğinizi sorguluyorsunuz. Fakat bu evreyi atlattıktan sonra her şey normalleşiyor.
-En çok bayramlarda ailemle birlikte olmayı özlüyordum. Bir de zaman farkından dolayı aynı heyecanları aynı zamanda yaşayamamak hüzünlüydü.
Duygusal yapımız
bizi birbirimize gönülden bağlıyor
Dr. Emre Erdem

- Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi'nde öğretim üyesiyim. 2018'in ekim ayında Türkiye'ye döndüm.
-Yurtdışında yaklaşık 18 yıl yaşadım.
-Hiç Almanca bilmiyordum ancak yıllar geçtikçe bir Alman üniversitesinde Almanca dersler vermeye başladım.
-Almanya çok göç alan bir ülke. Dünyanın her ülkesinden bilim insanlarıyla tanışıyorsunuz. Böylece birçok ülkenin kültürü, tarihi ve dilleri hakkında bilgi sahibi oluyorsunuz.
-En çok Türk insanının samimiyetini ve kendine özgü konuşkanlığını özlüyordum. Bizim insanımızın misafirperverliği, arkadaşlığı, dostluğu gerçekten başka. Duygusal yapımız bizi birbirimize gönülden bağlıyor. Ve tabii ki anne köftesi, mantı ve her çeşit kebap...
İlk kez
anavatanımda çalışıyorum
Akademisyen Emrah Eroğlu

- Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi'nde öğretim üyesiyim. Yedi ay önce döndüm.
-Avusturya’da doğdum büyüdüm ve Türkiye’de hiç eğitim almadım. ABD’de, Harvard Tıp Fakültesi’nde doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştım. Türkiye’de ilk kez çalışıyorum. Benim durumumda işler tamamen ters.
-Ülkeye göre sosyal zorluklar değişiyor. Genelde geçim sıkıntısı yaşanıyor. Güzel olan tarafı, farklı insanlar ve farklı kültürlerle tanışmak. Özellikle bilim kültürü bazı ülkelerden örnek alınabilir.
- En çok memlekette olmanın hissini özlüyordum.
-Döndüğümde yaptığım ilk şey, eşim ve çocuklarımla cağ kebabı yemek oldu.
Bavulumda üç kilo biberle yakalandım
Araştırmacı Pınar Yanardağ

- Boğaziçi Üniversitesi'nde yapay zekâ üzerine ders veriyorum. Bu yıl döndüm.
-Amerika’da Purdue Üniversitesi’nde doktora programını tamamladıktan sonra MIT’de doktora sonrası araştırmacı olarak çalıştım. Aynı zamanda Amazon ve VMware gibi şirketlerde staj yaptım.
- Çalışan, yalnız bir anne ve anneanne tarafından büyütüldüğümden benim için en zor olan onları bırakmaktı. Fakat yaz tatillerinde annemle şu an 98 yaşındaki anneannem Amerika’ya geliyordu.
-Yurtdışında ufuk açıcı deneyimler yaşayabiliyorsunuz. Örneğin World Wide Web’in (www) yaratıcısı Tim Berners Lee ile yan yana oturup seminer dinliyorsunuz. Bir gün Noam Chomsky ile koridorda karşılaşıyorsunuz. Başka bir gün ofisinize özgür yazılım akımını başlatan Richard Stallman geliyor...
- En çok özlemini çektiğim şey sivri ve dolmalık biber olmuştu. Bir keresinde Türkiye’den getirdiğim üç kilo biberle Amerika’daki gümrükte yakalanmıştım. Fakat durumu anlatınca geçmeme izin vermişlerdi.

Düğün ve cenazelere gelememek üzücüydü
Dr. Erdal Aydın

* Şu anda Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümünde doktor öğretim üyesi olarak çalışıyorum.
* Doktora yapmak üzere Almanya’ya gittim. Max Planck Enstitüsü’nde hem doktora öğrenciliği hem de araştırma görevliliği yaptım.
* Doktoramı bitirdikten kısa bir süre sonra da Amerika’ya taşınıp Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) doktora sonrası araştırmacı olarak çalışmaya başladım.
* Yurt dışında olmanın en güzel yanı başka kültürleri tanımak ve bu kültürlerden yeni şeyler öğrenmek. Zor yanı ise Avrupa için kesinlikle dil. İlk gidişimde Almancayı orta seviyede bilmeme rağmen dile alışmakta gerçek anlamda zorlandım. Bir de maalesef Türkiye’ye ve Türklere olan önyargıyı kırmak hem üzücü hem de yorucu olabiliyor.
* Ailemi ve arkadaşlarımı çok özlüyordum. Düğünlere ve cenazelere gidememek de üzüntülü oluyordu. Bunlara ek olarak Batı Türkiye’nin iklimini de çok özledim. Yaşadığım yerler hep kışları çok soğuk, kuru ve kısa günleri olan yerlerdi.
* Yurtdışına gideceklere tavsiyem, Türkiye ile yakın ilişkilerde kalmaları. Bilimsel anlamda ortaklıklar kurmak, Türkiye’yi sıklıkla ziyaret edip seminerler vermeleri bazen Türkiye’ye kesin dönüş yapmalarından çok daha fazla katkı sağlayabilir.

Boğaz’dan her geçişimde bu şehre hayran kalanlardanım
Araştırmacı Sibel Çetinel

* Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi araştırmacısıyım.
*Kariyerime yeni yön verme noktasındaydım ki Kanada’da Alberta Üniversitesi’nde bir doktora sonrası araştırma imkanı olduğunu öğrendim. Başvurdum, ‘Gel başla dediler. ‘ Bir yıl kalacaktım, beş yıl oldu.
*Kanada insan hak ve özgürlüklerine çok önem veren bir ülke. O nedenle çok rahat bir yaşam ve çalışma alanı var.
* En büyük zorluk ailemden uzak olmaktı.
* Her şeyi özlüyor insan. Lahmacun mesela! Ben bir de tiyatro ve sergileri özlemiştim. Boğazı da özledim tabii. Ben Boğaz’dan her geçişinde hayran kalanlardanım.
* Döndüğümde ilk yaptığım annemin yemeklerine yumulmaktı. Ardından da yenidoğan yeğenimle tanışmaya gittim.
* Yurtdışı tecrübesi çok önemli. Sonrasında bu tecrübeler ışığında ülkemizin akademik ve araştırma dünyasına farklı ve yenilikçi katkılarda bulunmak mümkün olabilir.