Yazın dertleriyle nasıl savaşırız?

Yaz mevsimi güneşli günler, tatiller ve eğlenceli anlarla dolu. Ancak sıcak hava, deniz, havuz, açık havada daha çok zaman geçirmek bazen tadımızı kaçıracak sorunlara da neden olabiliyor. Güneş yanıklarından böcek ısırıklarına daha çok yazın karşılaştığımız sağlık sorunlarını ve yapabileceğimiz müdahaleleri uzmanlarımıza sorduk.

Cilt tahrişi: Etken, dış faktörler

◊ Derinizin en üst katmanında bulunan cilt bariyerinin bozulması sonucu oluşur. Genellikle kullanılan ürünler, sürtünme, soğuk-sıcak gibi dış faktörler etkendir.
◊ Tahriş olmuş bir ciltte kızarıklık, kuruluk, kaşıntı, pullanma, renk değişiklikleri görülebilir, bakteri ve mantar enfeksiyonları gelişim riski de artar.
◊ Cilt bariyerini koruyan cica, aloa vera ve güneş kremleri cilt bariyerini güçlendirmek için tahriş durumlarında kullanılabilir.
◊ İsilik deri yüzeyinde bulunan ter gözeneklerinin tıkanması sonucunda oluşur. Genellikle topluiğne başı kadar büyüklüğe sahip kırmızı-pembe renkli ve içi su-iltihap dolu kabarcıklar şeklinde ortaya çıkar.
◊ Fondöten, kapatıcı gibi yoğun makyaj malzemelerini az kullanmak önemlidir.
◊ Soğuk kompres yapmak, ılık duş almak, vücudu serin tutmak, terli kıyafetleri değiştirmek, kıyafetlerde, çarşaf ve yastıkta pamuklu kumaşları tercih etmek isiliğin birkaç günde geçmesini sağlar.

◊ Böcek ısırıkları ve arı sokmalarında yapılması gereken ilk şey bölgeyi sabunlu suyla yıkayarak böceğin salyasından kaynaklanan kalıntıları gidermek olmalıdır. Sonrasında buz uygulamak şişlik, kızarıklık ve kaşıntıyı azaltır.
◊ Alerjik bünyeye sahip kişilerde nefes darlığıyla başlayan reaksiyonlara sebep olabilir. Böyle bir durumda derhal acil servise başvurulmalıdır.
◊ Kene ısırığı sonrası Kırım-Kongo kanamalı ateşi, lime hastalığı gibi çeşitli viral bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir. O yüzden mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
◊ Denizanalarının üstünde zehir içeren minik kesecikler vardır. İnsan cildine temas edince bu kesecikler patlar ve zehir deriye geçer. Kızarıklık, kaşıntı, yanma, batma gibi lokal reaksiyonlar yaratır. Çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez. Bölgenin önce ılık deniz suyuyla, ardından sirke ya da alkolle yıkanması faydalıdır. Göğüs ağrısı, nefes alamama, bulantı, terleme gibi şikâyetler olursa derhal acil servise gidilmelidir.
◊ Ülkemizdeki çoğu yılan zehirsizdir. Dolayısıyla sokma sonrası sadece kızarıklık, ödem gibi geçici lokal reaksiyonlar olur. Fakat zehirli bir yılansa kas ağrıları, ateş, üşüme, titreme gibi belirtiler ortaya çıkabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Yılan sokmalarında ısırık bölgesine buz uygulaması hem ağrıyı azaltması hem de bölgede dolaşımı azaltarak zehrin kana karışmasını yavaşlatma açısından faydalı olabilir. Mümkünse ısıran yılanın fotoğrafının çekilmesi, zehirliyse panzehrinin bulunup uygulanması için faydalı olacaktır.
◊ Akrep sokmasında dakikalar içinde sokulan bölgede kızarıklık, ateş, ödemlenme, ağrı gibi belirtiler ortaya çıkar. Fakat esas korkulan şey, zehrin çarpıntı, baş dönmesi, kas kasılması, istemsiz spazmlar gibi sistemik etkileridir. Kilosu düşük kişilerde zehir miktarı vücuda daha çok geleceği için daha yoğun bir toksik etki yapabilir. Özellikle küçük çocuklarda ölüme kadar gidebilen şiddetli reaksiyonlara neden olabilir. Akrep sokması sonrası yapılan ilkyardım yılan sokmasıyla aynıdır. Ardından hızla bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Verilecek panzehri belirlemek için akrebin fotoğrafının çekilmesi önemlidir.

◊ Genellikle yaz aylarında ortaya çıkan virüslerin ve çeşitli mikroorganizmalarla bakterilerin sebep olduğu bir üst solunum yolu enfeksiyon hastalığıdır.
◊ Bu virüsler, öksürük ve hapşırma yoluyla havaya yayılarak başka insanlara geçebilir.
◊ Sıcak hava ve nemli ortamlar, virüslerin daha uzun süre hayatta kalmasına ve bulaşma riskinin artmasına yol açar. Ayrıca insanların yazın daha fazla sosyal iletişimde bulunması da enfeksiyonun daha kolay yayılmasına yardımcı olur.
◊ Düzenli bakım ve temizliği yapılmayan klimalar da bakterilerin yayılmasını kolaylaştırır.
◊ Belirtileri burun akıntısı, burunda tıkanıklık, boğaz ağrısı, öksürük, kas ve eklem ağrısı, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk ve ateş yüksekliği şeklindedir. Hastalığın süresi 7-14 gün arasında değişebilir. Alerjik rinitle karıştırılabilir.
◊ Tedavi olarak istirahat ve bol sıvı alımı tavsiye edilir. Ateş düşürücüler, burun açıcı spreyler ve öksürük şuruplarıyla semptomlar hafifletilebilir. Viral bir enfeksiyon olduğundan antibiyotik önerilmez.◊ Genellikle yaz aylarında ortaya çıkan virüslerin ve çeşitli mikroorganizmalarla bakterilerin sebep olduğu bir üst solunum yolu enfeksiyon hastalığıdır.
◊ Bu virüsler, öksürük ve hapşırma yoluyla havaya yayılarak başka insanlara geçebilir.
◊ Sıcak hava ve nemli ortamlar, virüslerin daha uzun süre hayatta kalmasına ve bulaşma riskinin artmasına yol açar. Ayrıca insanların yazın daha fazla sosyal iletişimde bulunması da enfeksiyonun daha kolay yayılmasına yardımcı olur.
◊ Düzenli bakım ve temizliği yapılmayan klimalar da bakterilerin yayılmasını kolaylaştırır.
◊ Belirtileri burun akıntısı, burunda tıkanıklık, boğaz ağrısı, öksürük, kas ve eklem ağrısı, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk ve ateş yüksekliği şeklindedir. Hastalığın süresi 7-14 gün arasında değişebilir. Alerjik rinitle karıştırılabilir.
◊ Tedavi olarak istirahat ve bol sıvı alımı tavsiye edilir. Ateş düşürücüler, burun açıcı spreyler ve öksürük şuruplarıyla semptomlar hafifletilebilir. Viral bir enfeksiyon olduğundan antibiyotik önerilmez.

Sıcak çarpması: Derhal serin ortama gidilmeli

◊ Sıcak çarpmasının belirtileri arasında yüksek ateş, baş dönmesi, baş ağrısı, hızlı nabız, kuru ve kızarmış cilt, terleme eksikliği, halsizlik, bulantı ve kusma görülür.
◊ Derhal gölgeli ve serin bir ortama gidilmeli, vücudu soğutmak için serin, ıslak bir bezle kompres yapmak veya sprey şişesiyle su püskürtmek gibi yöntemler kullanılmalıdır. Şikâyetler azalmadığı takdirde mutlaka doktora gidilmelidir.
◊ Vücuttaki sıvı kaybını telafi etmek için su veya elektrolit içeren spor içecekleri gibi sıvıları bol miktarda içmek önemlidir. Alkol ve kafein gibi sıvı kaybına neden olan içeceklerden kaçınılmalıdır.
◊ Sıcak çarpmasını önlemek için aşırı sıcak havalarda güneşte kalmamak, dışarıdaki fiziksel aktiviteler için daha serin saatleri tercih etmek, bol sıvı tüketmek, hafif ve hava geçiren giysiler giymek gerekir.

KRAMP: Masajla kastaki kan dolaşımı arttırılmalı

◊ Yüzme sırasında terlemeyle birlikte vücut sıvı ve elektrolit kaybedebilir.
Bu dengesizlik kas kramplarına neden olabilir. Yüzme öncesi ve sonrasında yeterli miktarda su içmeye özen gösterin.
◊ Kas krampları bazen yetersiz mineral alımı nedeniyle ortaya çıkabilir. Potasyum, magnezyum ve kalsiyum gibi mineraller kas fonksiyonu için önemlidir.
◊ Kramp olan bölgeyi nazikçe ovuşturarak veya masaj yaparak kan dolaşımını arttırabilir ve kası gevşetebilirsiniz.
◊ Denizden çıktıktan sonra ısıtıcı veya soğutucu uygulamalar kasları rahatlatabilir.

GÜNEŞ YANIKLARI: Hafife alınmamalı, doktora başvurmalı

◊ Şikâyetler güneş ışığına maruz kaldıktan 1-2 saat sonra başlar.
◊ 1’inci derece, yani hafif güneş yanıklarında cildin en üst tabakası etkilenir ve sadece kızarıklıkla yanma hissi olur. Aloa vera kullanımı ve cica bitkisi içeren, yara iyileştirici, onarıcı ve tahriş giderici kremlerin kullanılması hastayı rahatlatır.
◊ 2’nci derece yanıklarda cildin üst ve orta tabakası da etkilendiği için su toplanması ve iltihaplı yaralar oluşabilir. Bir dermatoloji uzmanına danışılması önerilir.
◊ Güneş yanığına ateş, titreme, halsizlik, kas ağrıları, baş ağrısı, bulantı-kusma, boyun ağrısı gibi tüm metabolizmanın etkilendiğini gösteren belirtiler eşlik
ediyorsa hafife alınmamalı, mutlaka bir
acil servise başvurulmalı.
◊ Güneş duyarlılığını arttıracak yiyeceklerden (maydanoz, havuç, incir, rezene, kereviz, limon, greyfurt) uzak durulmalı. Bitkisel içerikli vücut yağlarının kullanımından ve parfümlerin ya da vücut spreylerinin direkt deri temasından kaçınılmalı.

ZEHİRLİ SARMAŞIKLA TEMAS: Karbonatlı su sürülebilir

◊ Cilt hemen sabunlu suyla yıkanmalı, soğuk kompres uygulanmalı. Üzerine karbonatlı su da sürülebilir. Bölge asla kaşınmamalı. Kaşımayla oluşacak çizikler enfeksiyona neden olur. Antihistaminik içerikli alerji ilaçları, hidrokortizonlu kremler kullanılabilir. Eğer şikâyetler geçmezse bir dermatoloğa danışılmalı.

MANTAR: Islak mayoyla oturulmamalı

◊ Yaz aylarında ciltteki nemin artması sonucu deri ve tırnak mantar enfeksiyonlarında artış görülür.
◊ Genellikle ayak parmak araları, kasık, koltukaltı, boyun gibi derinin katlantılı olduğu bölgelerde gözlenir. Sıklıkla kaşıntılı kızarıklık ve döküntüler şeklindedir. Tırnaklardaysa kalınlaşma, sararma, kararmaya neden olur. Korunmak için hava geçirgenliği olan ayakkabılar ve pamuklu çoraplar tercih edilmelidir.
◊ Havuz çevresi, ortak duş alanları gibi ıslak zeminlerden bulaş olabileceği unutulmamalı, mutlaka terlik kullanılmalıdır. Islak mayoyla oturulmamalıdır.
◊ Aşırı nem ve terlemeye karşı alınacak önlemlerle cildin kısmen kuru kalmasını sağlamak da önemlidir.