Yaz ramazanlarının serinleten tatlısı: Dondurma

Dondurma sizin de çocukluğunuzdan beri en sevdiğiniz tatlıların başında geliyorsa, haklısınız. Çünkü biliminsanları da dondurmanın mutluluk verdiğini söylüyor. Londra Psikiyatri Enstitüsü’nün yaptığı bir araştırmaya göre dondurma, beynin keyif bölgelerini harekete geçiriyor. Bu, işin mutlulukla ilgili kısmı. İşin bir de sağlık boyutu var. Ramazan ayında beslenme alışkanlıklarımız önemli ölçüde değişiyor. Bunun başında bir gündeki öğün sayımızın ikiye düşmesi geliyor. Sıcaklarda dikkat etmemiz gereken bir başka husus da bol sıvı desteği, sindirimi zorlamadan serinlik ve hafiflik verecek gıdalar seçmek.

Ramazan ayında geleneksel olarak kırmızı et, ekmek, pilav-makarna, hamur işleri, börek, makarna ve şerbetli tatlı tüketiliyor. Oysa çok daha ‘Akdeniz tipi’ beslenmeye yönelmemiz gerek. Yani zeytinyağlılar, salatalar, deniz ürünleri, ızgara, buğulama yöntemleriyle yapılan yağsız etler, tam tahıllı ekmek, makarna, yoğurt, ayran, meyve ve hafif tatlılar...

İşin en önemli kısımlarından biri tatlılar. İftardan sonra hazımsızlık, kan şekeri, mide ağrısı, yüksek tansiyon gibi sorunlarla uğraşmamak için hafif yiyecekler tüketmemiz tavsiye ediliyor. Ağır ve şerbetli tatlılar yerine dondurma gibi hafif olanlar daha iyi bir tercih.

Kilomuza özen gösteriyor

Yaz sıcaklarında serinlik ve ferahlık hissi de büyük bir konfor. Dondurma dört mevsim yenilebilen bir tatlı olmasına rağmen yazın ideal tatlısı. Protein, karbonhidrat, yağ, A, D, E, B grubu vitaminleri ve kalsiyum, fosfor, magnezyum gibi minerallerle vücudumuzu takviye etmek istiyorsak da dondurma yine karşımıza çıkıyor.

Yaz ramazanlarında iftar ve sahur arasında geçen uzun akşamlarda dondurma iyi bir ara öğün olarak da düşünülebilir. Kalorisi de diğer tatlılarla oranla düşük. Yapılan çalışmalar bir porsiyon sade (60 gram) dondurmanın 100 kalori içerdiğini gösteriyor. Bu da günlük enerji ihtiyacımızın yüzde 5’i.

İki top light dondurma bir porsiyon meyveyle, üç top sade dondurmaysa bir porsiyon meyve ve bir su bardağı sütle eşit kaloride. Karşılaştırma yapmak gerekirse, iki parça baklava 300 kaloriyken, 100 gram dondurma yaklaşık 190 kalori içeriyor. Böyle bakıldığında da kilomuza ve dış görünümümüze özen gösteren bir tatlı.

Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de obezite büyük bir sorun.Tüm zararlarına karşın şuruplu hamur işlerinden vazgeçemiyorsanız da en azından miktarına dikkat etmemiz gerek. Mesela kadayıfın, baklavanın porsiyonunu küçük tutup yanına bir-iki top dondurma koyarak... Böylece kalori tasarrufu yapmış oluruz. Diyetisyenlerin burada da uyarıları var ama: Ana yemekle arasına biraz zaman koyup hatta hafif bir yürüyüşün ardından, ödül niyetine...

Aman dikkat!

Dondurmaya aşkımızı ilan ettik, faydalarını sıraladık ama dondurma süt ve süt ürünleri içeren bir gıda. Bu ne demek? Eğer hijyenik koşullarda üretilmemiş ve saklanmamışsa sağlık açısından büyük tehdit.

Üretim aşamasında sütlerin yetersiz pastörizasyonu ve hijyenik olmayan ekipmanlar, kullanılan suyun temiz olmaması gibi nedenlerle ortaya çıkan mikroorganizmalar dondurmanın içeriğini bozuyor. Karın ağrısı, bulantı, kusmayla başlayan menenjit, zatürree gibi birçok hastalığa sebep olabiliyor.

Dondurma, derin dondurucuda -18°C ve daha soğuk ortamda saklanmalı. Kapalı ambalaj da önemli bir etken. Kapalı ambalajda satılan, soğuk zinciri kırılmadan saklanan paketli dondurmalar daha güvenilir. Onun da püf noktası var: Paketin açıldıktan sonra tüketilmesi, yeniden dolaba kaldırılması halindeyse çok fazla zaman geçmeden tüketilmesi tavsiye ediliyor. Elektriğin sık kesildiği bölgelerde buzdolaplarında eriyen dondurmalara dikkat!

Dondurmada brovnili olandan meyveli olanlara kadar alternatif çok. Ama sade olarak tüketebileceğiniz gibi evde kendiniz, dondurmalı hafif tatlılar da yapabilirsiniz.

İşte size birkaç öneri....

ÇİLEKLİ DONDURMALI CHEESECAKE

◊ Malzemeler: (Taban hamuru için) 135 gram tereyağı, 120 gram tozşeker, 170 gram un, 75 gram toz badem, 1.5 çay kaşığı toz zencefil, (dondurmalı dolgu için) 500 gram kaymaklı dondurma, 200 gram labne peynir, 20 gram pudraşekeri, 5 top çilekli dondurma, 100 gram çilek ya da çilek reçeli

◊ Yapılışı: (Taban hamuru) Oda sıcaklığındaki tereyağı, şeker, un, toz badem ve toz zencefili bir karıştırma kabına koyun ve iyice karıştırın. 20 santim çapındaki çemberin tabanına bastırarak hamuru yayın. Önceden 180 derecede ısıtılmış fırında 15 dakika pişirin. Fırından çıkarıp 20-25 dakika soğumaya bırakın. (Dondurmalı dolgu) Kaymaklı dondurmayı bir karıştırma kabına alın ve 15-20 dakika yumuşaması için bekletin. Başka bir kapta labne peyniri ve pudraşekerini çırpın. Yumuşayan dondurmaya labneli karışımı ekleyip karıştırın. Çemberi streç filmle kaplayın. Taban hamurunu tekrardan çembere yerleştirin. Bir santimetre kalınlığında dondurmalı karışımdan dökün. Çilekli dondurma toplarını aralıklarla yerleştirin ve kalan kaymaklı dondurma harcını döküp donması için buzluğa kaldırın. Donan dondurmalı cheesecake’i kalıptan çıkarın ve servis edin.

GÜL KOKULU DONDURMA

◊ Malzemeler: 60 gram kokulu gül yaprağı, 180 gram tozşeker, yarım limonun suyu, (servisi için) 1 paket dondurma.

◊ Yapılışı: Kokulu gül yapraklarını yıkayıp, üzerini hafif nemli bırakın. Kavanoza 1 çorba kaşığı kokulu gül ve 1 çorba kaşığı tozşekeri sıra sıra ekleyin. Orta kata biraz limon suyu sıkın. Kavanoz dolana kadar da işlemi tekrarlayın. Kavanozu evin güneşli bir köşesine koyup, üç gün bekletin. Üç günün sonunda hafif kıvamlı reçeliniz hazır olacaktır. Bu reçeli paket dondurmanızın üzerine ekleyerek yeni tarifinizi konuklarınıza sunabilirsiniz.

DONDURMALI BİSKÜVİLER
(6 kişilik)

◊ Malzemeler: 24 yuvarlak yulaflı bisküvi, 12 top vanilyalı dondurma, 150 gram sütlü çikolata, tercihe göre iri çekilmiş ceviz, üzüm ya da parça çikolata

◊ Yapılışı: Yulaflı bisküvilerin yarısını bir tepsiye dizin. Üzerlerine birer top vanilyalı dondurma yerleştirin ve kalan yulaflı bisküvileri üzerine kapatarak bastırın. Derin dondurucuda en az iki saat bekletin. Çikolatayı benmari usulü eritip oda ısısında 15 dakika soğumaya bırakın. Arasına dondurma koyduğunuz bisküvilerin yarısını çikolataya batırın. Çekilmiş ceviz içi, fındık, üzüm ya da parça çikolataya bulayın. Tekrar derin dondurucuya yerleştirerek bir saat beklettikten sonra servis yapın.

DONDURMALI ANANAS
(4 kişilik)

◊ Malzemeler: 1 adet büyük boy ananas, 500 gram vanilyalı dondurma

◊ Yapılışı: Ananasın kabuklarını soyarak enine daireler şeklinde dilimleyin. Ananas dilimlerini alüminyum folyoyla sardıktan sonra mangalın üzerine dizin.
Yaklaşık beş dakika kadar pişmesini bekleyin. Sonrasında servis tabaklarına alın. Bir dilim ananas üzerine bir top vanilyalı dondurma koyun ve erimeden tüketin. İsterseniz bal ve tozşeker ilavesiyle tüketebilirsiniz.

DONDURMALI SMOOTHIE
(2 kişilik)

◊ Malzemeler: 2 şeftali, 3 dilim ananas, 2 dilim kavun, 2 kivi, 4 top vanilyalı dondurma, 4 küp buz, 1 tatlı kaşığı pudraşekeri, 1 su bardağı kayısı suyu

◊ Yapılışı: Blender kabına dilimlere ayırdığınız meyveleri, kayısı suyunu, buz küplerini ve dondurmayı alıp blender’dan geçirin. Bardaklara aktarıp servis yapın. Dondurmalı yaz içeceği artık hazır, afiyet olsun.

İlk kim yaptı, hâlâ muamma

◊ Dondurmanın geçmişi 4 bin yıl öncesine uzanıyor. İlk dondurma MÖ 2000’li yıllarda Mezopotamya’da yapılmış.
◊ Kimi kaynaklara göre dondurmayı ilk kez yapanlar Çinliler. İmparator Tang için süt, un ve kafur karıştırılarak yapılmış.
◊ Romalılar, köleleri Alp Dağları’na göndererek toplattığı karları derin kuyularda saklamış, bunları bal ve meyvelerle karıştırmış.
◊ Abbasiler döneminde Araplar, süt ve kaymağı meyve suyu ya da şekerle karıştırarak, gülsuyuyla aroma vererek dondurma gibi bir tatlı elde etmiş.
◊ Rivayete göre dondurma tarifini seyyah Marco Polo Asya’dan dönerken İtalya’ya getirmiş.
◊ Türkiye’de dondurma Osmanlı İmparatorluğu döneminde kar, bal ve meyve suları karıştırılarak yapılmış.
◊ Dondurma Amerika’ya Kolomb’un kıtayı keşfetmesinden 250 yıl sonra gitmiş. İlk dondurma satışı 1774’te New York’ta yapılmış.

Dünyada dondurma...

◊ Dondurmanın ilk endüstriyel üretimi 1851’de ABD, Boston’da yapılmış. İkinci Dünya Savaşı’nın bitişi dondurma yiyerek kutlanır.
◊ Dünyada en fazla dondurma tüketen ülke de ABD. Yılda ortalama 48 kutu.
◊ Ama dünyanın en büyük dondurma tatlısı 1988’de Kanada’da yapılmış: 24 ton!
◊ Dünyada en sevilen dondurma çeşidi vanilyalı, ikincisi çikolata, üçüncüsü de çilekliymiş.
◊ Türkiye dünyada dondurma tüketme alışkanlığı en düşük ülkeler arasındaymış. Dünyanın en soğuk ülkelerinden Finlandiya’da kişi başı tüketim 9, Türkiye’de 3.5 litreymiş.