Yaşlılığa hazırlık çok daha erken başlamalı

Yaşlanmak sözcüğü yerine ‘yaş almak’ sözcüğünü kullanıyor, bu ifadenin yaşanan yılların anlamını vurgulaması açısından daha betimleyici olduğunu söylüyor. İstanbul Ticaret Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Haluk Yavuzer, ‘Mutlu Yaşlanmak’ adlı yeni kitabında, A’dan Z’ye yaşlılığı ele alıyor. Yavuzer’den yaşlılıkta yaşam doyumunu arttırmak için ipuçları aldık.

◊ Kitabınız 65 yaş ve üstünün zorunlu şekilde evde olduğu bir döneme denk geldi. Serbest bırakılan zamanları siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

Birtakım fizyolojik kayıplara rağmen büyük bir özveriyle ayakta kalan 65 yaş ve üstü yetişkinlerin uzun süre evde kalması depresyon gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hem ruh hem de beden sağlığımız için açık havaya çıkmamız son derece faydalı. Ben de oturduğum sitenin üst sınırındaki caddede yürüyüş yapıyorum, korudan gelen kuş seslerini dinleyerek bir bankta dinleniyorum. Yoldan geçen 65 yaş üstü komşularımızın yaşadığı rahatlığı gözlemliyorum.

◊ Türkiye’de yaşayan bir yaşlı için mutluluk ne demek?

Birey geçmişinde kendisine doyum veren bir yaşam sürdürmüşse yaşlılığı kesinlikle daha kolay kabulleniyor. Mutlu yaşlanmak için de yaşama sevincini yitirmemek, geçen yıllarını yaşama katkı sağlayan artı bir değer olarak görmek, yeni uğraşlar bularak kendini yenileyebilmek gerekiyor. Ülkemizde aile ortamında veya o ortamın yakınında olan bir yaşlı, ideal koşullardaki bir huzurevinde kalan ve sağlık sorunları yaşamayan başka bir yaşlıya göre her zaman daha mutlu. Bir diğer kriter; deneyimleriyle çevresini, toplumu aydınlatmayı sürdüren kişi olmaya devam etmeleri... Toplumun yaşlıya, “Önemlisin” demesi, onun birikiminden yararlanması onu çok mutlu ediyor. İstiklal madalyası olan rahmetli babacığım milli bayramlarda ilkokullardan davet aldığında gözünün içi parlardı.

◊ Daha mutlu bir yaşlılığın formülü tam da bu saydıklarınız o halde?

Daha mutlu bir yaşlılık için yeni uğraşlar bulmak, yeni ilişkiler geliştirmek gerekiyor. O yüzden yaşlılığa hazırlık çok daha erken yaşlarda başlamalı ve hatta yaşam boyu sürmeli.

◊ Nasıl yapılabilir bu hazırlık?

Ruh sağlığını korumak için halk eğitim merkezleri yaşlılığa hazırlık eğitimi veriyor, kamu kurumlarında çalışanlar için sağlık ve sosyal işler dairesi başkanlıklarınca düzenlenen emekliliğe adaptasyon programları oluyor. Bol bol hobi kursları var. Elbette ekonomik meseleler de önemli. Ülkemizde emeklilerin gelirleri ancak asgari bir geçime yetiyor. Yurtdışında yaşlılar emekli olduktan sonra akran grubuyla dağa çıkıyor, kayak yapıyor... Yaşlılara devletçe ve toplumca hakları olan itibarın verilmesi hem sağlıkları hem mutlulukları için önemli. Devlet yaşlıları, kendi uzmanlık alanlarında değerlendirmeli, onların birikimlerinden yararlanılmalı. Genç kuşakla yaşlı kuşak arasında oluşturulacak sinerji sosyal sorumluluk projelerine yansıtılsa ne hoş olur.

Hiçbir şeyi ertelemeyin. Gücünüz nispetinde başkalarına yardım edin. İlgi alanınıza ait (kitap okumak, müzik dinlemek başta olmak üzere) ertelediğiniz uğraşları ön sıraya alın.

Yaşam doyumunu arttırmada etkili 4 yöntem

1. Her akşam o gün iyi geçtiğini düşündüğünüz üç şeyi ve nedenlerini yazın.
2. Tüm hayatınızı gözden geçirerek, “Kendimi mutlu, doyumlu, iyi hissettiğim bir zamandı” diyebileceğiniz bir durumu yazın. Ardından bu hikâyede ön planda olan kişisel özellikleriniz hakkında düşünün.
3. Sekiz hafta boyunca haftanın bir günü 15 dakika ayırıp herhangi bir konuda gelecekte her şeyin olabilecek en iyi şekilde gittiğini hayal edin ve bu hayalinizi yazıya dökün. Hakkında olumlu hayaller kuracağınız konular aile yaşantınız, romantik yaşantınız, çocuklarınız, hobi ve ilgi alanlarınız, kariyeriniz veya sosyal hayatınız olabilir.
4. Sekiz hafta boyunca haftanın bir günü 15 dakika ayırıp yaşamınızdaki birinin yaptığı bir şeyle sizi mutlu ettiği durumları düşünün, bu deneyimle ilgili duygularınızı paylaştığınız bir mektup yazın. Bu mektubu bu kişiye vermek zorunda değilsiniz.