Sergiler çoktan şehrin içine döndü, bizi bekliyor

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın koronavirüs vakalarının azalmasına ilişkin Twitter’daki esprili “Fahrettin Koca’yı tanımadığımız günlere dönüyoruz” paylaşımı oldukça ses getirdi. Üstelik haklıydı. Gerçekten de Sağlık Bakanı Koca’yı tanımadığımız günlerdeki alışkanlıklarımıza tekrar kavuştuk. Kültür ve sanat etkinliklerini çevrimiçi değil, fiziki mekânlarda takip edenlerin sayısı giderek artıyor. Müzeler ve galerilerin duvarlarını yeniden sanat eserleri süslüyor. Biz de Dirimart ve Pera Müzesi’ndeki sergileri gezdik, PİLEVNELİ Dolapdere’de kişisel sergilerini açmaya hazırlanan Esra Gülmen ve Tarık Töre’yle konuştuk.

PERA MÜZESİ

‘Burada görülecek bir şey yok!’

Dışarıda toplanan bir grup Ukraynalının Rusya’yı protesto eden sloganları eşliğinde Pera Müzesi’nde içeri giriyoruz. Müzede açılan, İsviçre’nin önde gelen koleksiyonerlerinden Annette ve Peter Nobel’in basın sanatı koleksiyonundan küratör Christoph Doswald’ın seçimiyle oluşturulan sergiyi gezmeye başlıyoruz. ‘Ve Şimdi İyi Haberler’ adlı sergide, aralarında Andy Warhol, David Hockney, Joseph Beuys, Le Corbusier ve Bedri Baykam’ın olduğu 164 sanatçının 300’e yakın eseri var.

‘Zürih Tren İstasyonu’, Eric Bachmann, 1966

Üç kata yayılmış serginin başında her şeyin boş, beyaz bir kâğıtla başladığı hatırlatılıyor: ‘Burada görülecek bir şey yok!’. Ve boşluğun insanı nasıl içerik üretmeye davet ettiği ve dünyayı yeniden icat etmek için sonsuz bir alan sunduğu...
Sonra gazete çıkıyor karşımıza. Fotoğrafın bulunmasının toplumu nasıl şekillendirdiğini görüyoruz. İlk dönem portre fotoğrafçılığında insanların elinde aksesuar olarak gazete tuttuklarını gösteren onlarca fotoğrafa bakıyoruz. 2. Dünya Savaşı sonrası barış hareketi, küreselleşmeyle birlikte sanatta öne çıkan eleştirel medya söylemi gibi dönüm noktaları da var sergide. Dışarıdaki protesto devam ederken Raymond Hains’in 1974 yılında yaptığı ‘Dayanışma’ adlı eserinin önünde buluyoruz kendimizi.

‘Genç İdol #1’, Charlie White, 2008

Toplumsal cinsiyet, din ve etnik köken gibi kavramların sanat ve medyadaki dönüşümü de ayrı bir bölümde gözler önüne seriliyor. Ve son olarak medya toplumunun insanları içerik üretip yayan bir medya öznesine dönüştürmesine sanatın nasıl tepki verdiği anlatılıyor: “Eleştiriyor, yıkıcılaşıyor ve gelişebilmek için NFT gibi yeni mecralar üretiyor.”
Eserleri tek tek incelerken basın ve sanat arasındaki 150 yıllık etkileşimi görmek bir yandan hafızamızı harekete geçiriyor diğer yandan günümüzde yaşananları anlamamızda bize yeni kapılar açıyor.

‘Gelecek Bir Duvar Resmi İçin Notlar (Agnes Martin)’, Allen Ruppersberg, 2020

PİLEVNELİ DOLAPDERE

Gülmen kelimelerle, Töre sembollerle anlatıyor

PİLEVNELİ Dolapdere, bu hafta genç kuşağın iki başarılı isminin ilk kişisel sergilerine ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Yaşadığımız çağın hafızasını farklı yöntemlerle kayda geçiren çağdaş sanatçılar Esra Gülmen ve Tarık Töre, 19 Nisan’da açılacak sergileri öncesi sorularımızı yanıtladı.

ESRA GÜLMEN

‘Duygularımızla herkes oynayabilir, en çok da kendimiz’

Son dönemde sosyal medyada veya sokakta mutlaka denk gelmişsinizdir “Don’t Play with My Emotions” (Duygularımla Oynama) yazılı afişe... Artweeks@Akaretler’de isteyen ziyaretçilerin ücretsiz alabildiği afiş, çağdaş sanatçı Esra Gülmen’in ilk kişisel sergisine ait. Gülmen özellikle son dönemde işleri yakından takip edilen bir isim. Tipografiyi illüstrasyon gibi kullanıyor, gündelik hayata ait objeleri tuval olarak değerlendiriyor.

* Eşitlik, tolerans, çeşitlilik... İnsanlığın ‘dert’ edindiklerini dile getirmek mi amacınız?
Ben aslında daha çok gündelik dertler üzerine düşünüyorum. Ama bu kadar dertlerle kafayı bozmuş biri olarak dünyadaki ‘gerçek’ dertler üzerine iş yapmak da kaçınılmaz oluyor.

* Kullandığınız dilin gençleri etkilemesi size sorumluluk hissettiriyor mu?
Ben yeni bir şey söylemektense olanı hatırlatıyorum. Soru sorup anlamaya çalışıyorum. Bu da izleyene dokunuyorsa ne mutlu bana. Sorumluluk elbette hissediyorum ama bir yandan da sanatçıya yüklenen bu misyonun ne kadar gerekli olduğunu sorguluyorum sıkça.

* Artweeks’te eserleriniz çok konuşuldu. Popülerlik sizi endişelendiriyor mu?
Olmaz mı! Artweeks’teki bana karşı olan o güzel tepkiden hoşnut olacağıma şiddetli bir anksiyete duygusuyla kaç gün huzursuz gezdim. Sanatçı dediğin çok hassas bir varlık, popülerlik sanki çok bize göre değil.

“Don’t Play with My Emotions”, Esra Gülmen, 2022

* Kişisel serginizin ismi ‘Duygularımla Oynama’. Kimler duygularımızla oynuyor?
Sergimin konusu ve formu için ‘sevme ve sevilme biçimleri’ diyebilirim. Duygularımızla herkes oynayabilir, en çok da kendimiz bence. Sergide bir yanıt bulamayacaksınız, daha çok soru soracaksınız ya da olanı hatırlayacaksınız.

TARIK TÖRE

‘İnsanlığın nasıl tek bir tür haline geldiğini izlemek etkileyici’

Eserlerinde pop kültüre ait sembollerin yanı sıra sanat tarihinden kimi sahnelere yer veren Tarık Töre’nin ilk kişisel sergisinin başlığı ‘Caspar David Friedrich Nietzsche Guevara’ üç ‘ikonun’ birbirine geçmiş halini temsil ediyor. Bu isimler Alman romantik ressam Caspar David Friedrich, filozof Friedrich Nietzsche, devrimci Che Guevara.

‘Döv Beni’, Tarık Töre, 2021

* Sosyal medya sayesinde semboller bombardımanına tutuluyoruz. Bu ‘bombardıman’ sizin üretimlerinizi nasıl etkiliyor?
Bombardıman diye tabir ettiğiniz durum benim için biraz kafa karıştırıcı olabiliyor. Fakat küreselleşmeyle birlikte insanlığın nasıl tek bir tür haline geldiğini izlemek çok etkileyici. Paylaşılan her şeyin büyüdüğü bir zamandayız. Etkilendiğim alanlarsa daha çok 90’lar TV kültürü veya saykedelik müzik dönemleri. İnternetin yeni hali ve ortaya çıkan niş türler de ilham kaynağı oluyor

* Yeni serginizin ismi neyi temsil ediyor?
Bu üç ismi temel insan duygularını ifade için seçtim. Duygu, akıl ve eylemi işaret ediyor. Kült olmalarının, zemini biraz sarsması açısından olumlu etki yaptığını düşünüyorum.

DİRİMART

Göçmenlerin hayatı

Shirin Neshat’ın son dönem çalışmalarını bir araya getiren ‘Land of Dreams’ sergisi Dirimart’ta devam ediyor. Sergi, çalışmalarını New York’ta sürdüren İranlı sanatçının 111 portre fotoğrafı ve bir video yerleştirmesinden oluşuyor. Kariyerinde ilk kez merceğine ABD’yi alan Neshat, Trump yönetimi altında beyaz üstünlüğünün ve göçmenlere yönelik tehdidin bireysel yaşamları nasıl parçaladığını belgeliyor. 22 Mayıs tarihine kadar Dirimart’ta görülebilir.

‘Herbie Nelson’, Shirin Neshat, 2019

AKBANK SANAT

Alternatif gerçeklikler

Akbank Sanat ‘Dijital Sanatta Şimdi: Alternatif Gerçeklikler+NFT’ başlıklı sergisini sanatseverlerle buluşturuyor. Küratörlüğünü Zeynep Arınç’ın üstlendiği ve 15 sanatçının işlerinin yer aldığı sergide NFT eserlerin yanı sıra dijital teknolojiler kullanarak oluşturulmuş yapıtlar da var. 7 Mayıs’a kadar Akbank Sanat’ta görülebilir.

‘Venus is Here’, Juki, 2022