Osman Öndeş: Genç kuşak o bin renkli devri yaşayamadı
Güncelleme Tarihi:
‘Kadıköy’ün Güngörmüş Sayfiyesi Moda’ kitabının yazarı Osman Öndeş’le kitabını ve semti konuştuk. Öndeş, eski zamanların farkını şöyle anlatıyor: “Moda’yı Moda yapan mahalleli olma sevdasıydı. Selamlaşmadığımız, sohbet etmediğimiz kimseler yoktu!”
Osman Öndeş ‘eski Modalı’. 1950’li yıllardan beri Moda’da yaşıyordu. Artık “Biz sevdalımız İstanbulumuzu daha fazla kaybetmeye dayanamadık ve üç yıl önce Bodrum’a göç ettik” diyor. Semtin sayfiye havasında olduğu yıllardan bugüne uzanan kitabında Moda’nın eski sakinlerini fotoğraflarla, belgelerle anlatıyor.
Eski Moda ve şimdiki hali arasında nasıl farklılıklar var? Eski Moda’yı biraz anlatabilir misiniz? Neler değişti?
Eski Moda’yı, ama Levantenler devrinden sonraki Moda’yı, doğma büyüme Moda sevdalısı Bülent Meriç anlatmıştı. Yine o anlatsın... “Arkadaşlarımla komşuların bahçelerindeki ağaçlarından kiraz toplardık. Komşular da babama şikâyet ederdi. Babam saygın ve efendi bir doktor! Beni karşısına alır; ‘Oğlum, bunu neden yapıyorsun. Evimizde meyve yok mu? Annen vermiyor mu sana?’ der. Ben yine dinlemezdim. Bizim bahçede çok güzel kiraz ağaçları vardı. Ama ben komşunun bahçesindeki kirazlardan gözümü alamazdım! Şimdi hiçbiri kalmadı. Ağaçları kestiler!”
Sizin çocukluğunuz nasıl geçti?
Annemle Moda Kadınlar Plajı’na giderdik. Biraz büyüyünce ve kadınlara daha dikkatli bakmaya başlayınca anneme şikâyet etmişler. Kadınlar Plajı’na bir daha beni almadılar. Ben de arkadaşlarımla Moda kayıkhanesine giderdim, oradan plaja geçerdik. Moda yazlık bir yerdi. ‘Moda sayfiyesi’ derlerdi. Yaz ayları oteller dolardı, sokakları şenlenirdi. Sonbaharda Moda’ya bir hüzün çöker, kışın etraf sessizleşirdi. Moda Koyu’nda yelkenli ahşap yatlara özlemle bakardık. Dondurmacı Ali Usta küçücük çocuktu... Kasap Dikran, Fındıkçı Kirkor, Cevizci Garabet, Nur Pastanesi, Milka Şarküteri, Bulgar sütçüler, Koço Lokantası, Arnavut dondurmacı, bir aile gibiydik!
Moda’yı Moda yapan neydi sizce?
Moda’yı Moda yapan, mahallelli olma sevdasıydı. Selamlaşmadığımız, sohbet etmediğimiz kimseler yoktu! Sokakta bir komşuyla karşılaşılırsa sohbet edilirdi. Bir sıkıntısı olan varsa mahalleli içtenlikle koşar, çare arardı. Moda kocaman bir mahalleydi.
Köşkler, bakımlı bahçeler, parklar vardı. Öyle bir gül bahçesi vardı ki seyrine doyum olamazdı. O köşkler ve parklar, evler kadar büyük ve bakımlı bahçeleri ne oldu? Moda, seçkin bir sayfiye semtiydi, artık bir sayfiye semti değil! Başka semtler için de aynı yorumu yapabiliriz; aynı acımasız değişimi anlatacağımız nicelerle semtler var. Genç kuşak, sevda ve saygı dolu o bin renkli devri yaşayamadı.