O köşe yaz köşesiydi, bu köşe kış köşesi

YAZIN BALKON, KIŞIN BOSTAN
Bitki bakım uzmanı Naz Irmak Saf, Instagram: @bitkilievim

◊ Küçük bir bahçe ya da balkona sahipseniz ekim ayında yetiştirebileceğiniz birkaç sebze var. Bahçeli ev sayısı az olduğu için birçok kişi balkon bahçeciliğine yöneldi. Balkonlarınızda küçük bostanınızı
yaratabilirsiniz.

◊ Domates, salatalık, yeşil soğan, maydanoz, nane, roka, tere, kekik, semizotu gibi sebzelere hem bahçe hem de balkonunuzda sıfırdan yer verebilirsiniz. Hızlı ürün elde etmek istiyorsanız yeşil soğan, kekik, semizotu, rokaya öncelik verip bir hafta sonrasında filizlendiklerine şahit olabilirsiniz.

Sulama sıklığını azaltın

◊ Tohumdan elde edebileceğiniz bu sebzeleri yüzeye yakın olacak şekilde toprağa dikmelisiniz. Tohumları 0.5-1 santim yüzey yakınlığına ekin. Büyüme paylarını düşünüp aralarında belli bir mesafe bırakmalısınız.

◊ Ev ve bahçe bitkilerinde sonbaharda sararan, kuruyan yaprakları steril bir makas yardımıyla kesip temizleyebilirsiniz. Eğer ilkbaharda toprağını değiştirmeyi unuttuğunuz büyüyen bir bitkiniz varsa toprak değişimi ve saksı değişimi yapabilirsiniz. Yine sulamadan kaynaklı toprağı çöken, sertleşen bitkilerin topraklarını havalandırabilir ve toprak ilave edebilirsiniz. Toprak soğumadan bu işlemleri yapmak çok önemli.

◊ Toprak soğuduktan sonra birçok bitki kış dönemi için kendini uykuya alacaktır. Bu dönemde herhangi bir hastalık olmadığı sürece bitki üzerinde işlem yapmanızı önermeyiz.

◊ Kışın hava sıcaklığı düşük olduğu için toprak daha geç kurur. Bu nedenle sulama sıklığı azalır. Bunu takip etmenin en güzel yolu bir bambu çubuğu toprak içine iyice batırmak. Çubuğun yüzeyine toprak yapışırsa ve çamur kıvamındaysa kurumasını beklemelisiniz. Yoksa sık sulama nedeniyle kökleri çürütebilir ve bitkiye zarar verebilirsiniz.

EVİNİZİ RENGÂRENK BİTKİLERLE GÜZELLEŞTİRİN
Botanikçi Sezen Ölçer, Instagram: @littlemisskaktus

◊ Sonbaharla birlikte doğa yavaş yavaş rengini kaybetmeye başlarken bahçelerimize yine de ilkbaharın ve yazın cıvıl cıvıl renklerini taşıyabiliriz. Bunun için ilk önerilerim funda ailesinden erica ve calluna. Fuşya ve pembe tonların hâkim olduğu bu bitkiler bahçenize baharı getirecek.

◊ Bir diğer önerim de hebe. Yemyeşil yapraklarının içinden çıkan tüyümsü yapıdaki mor çiçekleri tam bir görsel şölen tadında. Hebeye bir diğer alternatif ise yine mor/eflatun tonlarındaki narin çiçekleriyle solanum.

◊ “Ben rengârenk çiçekler istiyorum” diyenler için chrysanthemum, yani kasımpatılar harika bir seçim. Gelenekselcileriyse çocukluğumuzdaki bahçelerin, balkonların olmazsa olmazı sardunya dünyasına davet edebiliriz. Çiçekli bitkilerin yanı sıra çam, mazı, şimşirle de bahçelerinizde sade ve yeşil alanlar yaratabilirsiniz.

İhtiyaçlarını en iyi siz anlayabilirsiniz

◊ Eğer kışları çok sert geçen bir coğrafyadaysanız bitkilerinizi dondan korumak için onları seralarda bulabileceğiniz naylonlarla kaplayabilirsiniz. Ama don yaşanmayan bir coğrafyadaysanız bu önerdiğimiz bitkiler zaten soğuğa dayanır.

◊ Ancak unutmayın ki bitkiler için tek bir doğru bakım bilgisi yoktur. Onların sağlığını ve gidişatını sık sık gözlemleyerek neye ihtiyaçları olduğunu en iyi siz bilebilirsiniz. Kışın eğer evinizin ışığı çok değişiyorsa bitkilerinizi biraz daha aydınlık alanlara alabilirsiniz. Ancak böyle bir durum yoksa kış aylarında bitkilerin yerlerini çok değiştirmemenizi öneririm.

ZARARLILARLA MÜCADELE EDERKEN BUNLARA DİKKAT
Bitki tasarımcısı ve bahçıvan Fem Güçlütürk, Instagram: @labofem

◊ Mantar sorunu varsa: Toprakta oluşan minik mantarcıkların direkt zararı olmaz ama onların oluşmasına yol açan nemli toprak başka sorunlar yaratabilir ve toprağın steril olmadığını gösterir. Yapraklardaki sarı hareli lekeler, küf benzeri oluşumlar, toprak üzerindeki ağ gibi mantar oluşumları topraktan, elinizden, budama makasından veya rüzgârla dahi bulaşmış olabilir. İç mekânda uygulanacak bir mantar ilacı gibi zirai ilaçlar veya doğal karışımlar ehliyetli bir yerden alınmalı. İlaç kullanımı ancak kaçınılmaz hale geldiyse yapılmalı. İç mekânda bol hava akımı yaratılmalı, sulama yapraklara gelmeyecek şekilde, sıçratmadan yapılmalı.

◊ Bitlendiyse: Öncelikle bit tipine göre arapsabunu, sirke veya kolonyayla yaprakları silebilirsiniz. Tek bir bit bile canlı kalsa hızla ürediği için bu işlem haftada bir veya 10 günde bir devam ettirilmeli. Bitler alkole veya kolonyaya batırılmış minik fırçayla da temizlenebilir. Ancak hassas yapraklı süs bitkilerinde yanık oluşmaması için önce bir yaprakta denemek; leke, yanık yapmıyorsa devam etmek gerekir. Bitler mekanik temizlik raddesini aşacak kadar çoğalmışsa veya bitki tek tek temizlenecek formda, yapıda değilse yine ehliyetli bir yerden hangi tür bir bit olduğunu göstererek doğru zirai ilacı almak, iç mekânda (arılara ve başka faydalı böceklere zarar vermemek için) tercihen sulama suyuyla uygulamak, uygulama frekansını ve ölçeğini de ciddiye almak gerekir. Kulaktan dolma ilaçlarla olmaz. 

Belki de doğası gereği yavaş büyüyor

◊ Büyümüyorsa: Bitkinizin büyümemesinin birkaç sebebi vardır. Saksı ufak geliyor ve toprağı azalmış, mevcut toprağında besin kalmamış, yeterli ışık ve sulamayı aynı anda bulamıyor ve fotosentez yapamıyor olabilir. Böceklenme veya kökteki çürüme de birer etken. Bir de bunların dışında, belki de bitkiniz doğası gereği yavaş büyüyen bir türdür.

◊ Sararmış görünüyorsa: Bitkiniz soluk ve sararmış görünüyorsa, az ışık alıyor, çok sulandığı için boğuluyor, kökler su ve besinini alamıyor olabilir. Kahverengi kuru yaprak kenarları nemsizlik, susuzluk, aşırı rüzgâr, gelen geçenin çarpmasıyla oluşabilir. Besin fazlası da azlığı kadar hatta daha kalıcı zararlar verebilir. Her sararan yaprakta besin az diye sıvı besin takviyesi yapmak hiç doğru değil. Fazla besin bitkiyi yakıyor.

Toprak değişimi için ipuçları

◊ Toprak değişimini özellikle mevsim geçişlerinde yapmalıyız. Toprak tercihini yaparken bitkinizin dış mekân bitkisi mi iç mekan bitkisi mi olduğunu göz önünde bulundurmalısınız. Dış mekân bitkileri için seralarda veya büyük marketlerde bulabileceğiniz dış mekan toprağı; iç mekan bitkisiyse torflu toprak seçmenizi öneririm.

◊ İç mekân bitkilerinde, bitkinizi saksıya dikmeden önce toprağı biraz ponza taşıyla karıştırmanızı tavsiye ederim. Bunun için 1/3 oranı iyi. Yani üç ölçü toprağa, bir ölçü ponza... Ayrıca bitkinizi saksıya dikmeden önce saksınızın dibine biraz (en basit şekilde) çakıl taşı koyup bitkinizi öyle dikerseniz, sulama hatalarından kaynaklanabilecek kök çürümelerini önleyecek bir drenaj yapmış olursunuz.