‘Karagöz hâlâ yaşıyor’
Güncelleme Tarihi:
Ramazanda karşılaşmaya alışmıştık! Bu kez ‘aniden’ karşımıza çıktı. Yapı Kredi Kültür Sanat’taki ‘Karagözüm İki Gözüm’ sergisi 350 Karagöz tasvirini bir araya getiriyor. Küratör Cengiz Özek’e göre Karagöz’e her zaman alan açılmalı, zaman yaratılmalı...
Beyoğlu’ndaki Yapı Kredi Kültür Sanat binası geleneksel Türk gölge tiyatrosu sanatçısı Ragıp Tuğtekin’in Karagöz tasvirlerini de kapsayan ‘Karagözüm İki Gözüm’ adlı sergiye ev sahipliği yapıyor. Yapı Kredi Müzesi koleksiyonundaki Tuğtekin imzalı 187 tasvire eklenenlerle birlikte 350 eser bu sergide görülebilir. Sergiyi küratörü Cengiz Özek’le gezerek Tuğtekin’in bu sanattaki önemini ve etkisini konuştuk...
Bu sergiyle neyi hedeflediniz?
Dünyanın her yerinden Karagöz figürleri var bu sergide. Yarısı Yapı Kredi Müzesi’nin koleksiyonundan, yarısı da özel koleksiyonlardan, sanatçılardan... Toplamda 350 figür. Karagöz hâlâ yaşıyor ve belli bir dönemin sanatı değil. Günümüzün de sanatı olabilir. Bunun mesajını verdik.
16’ncı yüzyıla ait bir eserde, Yavuz Sultan Selim’in Memlük Seferi’ni anlatan tarihçi İbn İyas şöyle diyor: “Yavuz Sultan Selim geldi, savaş edildi. Memlük Sultanı Tomanbay’ı yendi. Tomanbay asıldı, ip koptu, ikinci kez asılması gerekti. Bunu Memlüklü gölge oyunu sanatçıları akşam Yavuz Sultan Selim’e bir gösteri halinde sundu. Bundan hoşlanan Sultan ‘Sizi İstanbul’a götüreceğim’ dedi ve aldı hepsini İstanbul’a götürdü.” Karagöz adınaysa ilk defa 17’nci yüzyılda, Evliya Çelebi’nin kitabında denk geliyoruz. Çıkış noktası İstanbul. İstanbul’dan vali olarak atanan paşalarla imparatorluktaki diğer ülkelere yayılıyor...
Tarihte her zaman oynatılıyordu. Ancak ramazanda, sahur ve iftar arasındaki zamanı geçirebilmek için İstanbulluların bir hareketliliğe ihtiyacı oluyor. Eğlenceler düzenleniyor, şarkılar söyleniyor, müzik çalınıyor, Karagöz de bunlardan... Günümüzde de bu düşünülerek, ramazan eğlencesi olarak ilk Karagöz geliyor akıllara. Oysa her zaman seyirciyle iletişime geçebileceği alanlar açılmalı...
Ragıp Tuğtekin’in Karagöz Hacivat kültürü için önemi nedir?
Tuğtekin mülki idare memuruydu, kaymakam seviyesinde... Ayrıca hattat ve ressam. Emekli olduktan sonra İstanbul’a gelerek Güzel Sanatlar Akademisi’nde hat dersleri verdiğini de biliyoruz. İstanbul’da Karagöz sanatçısı Tecelli Bey ile tanışıyor. Kendisi de Karagöz figürü yapmaya başlıyor.
Gösteri de sunuyor muydu?
Sadece dost meclislerinde... 1975’te Kültür ve Turizm Bakanlığı bir kurs açmak istiyor. Eğitmen olarak da Ragıp Tuğtekin seçiliyor. Öğrencilerinden Ali Kıyak da okullarda ders veriyor. 1978’de üç özel öğrenci seçiyor. Bunlardan biri benim. Kendisinden sonra gelen herkes bir sonrakine öğretti Karagöz’ü... Ragıp Bey, Karagöz için çok önemli, kilit bir isim.
Sergi, 21 Şubat 2021’e dek sürecek.