Hrant Dink Hafıza Mekânı açılıyor

Her 19 Ocak’ta İstanbul Osmanbey’deki Sebat Apartmanı önünde toplananların elinde tuttukları dövizlerde okunan sözdür: ‘Unutmadık Ahparig (Unutmadık Kardeşçiğim)’. Şimdi bu sözü en iyi biçimde tutan bir yer var: 23,5 Hrant Dink Hafıza Mekânı.

Apartmanın birinci katındaki eski Agos’un kapısını çalmadan evvel, yan dairedeki kadın kuaföründen gelen pop müzik duyuluyor. Yadırgama hissi kısa sürüyor. Hafıza mekânının amacı zamanda donmuş bir müze olmak değil çünkü. Bu pop müzik de hayatın devam ettiğini söylüyor sanki.   

Yaklaşık dört yıllık çalışma sonrası kapılarını açan 23,5, dört oda bir salon, 145 metrekarelik bir daire. Hrant Dink, kapısının önünde suikasta uğradığı güne kadar Agos gazetesini yönetti bu dairede. Şimdi her köşe onun hayatından izlerle dolu. Ziyaretçilerin rehberi de kendisi olacak. Hayatını, mücadelesini, ölümüyle sonuçlanan süreci o anlatacak.

Girişteki ‘Çok Amaçlı Etkinlik Alanı’nda, videolar, belgeler ve fotoğraflar aracılığıyla Hrant Dink’in biyografisinden kesitler sunuluyor. Araştırmacılar, Agos’un 1996-2007 arasında yayımlanmış sayılarının yer aldığı 10 yıllık arşivine dijital ortamda ulaşabilir. Burada atölye ve etkinlikler de düzenlenecek. Koridorun duvarları Agos gazetesinde yayımlanan haberler ve manşetlerle kaplı. Bu uzun tarih tünelinin sonundaki odanın adı ‘Atlantis Uygarlığı’.  Dink’in Tuzla’daki Kamp Armen’de geçen çocukluğu, mücadelesi ve Rakel Dink’le tanışma hikâyesi anlatılıyor. Ziyaretçiler bu odada, Türkiye’deki azınlıklarla ve vakıfların mülkiyet sorunlarıyla ilgili bilgiye de ulaşabiliyor. Ancak odaya varmadan evvel sağ kolda ‘Tuvalet Korosu’ yerleştirmesinin önünden geçiyorsunuz. Burası gerçekten de eski bir tuvalet. 1980 darbesinin ardından gözaltına alınan Dink’in, tuvaletten bozma bir hücrede yaşadığı psikolojik ve fiziki işkenceye ve dönemin antidemokratik uygulamalarına ışık tutuyor.

‘Güvercin Tedirginliği Odası’nda, 2004’ten itibaren Dink’in maruz kaldığı hedef gösterilme süreci, açılan davalar, protestolar kronolojik olarak kendisinin anlatımıyla videolar, yazılar, belgeler, gazete haberleri ve görseller eşliğinde sergileniyor. ‘Adalet Arayışı Odası’, dairenin caddeye bakan cephesinde, o meşhur pencerenin bulunduğu oda. Her 19 Ocak’ta anma için toplananlara o pencereden seslenir Hrant’ın arkadaşları. Oda, 2007’den beri süren Hrant Dink Cinayeti davasına, 19 Ocak’larda yapılan anma törenlerine ve adalet talebinin geniş kitleler tarafından ne şekilde algılandığına ışık tutuyor.

Bıraktığı günkü gibi...

Mekânın kalbi olan Hrant Dink’in çalışma odası, 19 Ocak 2007’deki haliyle korundu. Sanki birazdan geri dönecekmiş gibi her şey... Masasının üzerinde defteri, kalemleri, dolmakalem mürekkebi, bir kâsenin içinde anahtarları... Yanı başındaki tüplü televizyonda sıkı takip ettiği at yarışları izleniyor. Kütüphanedeki kitapları dilediğiniz gibi karıştırabiliyorsunuz. Ne okuduğunu, hangi satırların altını çizdiği görebiliyorsunuz. Masasının arkasındaki balkona sanatçı Sarkis’in özel tasarladığı ‘Tuz ve Işık’ isimli işi yerleştirildi. ‘Acılardan pırlanta yaratma’ metaforunu esas alan ve hissetmeye, tefekküre ve hatırlamaya olanak sağlayan yapıt, mekânın daimi bir parçası. 

1915’ten 2007’ye tarihin tüm yüküyle çıkışa yönelmişken uzun koridorun sonunda bu sözlere doğru yürüyorsunuz: “Ölmek bir şey değil, asıl önemli olan, ölene dek ayakta durmak.” Üzerindeki videoda Hrant Dink görülüyor. Ölüm tehditleri aldığı bir sırada, en yaşam dolu haliyle bu sözleri söylüyor. �

Dertleşmek, paylaşmak, tırtıklamak için

Burası belki de çalışma odasından sonra 23,5’un en duygu yüklü bölümü: Tırttava... 1986’da Denizli 12. Piyade Alayı’na kısa dönem askerlik için gittiğinde, devresindeki tüm arkadaşlarına erbaş rütbesi takıldığı halde bir tek Dink ayrılıp er olarak bırakıldı. Bu ayrımcılık ona fena koydu. Tören sonrası herkes ailesiyle mutluluğunu paylaşırken o, teneke bir barakanın arkasında saatlerce ağladı. Ağladığı duyulmasın diye de tenekenin tırtıklarına bir anahtar sürtüp ses çıkardı. Bu olayı sembolize eden odanın duvarları teneke kaplı. Ortasında berjer bir koltuk, karşısında kameralı bir ekran var. Dileyen herkes bu odaya girip kapıyı kapatıp başından geçen ayrımcılığı, bununla nasıl mücadele ettiğini koltuğa oturup kayıt altına alabilir. Başınıza gelen ayrımcılığın ne olduğu hiç önemli değil.

23,5 Hrant Dink Hafıza Mekânı, salı-cuma 10.00-17:00, hafta sonu 10.00-18.00 saatleri arasında ziyaret edilebilecek. Giriş ücretsiz.

Yaklaşık dört yıllık çalışma sonrası kapılarını açan 23,5, dört oda bir salon, 145 metrekarelik bir daire.