Hiç üretmesek bile eldekiler 10 yıl giyinmemize yeter

Mağazaların neredeyse her hafta yenilenen ürünleri, sezonun trendlerine göre onlarca renkte, tarzda üretilen parçalar... İyi de
sezon sonu geldiğinde bunlara ne oluyor? Sürdürülebilir moda platformu ‘Good On You’ verilerine bakılırsa her sezon sonunda üretimin yüzde 30’u satılamıyor. Bu ihtiyaç fazlası stok atığa dönüşünce hem ekonomik hem de çevresel sorunları beraberinde getiriyor. Zira üretimde harcanan su, elektrik, işgücü ve karbondioksit salımı düşünüldüğünde, birim başına ortaya çıkan israf göz ardı edilemeyecek düzeyde...

Stella McCartney 2017 Sonbahar koleksiyonu tanıtım kampanyasının fotoğraf çekimleri tekstil sektörünün yarattığı atığa dikkat çekmek için Doğu İskoçya’da bir çöp sahasında yapılmıştı.

Fransa’da çıkan yasa öncü

Bu nedenle markaların atık stratejileri de artık tüketicileri daha çok ilgilendiriyor. Birkaç yıl önce Abercrombie & Fitch markasının CEO’su Mike Jeffries satılmayan ürünlerin yakılmasına ilişkin “Markamızı ‘herhangi’ birinin üzerinde görmektense tüm ürünleri yakmayı tercih ederim” şeklindeki skandal açıklaması büyük tepki toplamıştı.

Oysa artık yüksek moda devleri dahi bu uygulamadan vazgeçiyor. Örneğin Burberry 2018’de artık ürünleri yakmayacağını ve lüks markaların yeni kodlarından birinin çevre duyarlılığı olduğunu açıklamıştı. Şimdilerde markanın sezon sonu ürünlerini outlet mağazalarında ya da ikinci el kiralama platformlarında görebiliyoruz.

Satılamayan ürünler için en iyi çözümlerden biri, bu kıyafetleri ihtiyaç sahiplerine bağışlamak. Nitekim Fran-
sız ileri dönüşüm platformu Fashion Green Hub’ın eski operasyon direktörü Guillaume Aélion, şu anda dünya üzerinde var olan kıyafetlerle önümüzdeki
10 yıl boyunca tüm insanların ihtiyacının karşılanabileceğini söylüyor.

Fransız sivil toplum kuruluşu L’agence Du Don En Nature de markalardan satılamayan ürünleri toplayarak yardım derneklerine ulaştırıyor. Bu arada Fransa’da bu konudaki çözümlerin hızlanmasının nedeni ülkede yakın zamanda tekstil ürünlerinin imhasının yasaklanması oldu elbette. Yasa, tüm dünyada öncü olması açısından çok kıymetli...

Bu konuda en çok sorulan soru: Ürünler neden geri dönüştürülmüyor? Maalesef mevcut teknolojilerle geri dönüşüm, yansıtıldığının aksine pek de kolay değil. Bir giysinin geri dönüşümü oranı yüzde 12, bunun tekrar kıyafete dönüşme oranıysa yüzde 1. Bunun nedeni giysilerin doğal ve sentetik materyallerin karışımından oluşması.

Ama kullanılmayan ürüne değer katıp kullanılabilir hale getiren ileri dönüşüm hamleleri bu konuda ciddi bir fark sağlayabilir. Örneğin Levi’s eski jean’leri yeniden tasarlayıp kullanılabilir hale getirerek kıyafetlere ikinci bir şans veriyor. H&M eski kıyafetleri toplayıp, onarıp işlevsel ürünlere dönüştürüyor.Alexander McQueen ve Saint Laurent gibi markalar satılmayan ürünlerini, yeni tasarımcıların koleksiyonlarında değerlendirmesi için bağışlıyor.

Ksenia Schnaider’in ileri dönüşümle tasarladığı jean (üstte), Monki’nin ileri dönüşüm çantası (solda).

Yapay zekâ kullanılsa...

Queen Of Raw isimli platform, LVMH ve H&M gibi devlerin ellerinde kalan kumaşları satabilecekleri çevrimiçi bir pazaryeri olarak hayata geçirilmiş yeni ve etkili bir girişim. Keza, ikinci el satış ve kiralama platformları da markaların ellerinde kalan ürünleri değerlendirmeleri için harika bir fırsat sunuyor.

Asıl çözüm ihtiyaç fazlası üretimin azaltılmasında saklı. Nitekim pek çok lokal ve küçük hacimli marka ya az adette ya da sipariş üzerine üretim yapıyor. ‘Büyük markalar için bu pek mümkün değil’ dediğinizi duyar gibiyim. Oysa onların da hangi ürünün satıp satmayacağını az adetlerde üreterek test etmesi ve mevcut sistemin dışına çıkması imkânsız değil. Özellikle teknoloji çağında, trend tahminleri yapan onca yapay zekâ platformu varken ve metaverse’le yepyeni bir moda anlayışına geçileceği konuşuluyorken bu konuda çözüm üretmeye çalışmak tüm moda markalarının sorumluluğu...

KISA KISA

Moda rüzgârı Antalya’da esti

Antalya’da düzenlenen Moda Haftası hem değerli tasarımcıları hem de ağırlıklı olarak yabancı konukları ağırladığı için son yıllarda modaseverlerin radarında.

Bu yıl 5’incisi düzenlenen etkinliğe ben de katıldım. Haktan Bucke’nin açılışını, Pınar Kerimoğlu’nun kapanışını yaptığı moda haftasının bu sene en dikkat çekici yanı, tasarımcıların koleksiyonlarını sezonlardan bağımsız olarak, özgürce sunmaları oldu.

Nilüfer Korkmaz koleksiyonundan...