Her çocuk anne-babasını kaybetmekten korkabilir

Melis: Gizem geçen gece Memo bir kâbusla uyanıp ağlayarak bizim yatağa geldi. Rüyasında benim öldüğümü görmüş. O kadar korkmuş ki sıkı sıkı sarıldı bana, öyle uyuduk. Deniz de ben ameliyata giderken “Ya geri dönmezsen” diye ağlamıştı, biliyorsun. Çocuklarda anne-babayı kaybetme korkusu çok yaygın.

Gizem: Ya, kıyamam onlara. Ben çok iyi biliyorum bu duyguyu. Çocukluğum annem ve babam ölecek korkusuyla geçti benim. Hatta Lorin doğana kadar da aynı endişe arada yoklardı. Şimdi hepsinin yerini Lorin’in ölme korkusu aldı. Çocukken doğal tabii bu korku ama işte çocuk yaşta müdahale edilmezse benim gibi bir yaşam tarzına dönüşebilir sanırım.

Melis: Yaaa, ben de sana kıyamam. Ben de çok korkardım annemle babamın ölmesinden. Rüyalarımda görürdüm. Babamı hamileyken kaybettim biliyorsun. Şimdi de rüyalarımda yaşadığını görüyorum sık sık.

Gizem: Baş etmesi güç bir durum. Lorin’de yakın zamanda bir şeyler başladı bu kaygıya yönelik. Tam kestiremiyorum ama “Biz evdeydik, sen yoktun”, “Hepimiz arabadaydık, sen gitmiştin” gibi tuhaf cümleler kuruyor. “Rüya mı gördün” diye soruyorum, lafı değiştiriyor. Tam ifade de edemiyor duygusunu. Kısa zamanda ben de yüzleşeceğim bununla gibi geliyor. Ama ölümü nasıl anlatacağıma dair hiçbir fikrim yok. Çünkü ölüm var ve “Hep yanında olacağım” demek de doğru gelmiyor bana.

Melis: Ölümü çocuklara anlatmak zor. Hele anne veya babasını kaybeden bir çocuğa yaklaşım çok zor. Gazeteci bir arkadaşımız birkaç yıl önce rahmetli oldu. Kızı 11 yaşındaydı. Ona birkaç kez, annesinin onu bize nasıl gururla anlattığından bahsettim, anılarımızı anlattım. Yanlış bir şey yapmaktan çok korktum tabii bir yandan...

Gizem: Biz yetişkinler bile anne-babamızı kaybettiğimizde altından kalkmakta zorlanıyoruz, küçük çocuk ve ergenlerde dolayısıyla bu durum çok daha zor. Adeta kapalı bir kutuya dönüşüyorlar. Çocuğa ulaşabilmek, ne hissettiğini anlayabilmek neredeyse mümkün değil. Uzman yardımı almakta fayda var. Bizim de böyle bir kaybımız olmuştu, görüştüğüm çocuk psikoloğu asla yalan söylemeden ölümü çocuğa anlatmanın önemli olduğunu anlatmıştı bana. Bir de “Yaşı müsaitse cenazeye götürmek gerekiyor” demişti. Tabii bunlar ölüm yaşandığında yapılması gerekenler. Ölümün gerçekliğini çocuklara anlatmanın ve kaygılarından kurtulmalarının bir yolu olmalı...

Melis: Memo’nun kâbusundan sonra aile ve çift terapisti psikolog Sim Korçan’a sordum; anne-babasıyla ilgili ölüm korkusu yaşayan çocuklara nasıl yaklaşmalı, çocuğa ölüm kavramını nasıl anlatmalı? Ayrıca sonradan Instagram’da gördüm, uzman psikolojik danışman Ezgi Katı ile çift ve aile terapisti Özge Öztürk Birdal bir araya gelip ‘Çocuklarla Konuşulması Zor Meseleler’ başlıklı bir atölye düzenliyormuş. Boşanma, cinsellik, kayıp ve yas konularını odak noktası alarak genel çerçevede bilgilendiriyorlarmış ebeveynleri. O da faydalı olabilir.

Gerçekten bir kayıp yaşayan çocuğa nasıl yaklaşılmalı?

* Ağlaması, üzülmesi normaldir. Çocuğa bu alanı tanıyın.
* Kaybedilen kişi hakkında konuşun.
* O kişi için hislerinizi paylaştığınız bir mektup yazın.
* Kaybedilen kişinin sevdiği aktiviteleri yapın.
* Çocuğun rutinlerine sadık kalın.
* Çocuk ya da siz duygularla başa çıkmakta zorlanıyorsanız profesyonel destek alın.

Ölümü çocuklarla nasıl konuşmalıyız?

Psikolog Sim Korçan

* Çocuklarda ölüm korkusu ve ebeveynlerini kaybetme korkusu yaygındır. Burada çocuğun hislerini anlamak önemli. Çocuğun yaşadığı korkuyla empati kurmak fayda sağlar. Hisler; oyun oynayarak, resim çizerek ve farklı metotlar kullanılarak paylaşılabilir. Çocuğun korkuları günlük yaşamını etkiliyorsa da profesyonel destek almalıdır.

* Toplumumuzda ölüm konuşmaktan kaçınılır. Ebeveynler, çocuğu koruma düşüncesiyle konudan uzak durur. Bu yaklaşım çocuk için kafa karıştırıcıdır.

* Ölüm konusu çocuğa anlatırken doğrudan/net bir dil kullanılmalı. Ölüm kelimesini kullanmaktan kaçınmamalı. Belirsiz, karmaşık, anlaşılmayacak bir dil kullanmak çocuklarda korku yaratabilir.

* Çocukların kavramları anlayışları yaş gruplarına göre değişir. Ölüm de çocuğun yaş düzeyinde konuşulmalı. Konuşmadan sonra kafasında herhangi bir soru, şüphe, korku kalmadığından emin olunmalı ve dilediği zaman tekrar bu konuyu konuşabileceği söylenmeli.

* Çocuğun hislerini paylaşması ve soru sorması için alan tanımak önemlidir. Çocuklar, ebeveynlerinin yanıtını bilmediği sorular sorabilir. Dürüstçe “Bilmiyorum” denebilir.