Dinleyici kitlemiz, yeni ses arayışındakiler

Bu yüzyılın başından beri müzik kablosuz bağlantılar ve mobil aletlerle yönetiliyor. Kalabalık orkestraların yaptığını artık bilgisayar başında tek kişi yapabiliyor. Dünyanın önemli üniversitelerinde laptop orkestraları kuruluyor. Türkiye’deki ilk laptop orkestrası da İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde kurulmuştu. Geçen hafta Kadıköy’ün kolektif üretim merkezi Hood Base’de bir performans gerçekleştiren ve yine burada atölyeler düzenleyecek olan IBULOrk üyelerinden Can Memişoğulları’yla konuştuk.

◊ Üniversitenizde bir laptop orkestrası ne zaman kuruldu?

Tolga Tüzün tarafından 2009’da Türkiye’nin ilk laptop orkestrası olarak kuruldu. Uzun bir aradan sonra 2020’de yeni üyeleri Elif Soğuksu, Kuntay Seferoğlu, Tunca Candas, Zeynep Oktar ve benimle tekrar faaliyete geçti.

◊ Ürettiğiniz müziği nasıl tanımlıyorsunuz?

Orkestramız beş dizüstü bilgisayar ve çeşitli ‘controller’, ‘software’ ve sensörlerden oluşuyor. Bu topluluğun üyeleri hem performansçı hem de besteci. Sesin zaman ve mekân içindeki davranışlarını manipüle ederek yeni ses kümeleri oluşturma halini yansıtmaya çalışıyoruz.

◊ Laptop’tan müzik yapan birinin bir kemancıyla müzikal anlamda aynı etkileşimleri hissedebilmesi mümkün mü?

Kısmen. Hem akustik hem de elektronik enstrümanlar istenen sesleri yaratmak için kullanılan belli araçlar. Bizim amacımız bu sesleri kullanıp anlamlı bir müzikal yapı elde etmek. Mümkün olmayan tarafı; her enstrümanda olduğu gibi teknik, nüans, renk ve dinamik farklılıklar olması. Elektronik bir enstrüman, mesela laptop, yapı olarak ses örnekleriyle çalışmaya yatkın olduğundan elimizdeki sesi, diyelim ki bir keman sesini hem doğal haliyle hem de morfolojisini değiştirecek şekilde kullanabilir.

◊ Dünyada sizin gibi teknolojik gruplar, laptop orkestraları var mı?

Tabii. Bizim gibi üniversite bünyesinde kurulan Stanford’ın SLOrk isimli, Princeton’ın PLOrk isimli orkestraları var.

◊ Evde sizin gibi müzik yapabilmek için ne tip bilgisayar ve programlara ihtiyacımız var?

Günümüzde bütçe dostu bir bilgisayar ve bir de dijital ses işleme programıyla müzik yapmak bir hayli kolay. Biz dijital ses işleme programı olarak Ableton kullanıyoruz. Müzikal ve basit programlama işleri için de Max/MSP modüler kod programını tercih ediyoruz.

Hangi nesilden olduğunuza bağlı

◊ Müzik piyasasındaki teknolojik ilerlemelere rağmen hâlâ birçok dinleyici elektronik enstrümanlardan gelen sesin yapay olduğunu düşünüyor...

Bu biraz hangi nesilden olduğunuzla alakalı bir soru. Akustik enstrüman kaynaklı sesler duymaya alışık insanlar tabii ki elektronik kaynaklı sesler kadar aşina değiller. Fakat bugün popüler müzik dediğimiz tarzın neredeyse tamamı zaten elektronik ve dijital ses kaynakları kullanılarak oluşturuluyor. Önceki nesiller bu seslere bizim kadar maruz kalmamışlardı. Bizse sürekli bu seslerle ilişkideyiz. Dinleyici kitlemizi de çoğunlukla yeni ses arayışındakiler oluşturuyor.