‘Artık dijital dünyadayız, dönüş yok’
Güncelleme Tarihi:
İnternette güvende olmak mümkün mü? Yoksa zorbalığa uğramak, dolandırılmak, kötü içeriklere maruz kalmak bu işin fıtratında mı var? ‘İnternet Sır Tutmaz’ kitabının yazarı Nurseli Tamer, “Güvende olmanın yolları var ama dijitalsiz bir dünya ütopya” diyor.
We Are Social ve Hootsuite’in işbirliğiyle yayımlanan 2020 Dünya İnternet Kullanımı ve Sosyal Medya İstatistikleri raporuna göre dünyanın yüzde 59’u internette ve yüzde 49’u da sosyal medya kullanıyor. Türkiye’nin Ocak 2020 istatistiklerine göreyse 62 milyon, yani nüfusa oranla yüzde 74’ümüz internet kullanıcısı. 54 milyon yani yüzde 64’ümüz sosyal medya kullanıcısı.
Araştırmalara göre ortalama yedi saati internette, yaklaşık üç saati de sosyal medyada geçiriyoruz. Durum böyle olunca iyi dijital kullanıcı olabilmek önem kazanıyor. Kimdir iyi kullanıcı, dijital zorba kime denir?
‘İnternet Sır Tutmaz’ adlı kitabın yazarı, siber zorbalık uzman ve eğitimcisi Nurseli Tamer’le konuştuk...
Dijital vatandaş ne anlama geliyor?
İnternet; yürümek, yemek yemek gibi öğrenilen hatta öğrenilmesi gereken bir beceri. Elbette bazı becerileri akranlarımızdan öğreniyoruz; topa sert vurmak, ip atlamak gibi. Ama öncesinde top nedir, ip nedir, oyun nedir evimizde öğrendik. İnterneti kişisel hak ve özgürlüklere saygı göstererek kullanabilme becerisine dijital vatandaşlık diyebiliriz. Dijital vatandaş aynı zamanda iyi bir medya okuryazarıdır. İnternet ve teknolojiyi kullanma becerisinin yanında bu mecralarda gördüğünü anlayabilme, sorgulama, eleştirebilme becerisine sahip olmayı da gerektiriyor.
Dijital zorbalık ne demek?
İyi bir dijital vatandaş olunmazsa ne olur? Zorbalık. Kasıtlı, tehlikeli, tekrarlanan davranış biçimlerine zorbalık denir. Kişinin hak ve özgürlüklerini kısıtlamaya yöneliktir. Bunların teknolojik gereçlerle yapılanlarına teknolojik, siber, sanal zorbalık denir.
Beş yıl sonra ne hissedeceksiniz?
Güvenli bir sosyal medya kullanımı için hangi tedbirleri öneriyorsunuz?
Zorbalıktan korunmak için kullandığınız uygulamanın güvenlik kurallarını okuyun. İki aşamalı şifre kullanın. Akran desteğine önem verin. Çocuk ve yetişkinlerin bu mecralarda da birbirlerini kollamaları önemli. İyi bir virüs programınız olsun. Herkesle ‘arkadaş’ olmayın. Tanımadığınız kişiler sizi etiketlerse engelleyin. Güncellemeleri anımsayın. Çevrimiçi oyunlar ve sohbet odalarında rahatsız olursanız ortamdan uzaklaşın.
Kendimizin ya da çocuğumuzun fotoğrafını paylaşırken nelere dikkat etmeli ve neleri göz önünde bulundurmalıyız?
Günümüzde dijitalde çocuk fotoğrafları paylaşmaya sharenting/ebeveyn paylaşımı deniyor. İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre 2030’larda zorbalık ve dolandırıcılığa uğrayacak bireyler bugünün çocukları olacaklar. 18 yaşından küçük bireylerin haklarını anne-babaları korumalı, saygı göstermeli, fotoğraflarını paylaşmamalılar. Özellikle banyo zamanı, tuvalet eğitimi, yıllar sonra utanacakları kareler asla kullanılmamalı. Sokak adı tabelaları, araba plakaları, karneler, hobiler, spor karşılaşmalarını gösteren fotoğrafları paylaşmayın. Kendi fotoğraflarımız içinse kural şu: Beş yıl sonra bu paylaşımı gördüğünde ne hissedeceksin? Mutlu mu? O zaman paylaş. Belki mi? Unut gitsin, hiç paylaşma.
Veri ve davranış analizi geleceğin mesleği
WhatsApp’ın veri paylaşımı politikasını değiştirmesi herkesi ayağa kaldırdı. Sizce sosyal medya kullanıcıları çeşitli mecralarda WhatsApp’ın elinde olandan daha fazla bilgi paylaşımında bulunmuyorlar mı?
Sadece WhatsApp değil, tüm uygulamaları kullanırken çeşitli bilgilerimizi veriyoruz. Ve hatta bu bilgiler onların malı olmuyor mu? Bence gelecekte ismimize sahip olma ve kullanma hakkı önemli bir sorun olarak karşımıza çıkacak. Bilişim hukukçuları düşünmeli. Herhangi bir şekilde bir ürünü araştırdığınızda yağmur gibi reklam geliyor mu? Veya bir mesaj gönderirken sadece ilk harfi yazınca tüm isim çıkıyor mu? Bilgiler bir yerlerde depolanıyor. Veri ve davranış analizi geleceğin önemli mesleklerinden olacak.
Bütün bunlara önlem almak mümkün mü?
Elbette. Dijital kullanımı sosyal medyasız alana indirmek veya kesin dijital detoks değil bunlar. İnternet, sosyal medya olmadan zaman geçirmek mümkün değil. Tamamen ya da uzun sürelerle dijitalsiz dünya bence bir ütopyadır. Artık dijital dünyadanız, dönüşü yok. Verdiği rahatlığa da alıştık. Aklımızda olması gereken şu: İnternet sır tutmaz, internette olan, internette kalır.