Herkes söyledi eser eserlikten çıktı

Arkadaşları arasında ‘Türkiye’nin gizli kültür bakanı’ olarak anılan Kalan Müzik’in sahibi Hasan Saltık, “Seni ‘Hayde’ türküsünün sahibiyle tanıştıracağım” dediğinde şaşırdım. Türkiye’nin müzik gündemine hakim olmasam da, ‘Hayde’nin anonim bir türkü olduğunu sanıyordum. “Hayır” dedi. “Rize’nin bir köyünde yaşayan kendi halinde tipik Karadenizli bir kadına ait.”
O, “köyde yaşayan” deyince, ben de tipik bir köylü Karadeniz kadınıyla tanışacağımı zannettim. Ama lüle lüle saçlarını savura savura, insanın içini delip geçen masmavi gözleriyle karşıma çıktı 47 yaşındaki Melek Akman. Ortaokulu bitirdikten sonra, daha iyi bir lisede okumak için İstanbul’a akrabalarının yanına gelmiş. Ama üniversite hayalleri kurarken, aşık olunca evlenmiş. Hem kocasına hem de İstanbul’a aşkı 2002’de bitince, tekrar köyüne, Rize Oce’ye dönmüş.
Köyde oturup sadece çay toplayamayacak kadar delişmen bir kadın. Nitekim biraz daha sohbet ettiğimizde, Fırtına Deresi’nde rafting, Kaçkarlar’da dağcılık yaptığını öğrendim.
Çocukluktan beri şarkı yazan, besteler yapan ama nota bilmeyen bir kadın o. Bir bestesini illa notaya dökmek istediğinde, köyden nota bilen bir arkadaşına, “Bunu notala” diyor o kadar.

GERÇEK HİKÂYENİN TÜRKÜSÜ

Peki ‘Hayde’nin hikâyesi ne? İşte onun için ilkokul yıllarına dönüyor. Yakın bir akrabası, aşık olduğu adam yerine zorla bir başkasıyla evlendiriliyor. Kaçmak istiyorlar ama beceremiyorlar. Sevmediği biriyle evlendiriliyor ve ömrü boyunca mutsuz oluyor. İşte bu aşk hikâyesi Melek Akman’ı o kadar etkilemiş ki, büyüdüğünde bunun şarkısını yapmış; “Hayde gidelum hayde / Dağa karayemişa / Elun nişanlısına / Ben nasıl deyim hayde” sözlerini 1976’da yazmış.
Daha sonra bunu bir kasede okumuş ve albüm çıkaracak bir arkadaşına vererek, onun kendi albümünde okumasını istemiş. O arkadaşı da Kazım Koyuncu’yu tanıyormuş. Koyuncu şarkıyı duyduğunda, “Bunu ben okumak istiyorum” demiş ve ikinci albümüne anonim yazmış ve kaynak kişi olarak da Melek Akman’ın ismini koymuş.
Kazım Koyuncu, ‘Hayde’yi okuduğunda, Melek Akman’la tanışmıyormuş bile. Tesadüfen, Melek’in Ardeşen’de o zamanlar açtığı restorana uğradığında tanışmışlar. Melek’e çok ulaşmak istediğini ama bir türlü ulaşamadığını anlatmış Koyuncu. Melek, Rize’nin Oce köyünden olduğu halde, Kazım’a şarkıyı veren arkadaşı Pazar köyünden olduğunu söylemiş ve izini bulmasını zorlaştırmış. Ama işte kötülük bir işe yaramamış ve Kazım Koyuncu, Harbiye konserinde “İşte Hayde’nin bestecisi burada” diye ölümünden bir yıl önce Melek’i dinleyicileriyle tanıştırmış.

NİÇİN ANONİM KALDI

Sözler ve müzik kendisine ait olduğu halde niçin bugüne kadar anonim olarak bilindiğini ise şöyle anlatıyor Akman: “Türkünün ilk iki satırı ve son dörtlüğü farklı iki türküden. Ama aradaki üç dörtlük ve müzik bana ait. Türküyü ilk verdiğim arkadaşıma, ‘Anonim yazsam olmayacak, adımı koysam olmayacak. Ne yapalım?’ dedim. O da, ‘Boşver anonim yazalım’ dedi. Parada, pulda, sanatçılıkta gözüm olmadığı için kabul ettim.
‘Hayde’nin yıldızı, Kazım Koyuncu’dan sonra ‘Av Mevsimi’ filminde Cem Yılmaz’ın okumasıyla tekrar parladı. Ardından da ‘Hadi, hadi, hadi’ şarkısı pek popüler olan ve belki de ‘Hadi’nin rüzgârıyla ‘Hayde’den devam etmek isteyen Fatih Ürek bu kez şarkıyı okudu.
İşte Melek Akman’ın şarkısına sahip çıkmaya karar vermesi de bundan sonra oldu: “Hayde’ Kazım Koyuncu’yla bütünleşmiş otantik Hemşin ezgileri taşıyan bir türkü. Cem Yılmaz, çok güzel yorumladı, yüreğiyle okudu. Ama gel gelelim daha sonra okuyanlarla eser eserlikten çıktı ve yozlaştırıldı. Bu türkünün benim için çok dokunaklı bir hikâyesi var, duygusuz okunmasını istemiyorum. Kazım aramızda olsaydı buna izin vermezdi. Ben de ‘Hayde’nin derleyeni ve bestecisi olduğum için duruma el koymak zorunda kaldım. Etnik kökenleri simgeleyen eserlerin, ezgileriyle oynanması hoşuma gitmedi.”

KENDİ ALBÜMÜNÜ ÇIKARDI

Melek Akman, iki hafta önce söz ve müzikleri yine kendine ait ‘Napir’ albümünü Kalan Müzik’ten çıkardı. Albümdeki tüm şarkılar, Kazım Koyuncu’nun okuması için yapılmış şarkılardı. Koyuncu, Melek’in kendi albümünü çıkarmasını destekliyordu.