Haydi, artık durma, hareket et!

Bu yalnızca, ince görünme sorunu deÄŸil. Sporun saÄŸlığınıza katkıları inanılmayacak kadar çok. O halde daha ne bekliyorsunuz? Spor ilk olarak, lipid ÄžyaÄŸ- miktarını ayarlayarak, kalp hastalıkları riskini azaltarak ve bir kalp krizinden sonra fonksiyonları geri kazanarak kalpte mucizeler yaratır.Yüksek tansiyon hastalarında depresyon ve anksiyeteyi alarak kan basıncını düzenler; yaÅŸlılıkta biliÅŸsel fonksiyonları korur.Oturup bir düşünsenize; o zamanların güçlü ve hareketli insanları, gününü arabada, koltukta, okulda veya ofiste, sürekli oturarak geçiren sonra da bir spor merkezine gitmek için 1, hatta 2 kilometre giden günümüz insanlarına nasıl akıl erdirebilir? Hiç mantıklı gelmiyor. Dünyada aşırı ÅŸiÅŸmanlık veya obezite arttıkça, eskiden inanılan, "alınan kaloriler harcananlara eÅŸit olmalı" denklemi de artık iÅŸlemez hale geliyor. SaÄŸlık uzmanları ve popüler basın, on 10 yılın büyük bir bölümünde, bu denklemin "alma" kısmıyla ilgilendi. Her ÅŸeyi, yağı, karbonhidratları çok alıyoruz. Ancak sorun harcama kısmında da o denli büyük. ÖrneÄŸin Amerika’da iki salgın hastalık vardır: obezite ve fiziksel hareketsizlik. Bunlardan biri kokteyllerde konuÅŸulan ve en çok satan kitapların içeriÄŸinde yer alıyor; diÄŸeriyse tamamen görmezden geliniyor. Aslında bu konuda Amerikalılar yalnız deÄŸil. Almanya’daki Freiburg Ãœniversitesi KliniÄŸi’nin spor bölümü baÅŸkanı Aloys Berg, son 200 yıldır iÅŸ gücü ve spordan kaçtıklarını söylüyor, "Åžimdiyse insanlar arabadan ofise, oradan televizyon koltuÄŸuna, oradan da yataÄŸa gidiyor. Fiziksel hareketliliÄŸe ihtiyacımız olduÄŸunu unuttuk."Yeni bulgularTime dergisinin yayımladığı (8 AÄŸustos 2005) hareket ve saÄŸlığı konu alan bu dosyası, bu dengesizliÄŸe dikkat çekiyor. Neden hepimiz formda kalmalıyız? Çünkü aşırı ÅŸiÅŸman olmak kadar, aşırı hareketsiz kalmak da kötüdür. Hatta bazı saÄŸlık uzmanları bunun çok daha kötü olduÄŸunu söylüyor. Obezitenin riskleri arasında, ÅŸeker hastalığı, kalp krizi, yüksek tansiyon ve belirli kanserlerin olduÄŸunu biliyoruz, ancak fiziksel hareketlilik, kilo kontrolünden çok daha fazlasını saÄŸlar.Spor nasıl yarar saÄŸlar? Ä°lk olarak ÅŸunla baÅŸlayalım: lipid miktarını ayarlayarak, kalp hastalıkları riskini azaltarak ve bir kalp krizinden sonra fonksiyonları geri kazanarak kalpte mucizeler yaratır. ABD Hastalık Kontrolü ve Korunması Merkezi (CDC) baÅŸ epidemiyoloÄŸu Herald Kohl, "Genç de olsanız yaÅŸlı da kemik saÄŸlığını korumakta sporun inanılmaz faydaları vardır" diyor. Ayrıca, yüksek tansiyon hastalarında depresyon ve anksiyeteyi önemli ölçüde alarak kan basıncını düzenler ve yaÅŸlanıldığında da biliÅŸsel fonksiyonları korur. AraÅŸtırmalar ayrıca, fiziksel hareketliliÄŸin, büyük olasılıkla hormon seviyelerini etkileyerek ve bağırsakları atıklardan hızla arındırarak meme ve prostat kanserlerine karşı koruduÄŸunu da ortaya koyuyor. Formda olmak=saÄŸlıkPeki, obezite nasıl oluyor da bu kadar çok dikkat çekiyor? Bunun bir nedeni, aşırı ÅŸiÅŸman olmak, dışarıdan görülebilir bir sorundur. Formda kalmak konusundaysa çok kolay hüküm verilemez. Buffalo Ãœniversitesi'nde sosyal ve önleyici tıp profesörü olan Carlos Crespo, "Formda olmak zayıf olmak demek deÄŸil, saÄŸlıklı olma durumudur" diyor. Crespo gibi düşünen uzmanlar, formda olmanın 7 bileÅŸeni olduÄŸunu söylüyor: vücut yapısı, kardiyo-solunum iÅŸlevi, esneklik ve hareket düzeni, kas gücü, dayanıklılık, denge ve çeviklik ile koordinasyon.Tüm bunları nasıl dikkate alacağız? Bunu kimse bilmiyor. Bunları deÄŸerlendirmek hem çok sayıda jimnastik aleti hem de para ister. ABD hükümeti, 80’lerin ortalarına kadar okullarda saÄŸlık taramaları ve anketleri yapardı. Bildiklerimizin çoÄŸu vücut ağırlıklarından ve spor alışkanlıkları üzerine yapılan anketlerden geliyor. Göstergeler kötüGöstergelerse hiç iyi deÄŸil. Dünya SaÄŸlık Örgütü’ne göre, her yıl 1,9 milyon insan fiziksel hareketsizlik nedeniyle ölüyor. ABD’deki yetiÅŸkinlerin üçte biri obez ve bunların dörtte biri de spor yapmaya hiç vakit ayırmadığını itiraf ediyor. Avrupa BirliÄŸi vatandaÅŸlarının yüzde 38’i egzersiz yaptığını veya bir spor dalıyla uÄŸraÅŸtığını söylerken yüzde 40’ı hiçbiriyle ilgilenmediÄŸini belirtiyor. Almanya’da obez yetiÅŸkinlerin oranı % 23 iken, Ä°talya’da obez olanların oranı, nüfusun yüzde 10’unu geçmiyor. Avrupalıların spor yapmamak için ortaya en çok sürdükleri bahane "zamansızlık". Ä°yi haberi ise tıp dünyası veriyor: formda kalmak artık daha hızlı olabilir ve spor ayakkabıları gerektirmeyebilir. ABD hükümetinin saÄŸlık talimatlarına göre, haftanın birçok gününde orta yoÄŸunlukta, 30 dakika fiziksel hareketliliÄŸe vakit harcanmalı. Bu süreyi, kiloyu korumak istiyorsanız 60, kilo vermek istiyorsanız da 90 dakikaya çıkarmalısınız. Merdiven kullanFransız hükümeti doktorları da, otobüs ve metrolarda geçen yıl baÅŸlattıkları bir kampanyada, yolculara merdivenleri kullanmalarını veya bir durak önce inip yürümeyi tavsiye ediyordu. Dahası, bu kampanyaya spor kurumlarını dahil etmediler. Fransa Ulusal SaÄŸlık Enstitüsü Direktörü Philippe Lamoureux, "O derecede bir fiziksel hareketliliÄŸe spor yapmadan da ulaşılabileceÄŸini kanıtlamak istedik" diyor. "Ortalama" kelimesiyle neyin kast edildiÄŸini merak mı ediyorsunuz? Günde 5 ila 6 kilometre yürümek, bir ortalamadır. EÄŸer konuÅŸurken zorlanıyor ve kalbiniz çok hızlı atıyorsa, aşırı hareket kısmına geçmiÅŸsiniz demektir.Öte yandan, Amerikalıların yüzde kaçı 30 dakikalık ortalama bir hareketi haftanın 5 günü yapıyor ki? Time dergisinin 1000 yetiÅŸkin arasında yaptığı ankete göre, yüzde 33 bunu gerçekleÅŸtiriyor. Zamanı arabaların olmadığı, dertlerin olmadığı geçmiÅŸe döndürmek de çözüm deÄŸil. SaÄŸlık uzmanları, yanıtın, fiziksel hareketliliÄŸi yaÅŸamın vazgeçilmez bir parçası haline getirmenin yeni yollarını bulmakta yattığına inanıyor. ABD’de baÅŸlayan ve "yürüyebilen" toplum yaratmaya çalışan "Urbanizm" akımı da güçleniyor. Bu arada bazı ÅŸirketler de buna katkıda bulunuyor. ÖrneÄŸin, Telekom ÅŸirketlerinden Sprint, Kansas’taki birçok merkezinde araba kullanımını yasakladı. Buradaki birçok bina, birbirine neredeyse 1 kilometre uzunluÄŸundaki yollarla baÄŸlanıyor ve ÅŸirket yürümeyi özendirmek için özellikle eski ve dökük asansörler kullanıyor. Böyle destekler yine de çok deÄŸil. Ancak onlarca yıldır bunu ciddiye almayan bizler için, artık dünyanın daha formda yaÅŸamasını saÄŸlamanın yollarını bulma zamanı geldi. Bunu yapmanın en iyi yolu da, "öne doÄŸru bir adım" atmaktır. Â