Hayatın aday adayı

Bugüne kadar organ nakli için üç kez çaÄŸrılan ve her seferinde daha uygun alıcılar bulunması yüzünden elenen 14 yaşındaki YaÅŸa, dördüncü kez de hüsrana uÄŸradı.DÖRDÃœNCÃœ kattaki toplantı odasının kapısında, yakınlarıyla bekliyorlar. Transplantasyon Ãœnitesi’nde onlara ‘aday adayları’ deniyor. Burada 1988’den beri kadavradan böbrek nakli yapılıyor. Türkiye’deki 25 benzerinden biri. Son bir ayda 7’nci bağışı alıyorlar.Bağış yapıldığında bankadaki veriler taranıyor, doku özellikleri tutabilecekler en uygun adayın bulunması için hastaneye çaÄŸrılıyor. Muzaffer Dikin, geceyi böbrek için gelen hastalarla birlikte geçirmiÅŸ. Verdikleri kararın ne kadar doÄŸru olduÄŸundan iyice emin artık. ‘Allah razı olsun’ duaları hafifletiyor acısını bir nebze. Heyet sırası bekleyen 14 yaşındaki YaÅŸa Amaç Birsen en genç aday. Anne Çiçek Birsen, akÅŸam 21.00’de gelen telefon sonrasında oÄŸlunu kaptığı gibi hastaneye koÅŸmuÅŸ. YaÅŸa’nın dördüncü çaÄŸrılışı. Anne Çiçek Birsen tek böbreÄŸini oÄŸluna vermeye hazır. Yeter ki doya doya su içsin. Tabii ki doktorlar kabul etmemiÅŸ.56 yaşındaki Aysel Sarı diyaliz nedeniyle tansiyonu düştüğü için sedyeye uzanmış. 1.5 ay arayla ikinci kez aynı heyecanı yaşıyor. 4.5 yıldır diyalize giriyor. Diyalize sol kolundan baÄŸlandığını ancak damarlar iflas edince saÄŸ kola geçildiÄŸini anlatıyor. ‘Yakında o da kullanılmaz hale gelir, sonra ne olacak bilmiyorum...’ Toplumdaki yaygın ilgisizliÄŸe tepkili. ‘Bu kadar insan umut içinde bekliyor. Organlar niye bağışlanmıyor, boÅŸa topraÄŸa gidiyor?’ HEYECANDAN TÄ°TRÄ°YORGülhatun Sarı 41 yaşında. 7 yıldır diyalizde. Daha önce beÅŸ kez benzeri çaÄŸrıyı almış. Heyecandan elleri titriyor. Tüm ailesi heyecanına ortak. ‘Özellikle genç hastaları gördüğümde içimde garip bir his oluyor. Buraya geldim ama keÅŸke onlara takılsa demeden edemiyorum’ diyor. Heyetteki doktorlar önce dosyalarından hastaların özelliklerini inceliyor. Sonra hasta masaya yatırılmış, akciÄŸer filmi projeksiyona takılı. Gözlerini tavana dikip sessizce muayenenin bitmesini bekliyor. Aday adaylarını önce Prof. Dr. Türkmen, ardından Prof. Dr. Aydın muayene ediyor. Asistanlar tansiyonlarını ölçüyor. AkciÄŸerleri dinleniyor. Ayaklarında, ellerinde mantar, diÅŸlerinde çürük olup olmadığına kadar detaylı bir muayeneden geçiriliyorlar. Bu arada heyet üyeleri tıbbi parametreler üzerinde tartışıyor. Anladığım kadarıyla, adayların hepsinde de organ naklinde risk yaratan saÄŸlık sorunları var. Yıllardır bekledikleri halde, hemen hepsinin dosyalarındaki testler eksik. Kimisi yıllardır polikliniÄŸe uÄŸramamış, kanser ya da vereme yakalandığı halde dosyasına iÅŸletmemiÅŸ. Bazılarından yeniden test, bazılarından çürük diÅŸlerini tedavi ettirmesi isteniyor. Sıradan bir çürük, organ nakli sonrasında enfeksiyon oluÅŸturabilir, organ reddine varacak sorunlar çıkarabilir çünkü. Tartışmalar uzun sürüyor. Bir adayın doku grubu, Muzaffer Dikin’e kardeÅŸi kadar yakın. Ancak dört yıldır hiçbir test yaptırmadığı için eleniyor.Nakil yapılan hastaların yaÅŸamları boyunca bağışıklık sistemini düzenleyecek ilaçlar kullanmaları gerekecek. Ne nefrologlar ne de cerrahlar böbreÄŸin boÅŸa gitmesine yol açacak riske girmek istiyor. Bu kez heyettekilerin karar almaları zor olacak.30 BÄ°N KİŞİHastaların tümü kontrolden geçiyor. Doktorlar adayları tekrar deÄŸerlendirdikten sonra oylama yapıyorlar. Åžansını yitirenler çaÄŸrılıp gerekçeler anlatılıyor. Sessizce dinliyorlar hekimleri, bakışları yerde, gözlerindeki pırıltı sönüyor.Sadece bu klinikte 700’ün üzerinde böbrek hastası bekliyor. Türkiye’de, yaklaşık 30 bin kronik böbrek yetmezliÄŸi hastası, böbrek nakli olabilmek umuduyla yaşıyor. Bu hastaların yılda sadece 600’ü bu olanaÄŸa kavuÅŸuyor... Adaylardan nakle en fazla yaklaÅŸan hastalar Gülhatun Sarı ile YaÅŸa Amaç Birsen. YaÅŸa’nın annesi haberi alınca aÄŸlamaya baÅŸlıyor. Hekimlerin elini öpmeye çalışıyor. ‘Daha erken, eve git bekle’ diyorlar. Gülhatun Sarı ise daha soÄŸukkanlı. Gülümsemekle yetiniyor.34. KALP NAKLÄ°Bu arada Muzaffer Dikin’in kalbi, 17 yaşındaki Hüseyin Åžanlı’ya naklediliyor. Bu ameliyat KoÅŸuyolu Kalp ve Damar Hastalıkları Hastanesi’nde yapılan 34’üncü kalp nakli...Hekimler hálá böbrekler için en ideal hastaları bulduklarına emin deÄŸil. Bir kez daha Doku Bankası’nın verilerine bakılıyor. 6 aday daha çaÄŸrılıyor. Saat 23.00 sıralarında böbreklerin bu adaylardan ikisine, 3 yıldır diyalize giren 23 yaşındaki Deniz Özcan ile 7 yıldır diyalize giren 22 yaşındaki Ercan Barışık’a nakledilmesi kesinleÅŸiyor. Aday olma ÅŸansını kaybeden YaÅŸa Amaç Birsen ile Gülhatun Sarı’nın mutlulukları ise sadece birkaç saat sürmüş oluyor. Kısmet bir baÅŸka sefere.Hasta 3 elemeden geçiyorProf. Dr. UluÄŸ Eldegez, uzun zamandır ilk kez merkezlerinde bir ayda yedi organ bağışı olduÄŸunu söylüyor. ‘Aslında her hastaya üzülüyorum. Ama biz vicdani deÄŸil, öncelikle tıbbi kriterlere göre karar vermek zorundayız. Sosyal faktörlere, mesela ilaçlarını dikkatle kullanıp kullanmayacağına da bakıyoruz. Hasta 3 elemeden geçiyor. Her ay bilgi sunma zorunlulukları var. Kurala uysalar ne onlar ne de biz bu kadar yoruluruz, geriliriz. Özellikle böbrek nakillerinde çok sayıda kriter deÄŸerlendiriliyor.’5. ÅŸansı bekliyor17 yaşındaki YaÅŸa Amaç Birsen, 6 yaşından beri diyalize giriyor. Tansiyonu çok düştüğü için kliniÄŸe alınıyor. Serum baÄŸlanıyor hemen. Annesi aÄŸlayarak anlatıyor yaÅŸadıklarını. Daha doÄŸrusu oÄŸlunun yaÅŸayamadıklarını: ‘Hep yanındayım. BeÅŸ dakika boÅŸ bırakamıyorum. İçmesi yasak olduÄŸu halde su çalıyor. Madem öbür çocuklar gibi yaÅŸamıyorum ölmek istiyorum, diyor. Oyun oynayamıyor, okula gidemiyor, merdiven çıkamıyor.’ YaÅŸa’nın hastaneden 4. çağırılışı. Åžimdi 5’inciyi bekliyor. Son karar bu heyettenHastaların birer birer içeri alındığı odadaki toplantı masasının başında üç ayrı kliniÄŸin uzmanları var: Transplantasyon Ãœnitesi’den Prof. Dr. UluÄŸ Eldegez, Prof. Dr. Ali Emin Aydın ve asistanları, Nefroloji KliniÄŸi’nden Prof. Dr. Aydın Türkmen, Dr. SavaÅŸ Öztürk ve Dr. Sabahat Ejder, Tıbbi Biyoloji ve Ä°mmünoloji KliniÄŸi’nden Prof. Dr. Mahmut Çarin, Dr. Yalçın Seyhun ile Dr. Yeliz Öğret. Â