Şu Ingmar Bergman’ıiki Greta Garbo yapar mısınız?
Güncelleme Tarihi:
İsveç esnafı gelecek yıldan itibaren bu soruyla muhatap olacak. Şaka değil. Çünkü onların paralarının üzerinde sanatçılarının portreleri var. Komşusu Norveç de az değil: Harcamaya kıyılamayacak banknotlar yaptılar.
Para dediğin türlü türlü. Malzemesinden rengine, üzerindeki fotoğraftan saklanma şekline, elden ele dolaşmasından piyasada durduğu süreye kadar onu özel kılan çok şey var. Mesela bir banknot emlakçı dükkânında cam masanın altında hatıra parası olarak yıllarca da durabilir, düğünde müzisyenlerin üzerine de saçılabilir, hatta aynı düğünde göbek atan dansöze de takılabilir. Avrupa Birliği’nin ‘Euro’sunu bir kenara bırakırsak, ülkeler ‘resmi’ ideolojilerini ve hatta zevklerini bu paralar vasıtasıyla insanlığa sunuyorlar. Tabii ‘eloğlu’nu görene kadar insan kendi parasının güzel olduğunu zannediyor. Meğer başka ülkelerin güzel paraları varmış. Son örnekler Kuzey ülkelerinden.
Norveç Merkez Bankası için görev yapan jüri geçen hafta karara bağlanan ‘Banknot tasarım’ yarışmasında hayli zorlandı. 8 tasarım ofisinin katıldığı yarışmada, ülkemizde Çamlıca Camii için yapılanın aksine birinciliğe layık görülen eser çıktı; Oslo Opera Binası’nı da tasarlayan mimarlık firması Snøhetta’nın tasarımı kazandı. Piksel motifli bu tasarım gören herkesin gönlünü çelmiş anlaşılan.
BU PARA HARCANMAZ
Ünlü yönetmen Ingmar Bergman’ın portresinin olduğu 200 Kron’luk banknot.
Fakat finale kalan diğer aday ile beraber bunun kullanılmasını isteyen Norveç Merkez Bankası, paranın ön yüzünün bu firmaya, arka yüzünün ise The Metric System’e ait olan tasarıma verilmesini karara bağladı. The Metric System, istenen temadaki geleneksel Norveç öğelerini -Viking gemisi, deniz feneri, balık- böylelikle banknota eklemiş oldu. Ortaya çıkan eser de duvara asılacak hale geldi. Bu arada Norveç bunu ilk kez yapmıyor, şu an tedavüldeki 1000 Kron’un ön yüzünde ressam Edvard Munch arka yüzünde onun ‘Güneş’ adlı tablosu var. Şu an güvenlik önlemleri üzerinde çalışılan bu paralar, 2017’den itibaren Norveç halkına sunulacak.
Komşu İsveç’te bu süreç biraz daha önceden yaşandı. Onlar gün sayıyorlar yeni banknotlarına kavuşmak için. 2011’de başlayıp, 2012’de karara bağlanan yarışma, sanatçılara, ressamlara, tasarımcılara ve mimarlara açıktı. Konuyu İsveç Merkez Bankası, ‘Kültürel Yolculuk’ olarak belirleyince işler değişti. Grafik tasarımcı Göran Österlund’un elinden çıkan şahanelerde, dünya tarihine geçmiş isimler var. Zlatan İbrahimoviç unutulsa da yeni banknotları eline alan bir İsveçli şunu yapabilecek işte: Ünlü yönetmen Ingmar Bergman’ın portresinin olduğu 200 Kron’luk banknotu bozdurmak isterse, bundan çok daha güzel iki banknotu olacak: Greta Garbo’nun portresiyle süslü olan 100 Kron.
Greta Garbo’nun portresiyle süslü olan 100 Kron.
20 Kron’da yazar Astrid Lindgren, 50 Kron’da müzisyen Evert Taube, 500 Kron’da soprano Birgit Nilson, 1000 Kron’da ise İsveçli iktisatçı ve eski Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Dag Hammarskjöld’ün portresi bulunuyor. E o zaman sormak farz oldu: Bu paralar harcanır mı?