Orta yaş krizi aslında yok mu?

NEDEN BU KONU?
Kanada’daki Alberta Üniversitesi, 25 yıl süren bir araştırma yaptı. Sonuçları Developmental Psychology adlı bilim dergisinde yayımlanan bu çalışma, bize orta yaş krizinin bir mit olduğunu söylüyordu. Lise ve üniversite çağlarından itibaren izlenen 1500 katılımcı, 40’lı yaşlarına geldiklerinde, 18 yaşında olduklarından çok daha mutluydu. Bugüne dek yapılan diğer araştırmalar ne olacak peki? Mesela Dartmouth Üniversitesi’nde insanların 20’li yaşlardayken mutluluğun zirvesine çıktığını, 30’lu yaşlardan sonra 60’a kadar aşağı doğru indiğini tespit eden araştırma... Ya da Warwick Üniversitesi’nin 2 milyon kişiyle yaptığı çalışma: “İnsanların depresyona en açık oldukları yaş 44.” 

ORTA YAŞ NE ZAMAN?
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 45- 59 arası insanlar orta yaşlı. Yetişkin gelişimi konusundaki çalışmalarıyla ünlü psikolog Daniel Levinson, orta yaş dönemini 40-60 yaş arası olarak kabul ediyor. Alper Hasanoğlu’na göreyse bunun pek de önemi yok. Zira orta yaş krizi belirli bir yaşta olması gereken bir şey değil. Kriz, insanların hayatlarının belirli bir dönemine geldiklerinde kendilerini sorgulamasıyla başlıyor. Çalışmalar da bu sorgulamanın en fazla 40 ile 55 yaşları arasında görüldüğünü söylüyor.

NEDEN KENDİMİZİ SORGULARIZ?
Bunun nedeni, ‘Hiçbir şey başaramadım’ duygusu mu? Değilmiş. Hasanoğlu, orta yaş krizinin çoğunlukla ‘Hiçbir şeyi başaramadım’dan çıkmadığını anlatıyor. Bilakis, bu kriz insanların hayatta kendilerine koyduğu bir sürü hedefi başardıkları yaşta yaşanıyormuş. Mesleğinde belirli bir noktaya gelmiş, evini almış, çocuklarını belli bir yaşa getirmiş insanlar olduğumuzda. Hedeflerimizin çoğuna ulaştığımızda şöyle diyoruz: “Ee bu kadar mıydı?” Yani şunu anlıyoruz: “Ölüme geride bıraktığım hayattan daha az bir zaman var.” Hasanoğlu’na göre bu soru illa 40’larında gelmiyor insana:  “Bu soruyu 60 ya da 70’inde sorup orta yaş krizi yaşayanlar da mevcut.”

KADIN MI DAHA YOĞUN YAŞIYOR BU KRİZİ ERKEK Mİ?
Hasanoğlu anlatıyor: “Orta yaş krizi daha çok erkeğe atfedilen bir konu. Kadınlarda menopozla birlikte yaşanan bedensel, duygusal ve düşünsel değişiklikler oluyor. Erkeklerdeyse güçlü sebeplerden biri testosteron oranının düşmesi. Böyle olunca cinsel performans da düşüyor. Göstergeleri şunlar: Çok fazla spor yapmaya başlamak, genç kadınlarla daha çok ilgilenmek, yolunda gibi görünen ilişkilerin sorgulanmaya başlaması, gece hayatının artması vs... ” Yani genç olduğunu hissetme ve bunu çevresine gösterme ihtiyacı. 

HERKES KRİZE GİRER Mİ?
Kesinlikle hayır. “Bir sürü iyi şey yaptım, şunları şunları da yapmaya devam edeceğim” derseniz iyi yoldasınızdır. Yani hedefleriniz bitmemiştir ve yapmak istediğiniz pek çok şey vardır, o zaman da orta yaş krizi yaşamazsınız. Zaten Hasanoğlu da şöyle diyor: “Az önce saydığım belirtileri gösteren ya da testosteronu düşen pek çok erkek var, hiç de genç kadınların peşinde koşmuyorlar.”

NASIL ATLATILIR?
Alper Hasanoğlu’na, “Bir danışanınız orta yaş krizine girdiğini düşünerek kapınızı çalsa ne yaparsınız” diye sorduk. “Oturur, bugüne kadar neleri yapıp nelere ulaştığıyla ilgili bir bilanço çıkarttırırım. Bundan sonra neler yapmak istiyor? Bu istekler ne kadar gerçekçi? Bunlar onun yaşı için yapılamayacak şeylerse onun gerçekliğini birlikte tespit edip çıtasını biraz düşürmesini sağlamaya çalışırım. Sonra, ona hayatını anlamlı kılacak çeşitli meşgaleler bulması için yardımcı olurum. Biz Türklerin şöyle bir engeli var: ‘Hayat o kadar zor ki bir hobi bulabilmek çok lüks’ diyoruz. O yüzden de belirli şeylere ulaştıktan sonra ‘Ee şimdi ben ne yapabilirim’ sorusuna iş dışında bir yanıt veremiyoruz. Halbuki insan bir sürü şey yapabilir. Çeşitli sivil toplum kuruluşlarında çalışabilir, hayat tecrübelerini, bilgi birikimlerini paylaşarak insanlara yardımcı olabilir.”