Meğer turnalar Anadolu'ya aşıkmış
Güncelleme Tarihi:
En eski Anadoluluyu bulduk. Adı, Anadolu dağ turnası… Binlerce yıldır ülkemizin her yerinde dağa taşa, beşiğe mezara resminin yapılması meğerse boşuna değilmiş. Yaşadığı bütün sıkıntılara ve yok olmanın eşiğinde olmasına karşın uydu vericilerinden edinilen ilk bilgilere göre onlar diğer turna türlerinin aksine göç etmiyor ve yaşadıkları yerleri terk etmiyor.
Anadolu’da biri telliturna olmak üzere sadece iki turna türünün yaşadığı düşünülüyordu. Sonra 2008 yılında Anadolu’da bildiğimiz turnadan farklılaşarak alttür haline gelen bir milli turnamız olduğunu keşfettik. Adı, Anadolu dağ turnası oldu. Bulduktan kısa bir süre sonra ise içimiz cız etti. Çünkü dünya nüfusunun 20 çiftten az olduğunu anladık. Kaybediyoruz derken bakanlık devreye girdi, bu nadir canlının geleceği için umutlar yeniden yeşerdi. Geçen yıl uydu vericisi takılan iki Anadolu dağ turnasının göç etmeyerek Anadolu’yu bütün zorluklarına karşın terk etmedikleri anlaşıldı. Sembolü dünya tarihini değiştiren Göbeklitepe’de de çıkan turnanın artık binlerce yıldır bu toprakları terk etmeyen en eski Anadolululardan olduğu kesinleşti.
ETLE TIRNAK GİBİYİZ
Yetkililerin verdiği bilgilere göre o, bu toprakların sadece en eskilerinden değil, bir de burada yaşamayı en çok isteyenlerinden. Yükseklerde yaşadığı küçük sulak alanların kurumasından tutun da isim-adres sormayan kurşunların dehşetine kadar birçok derdi var. Ama onlar bütün yaşadıkları hayati sorunlara karşın ve onları istedikleri yere götürecek kanatlara sahip olmalarına rağmen Anadolu’yu terk etmiyorlar. Yani göçmüyorlar. İleriki yıllarda yapılacak daha kapsamlı çalışmalarla bu kesinleşirse Anadolu dağ turnası kışın dahi göç edip sıcaklara gitmek istemeyen tek turna türü olacak. Anadolu dağ turnasını daha yakından tanıma süreci devam ediyor ve onları daha yakından tanımak yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunan bu nadir canlının kurtuluşuna dair umutları artırıyor. Yürütülen çalışmalar sonucunda edinilen bilgiler Anadolu dağ turnasının korunmasındabundan sonra kilit rol oynayacak.
BİZ AYRILAMAYIZ
Anadolu dağ turnaları, günümüzde yalnızca Muş, Van, Erzurum, Kars, Sivas, Ardahan ve Erzincan civarında bulunan sulak alanlarda yaşamını sürdürüyor. Sulak alanların kurutulması ve üreme döneminde çıkarılan saz yangınları dünyanın en nadir turna alttürünün varlığını tehdit ediyor. Adına türküler yaktığımız, kur dönemindeki hareketlerine bakarak dans figürleri ürettiğimiz sayısı 20 çiftin altındaki Anadolu dağ turnasının yaklaşık 12 çiftinin Türkiye’de yaşadığı tahmin ediliyor. Türkiye’de yaşayan 6 çiftin, İran’da 1 çiftin ve Ermenistan’da 2 çiftin yuvaları biliniyor. Milli turnamızı diğer turnalardan ayıran en önemli özelliklerden biri yaşamlarının Anadolu’da insan yaşamıyla iç içe geçmiş olması. Dünyanın başka bir yerinde insanla bu kadar yakın yaşayan başka bir turna türü bilinmiyor.
KÜNYESİ KALBİMİZE KAZILI
Fiziksel özellikleri: İri, uzun bacaklı, uzun boyunlu, kısa kuyruklu
Yaşam alanı: Nehir ve göl çevresindeki ıslak çayırlar, bataklıklar, sığ korunmalı körfezler, pirinç tarlaları, bozkırlar
Boyu: Yerdeki boyu 150 cm, kanat açıklığı 220-250 cm.
Ağırlığı: Ortalama 6-8 kg.◊ Beslenme: Hem etçil hem de otçul. Genelde çimen kökleri ve filizleri, toprak altı gövdeleri, yumru kökler ile beslenir. Yediği hayvanlar arasında böcek, sinek, salyangoz, toprak solucanları, kurbağa, küçük balıklar bulunur.
Durumu: IUCN 2012 Kırmızı Liste’ye göre dünya genelinde ‘Düşük Öncelikli’ ancak Türkiye popülasyonu ‘Tehdit Altında’
Türkiye’deki üreme alanları: Kızılırmak Deltası, Bolu Yeniçağ Gölü ve Sivas, Erzurum, Erzincan, Muş, Ağrı, Van, Kars bölgelerindeki yüksek çayırlar ve küçük göl kenarları
Önemli göç noktaları: İstanbul, Urfa, Zonguldak, Samsun, Sinop, Trabzon, Artvin, Kars, Hatay, Adana