Gaslighting nedir, ne demek?
Güncelleme Tarihi:
Gaslighting, son dönemde gündemde yer alan tanımlar arasında yer alıyor. Gaslighting, psikolojik şiddet türüdür. Gaz lambası tekniği olarak da bilinen bu tanımlamada kişi, karşısındaki kişinin psikolojik yetersizlik ortamını sağlamak için çeşitli yöntemler kullanmakta ve hedefindeki kişiyi psikolojik olarak çöküntü içerisine almayı hedeflemektedir. İşte, Gaslighting uygulanışı ve sonuçları hakkında detaylı bilgiler
Türkçe tam karşılığı olmasa da Gaz Lambası ya da Gaz Işığı olarak tanımlayabileceğimiz Gaslihting, 1938 yılında oynanan Gas Light adlı tiyatro oyunuyla literatüre giriyor. 1944 yılında Gaslight adıyla filmi de çekilen olayda bir adam, karısını aklını kaybettiğini düşündüğü noktaya kadar manipüle eder.
Gaslighting uygulayanlar genellikle narsist, sosyopat ya da tacizci bireyler. Karşı tarafın bütün psikolojik bariyerlerini çökerterek, özgüvenlerini, benlik algılarını yıkarak kendilerine bağımlı hale gelmesine sebep oluyorlar. Üstelik bunu bilinçli olarak yapıyorlar ve genelde Gaslighting uygularken üç farklı yöntem kullanıyorlar;
- İlki; anlattıkları şeyleri her seferinde farklı olarak anlatmak ve böylece kafa karışıklığı yaratarak bireyin duyduklarından şüphe etmesini sağlamak.
- İkinci olarak; ortamdaki eşyaların yerlerini sürekli olarak değiştirmek ve karşı tarafın arayıp bulamadığını gördükten sonra tekrar eski yerine koymak ve ‘zaten hep oradaydı, sen görememişsindir’ diyerek manüple etmek.
- Üçüncü olarak ise; olaylardan bahsederken ayrıntı vermeden ana hatlarıyla bahsetmek ve sonrasında sanki ayrıntılarıyla anlatmış gibi olayı gündeme getirmek. Bu şekilde karşı tarafta aklını kaybediyor olmak ya da hafıza sorunları yaşadığını zannetmek fikrine kapılmasını sağlamak.
Bütün bunlar çok ince düşünülüp planlanmış adımlar olduğundan kurban olarak seçilen kişinin psikolojik olarak çok çabuk dağılmasına yol açıyor. İnsanlar beraber oldukları, hayatlarına aldıkları kişilere ve onların sözlerine güvendikleri için böylesine bilinçli bir manüpülasyona hazırlıksız yakalanıyor ve direnç gösteremiyorlar. Bu durum Gaslighting uygulayan kişinin işini oldukça kolaylaştırıyor. Direnci düşen bireyi daha kolaylıkla kendisine bağımlı hale getirmesi mümkün hale geliyor.
Gaslighting uygulandığını nasıl anlayabileceğimize dair 11 önemli işaret bulunuyor:
- Eylemleri sözleriyle uyuşmuyorsa,
- Başkalarını size karşı, sizi başkalarına karşı kullanıyorsa,
- Kendi yaptıkları olumsuz eylemlerle ilgili olarak sizi suçluyorsa,
- Aklınızı kaybettiğinizi, doğru olduğundan emin olduğunuz olaylarda bile yanıldığınızı söylüyorsa,
- Kimseye güvenmemeniz gerektiğini, diğer herkesin yalancı olduğunu vurguluyorsa,
- İnsanlarla aranıza mesafe koymaya çalışıyor, sizi yalnızlaştırmaya çalışıyorsa,
- Her şeyden şüphe ediyor ve sizi de çevrenizdeki her şeyi sorgulamaya itiyorsa,
- Önemsediğiniz insanlara, çocuklarınıza, işinize, sahip olduğunuz statünüze saldırgan tanımlamalar yapıyorsa,
- Açık açık ve sık sık yalan söylüyorsa ve siz yakaladığınızda bile kabul etmiyorsa,
- Söylediğiniz, yaptığınız her şey için sizi aşağılıyor, küçümsüyor ve değersizleştiriyorsa,
- Yukarıdaki maddenin tam tersi olarak, hiç beklenmedik bir durumda olumlu pekiştirme yapıyor ve abartılı bir şekilde sizi övüyorsa