Gaslighting ne demek? Psikolojide gaz lambası tekniği nedir?

Gaslighting, bireyin kendi hafıza, algı ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten bir çeşit kötü yönlendirme olarak tanımlanmaktadır. Bireyde veya seçilen grupta şüphe uyandırma, kalcı inkâr, çelişki ve yalan yoluyla peyderpey dikte edilir ve fark edilmesi kimi zaman güçtür.

Terim adını Gas Light (Gaz Lambası) adlı 1938 yapımı bir filmden almaktadır. Oyundaki erkek karakter eşini deli olduğuna iknâ etmeye çalışıyor ve gaz lambasını söndürdüğünde eşi bunun gerçek değil uydurulmuş bir şey olduğunun farkına varıyor. Gaslighting yaşanan ikili ilişkilerde baskın olan birey idealleştirme, değersizleştirme ve gözden çıkarma şeklindeki üç aşamayı izliyor. Baskın ve maniple etme amacındaki birey ilk olarak birlikteliklerinin harika olduğu algısı yaratıp hayran olma safhasına geçilir. Bir sonraki ve en zor olan evre, yani değersizleştirme evresinde hayranlık duyulan birey sorunlu, ideal olmayan ve hiçbir şeyi beceremeyen bir kişiye evriltilir.

Gözden çıkarma safhasında ise mağdur terk edilerek yeni arayışlara içine girilir. Bu dikteye maruz kalan kurbanlar sık sık kendilerini özür dilerken bulabilirler.

GASLİGHT FİLMİ HAKKINDA

Gaslight, Patrick Hamilton'un 1938'deki Gas Light oyunundan uyarlanmış, kocası onu delirdiğine inanarak yavaşça manipüle eden bir kadın hakkında uyarılan 1944 Amerikan psikolojik gerilim filmi.
Film, En İyi Film, En İyi Erkek Oyuncu ve En İyi Senaryo dahil yedi Akademi Ödülü'ne aday gösterildi; En İyi Kadın Oyuncu ve En İyi Prodüksiyon Tasarımı dalında iki ödül kazandı.