Cumhuriyet tarihinin en 'tartışmalı'sı: Çamlıca Camii
Güncelleme Tarihi:
Şehrin en heybetli tepelerinden birinde bir cami yükseldi. İstanbul Çamlıca Camii öngörüldüğü gibi 1 Temmuz 2016’da bitirilemedi belki ama Kadir Gecesi’ne denk gelen bu tarihte ilk cemaatini ağırladı. Proje, ‘Cumhuriyet tarihinin en büyük ibadethanesi’ olma iddiasıyla başladı. Cami için seçilen yerin uygun olup olmaması, açılan proje yarışması ve inşa süreci büyük tartışmalara konu oldu. Sembolik açılışı vesilesiyle rakamlarına yakından baktık, önde gelen mimarlara yorumlarını sorduk. Projenin mimarlarıyla da konuşmak istedik ama artık basına açıklama yapmadıklarını söylediler. İşte karşınızda Cumhuriyet tarihinin ‘en tartışmalı’ cami projesi...
** Minarelerin yüksekliği 1071 Malazgirt Zaferi’ni simgeliyor.
** Kubbenin yüksekliği ‘İstanbul’da yaşayan 72.5 millet’ deyişini, çapsa İstanbul’un plakasını simgeliyor.
** Dış cephe Ünye taşıyla kaplı.
** Halılar henüz hazır değil. Desen çalışmaları sürüyor.
** Kadınlar için ayrılan bölümde çocuk emzirme odası da olacak.
** Camide görev alacak imamların kimler olacağı henüz belli değil.
** İstanbul Çamlıca Camii projesi 29 Mayıs 2012’de dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan’ın, bir açılış töreninde yaptığı konuşmada “Çamlıca’daki televizyon kulesinin yanına 15 bin metrekare üzerinde bir cami yapacağız” demesiyle başladı.
** Açılan yarışmaya 62 proje katıldı.
** Yarışmadan; iki ikincilik, iki üçüncülük, beş mansiyon çıktı. İkinci olan projelerden Hayriye Gül Totu ve Bahar Mızrak’ın projesinin hayata geçirilmesine karar verildi. 6 Ağustos 2013’te temel atıldı.
** Mimar Totu 1998’de Selçuk Üniversitesi’nden, Mimar Bahar Mızrak’sa 2000’de Lefke Üniversitesi’nden mezun oldu. İkili 10 yıldır arkadaş. Sivas Terminal Projesi olmak üzere çok sayıda projeye imza attıklarını ve başka uygulanmamış cami projeleri olduğunu söylüyorlar.
** Projenin şu ana kadar yüzde 70’i tamamlandı. Açılışın 2017’de yapılması öngörülüyor.
Simge eser
Dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, bu camiyi ‘AK Parti’nin simge eseri’ olarak tanımlamıştı.
** Cami, Büyük Çamlıca Tepesi’nde, Ferah Mahallesi’nde yer alıyor. Üsküdar Çamlıca-Ferah Mahallesi otobüsleriyle ya da minibüsle gidilebiliyor. Otomobille gelmek isteyenler için Bulgurlu’dan caminin bulunduğu alana giden, üç kilometre uzunluğunda bir tünel inşa ediliyor.
BİZ NİÇİN KLASİK OSMANLI MİMARLIĞININ TAKLİDİNİN PEŞİNDEYİZ?
Dr. Doğan Hasol-Yüksek Mimar Mühendis
** Boyutsal büyüklüğüyle dikkat çekebilecek bir yapı olmuş. Yer seçiminde geleneksel yaklaşım, caminin kentsel yerleşmenin ortasında olmasıdır. Ama burada seçilen yer, kentsel yerleşimin dışında.
** Tam 400 yıl sonra Sultanahmet Camii’nin bir kopyasını yapmak kolay olmadığı gibi, marifet de değildir. Taklit ya da kopya karşısında hepimize sorarlar: “400 yıldır hep aynı yerde misiniz” diye. Bugün Avrupa’da gotik ya da barok kilise yapılıyor mu? Biz niçin klasik Osmanlı mimarlığının taklidinin peşindeyiz? Osmanlı’nın, hatta Bizans’ın tuğla kubbesini sıradan betonarmeyle taklit etmek anlamsız.
** İstanbul’un her dönemini temsil eden çok tutarlı simgeleri var. Yeni simgelerin de bugünün uygarlığını yansıtacak nitelikte olması gerekir. O nedenle, yeni bir simge hedefleniyorsa o, bugünden geleceğe bırakılacak anlamda, özgün bir mimarlık eseri olmalıdır. 400 yıl önceki yapıtların taklidinin yeni, çağdaş bir simge oluşturması beklenemez. Çamlıca Camii’nin de, daha önce Ataşehir’deki cami örneğinde görüldüğü gibi, Türkiye mimarlığına bir artı değer katması, iç ve dış mimarlık literatüründe yer alması söz konusu olmayacaktır. Bu tür önemli yapıların, usulüne uygun mimarlık yarışmalarıyla gerçekleştirilmesi en doğru yoldur.
İlk ibadet gecesi
Namaz için gelenler, caminin büyüklüğünden çok etkilendiklerini, yapının, bölgenin çehresini değiştireceğini düşündüklerini söyledi.
KENTLE BÜTÜNLEŞTİĞİ DE SÖYLENEBİLİR AMA...
Dr. Doğan Tekeli-Yüksek Mimar Mühendis
** Merkezi kubbe çevresinde; dört yarım kubbesi, dört köşe kubbesi, ana kitle-avlu ilişkisi ve ana kitleyle minarelerin oluşturduğu kompozisyon göz önüne alınırsa Sultanahmet Camisi’nin tıpkısı denebilir. Ne var ki, mimari virtüözite açısından aslının hayli gerisinde olduğu kabul edilmelidir.◊ Hızla inşa edilmiş, büyük bir yapı olarak bakılırsa; belki başarılı bile sayılabilir. Tarihi Yarımada’nın tepelerindeki ‘Osmanlı Selâtin Camileri’, o tepelerin eteklerindeki küçük yapılı kent dokusu üzerinde nasıl görkemli duruyorlarsa, Çamlıca Camii’nde de benzer bir görüntü oluştu. Bu haliyle uzaktan bakıldığında, kentle bütünleştiği de söylenebilir. Bununla beraber yürürlükteki imar planı kararlarına göre, yeşil olarak korunması gereken bir alana, üzerinde toplumsal uzlaşı sağlanamadan, alelacele inşa edilmiştir.◊ Çamlıca Camii’yle 21’nci yüzyıl Türkiye’sinin ulaştığı estetik ve teknolojik düzeyi gösterecek, çağdaş Türk mimarlık sanatının simgesi olacak bir yapı elde edilmesi fırsatı kaçırılmıştır. Yeni cami, Tarihi Yarımada’daki benzerlerinin daha büyüğü de olsa, onlardan biri olarak kalacak, İstanbul’un simgesi sayılamayacaktır. Artık hayırlı olsun demekten başka yapılacak bir şey kalmamıştır.
YÜREĞİMİZİ SÖKECEK BİR PROJE ÇIKMADI
Prof. Dr. Suphi Saatçi- Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Mimarlık Bölüm Başkanı, Çamlıca Camisi projesinin jüri üyesi
** Bu caminin İstanbul şehrinin silüetine çarpıcı bir etki yapması çok zor. En büyük kubbeli camimiz Selimiye’nin (Edirne) kubbe çapı 31 metredir. Bunu üçle çarparsak 93 metre yapar. Çamlıca’da bu çapta bir kubbe bile etkili bir silüet vermez. Çünkü mesafe uzak. Silüet kent merkezinde ortaya çıkar. Ve tarihi bir doku içindeyse anlam kazanır. Bunun en güzel örneği, Süleymaniye’dir. İstanbul’un simgesi odur. ◊ Yarışmada jüri olarak yüreğimizi sökecek bir proje çıkmadı. İkinciliğe layık iki proje seçildi. Yarışmadan sonra cami yaptırma derneği yetkilileri şimdiki camiyi yaptırma kararı aldı. Benim favorim diğeriydi, o daha çağdaş bir formda ele alınmıştı. Tekrar veya taklit her zaman tekâmüle engeldir. Ya yeniden bir yarışma açılmalıydı ya da bunun yapımından vazgeçilmeliydi. Yine de hayırlı olsun diyelim.