Çarşı uyuma! Şah kartala sahip çık

Biz onu ‘kara kartal’ diye tanıyoruz; doğadaki karşılığıysa ‘şah kartal’. İstanbul’da yaşıyorlar yani Beşiktaş Spor Kulübü’nün sembolü aslında onlar. İstanbul’un son dört çift şah kartalı da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Bizans arma, mozaik ve sikkelerinden Selçuklu ve Osmanlı flamalarına kadar tarih boyunca pek çok uygarlığın sembolü olan İstanbul’un son şah kartallarını tehdit edense çevrecilik hassasiyeti ile inşa edilen rüzgâr enerjisi santralları.

Yanlış çevre uygulamaları nedeniyle binlerce yıldır bu coğrafyada birlikte yaşadığımız canlılar büyük bir hızla yok olmanın eşiğine geldi. Şah kartallar bunun son örneği. Bazen çevrecilerin bile içine düştüğü bir yanlış çevreye zarar verebiliyor. Örneğin rüzgâr santralları. Temiz enerji özlemi elbette önemli ama çevre söz konusuysa uzmanlar bu enerjinin nasıl ve nereden sağlandığına da aynı derecede önem vermek gerektiğini anlatıyor. Örneğin şah kartalların yaşadığı ve yuva yaptığı yere rüzgâr enerjisi santralları inşa edince, soylarını tüketme noktasına gelebiliyoruz.

SİLİVRİ, İSTANBUL’DA SON SIĞINAK

Şah kartal (Aquila heliaca) Türkiye’de yaşayan son derece nadir bir yırtıcı türü ve ne yazık ki birçok canlı gibi onun da nesli küresel ölçekte tehlike altında. Yapılan çalışmalara göre dev kanatlı bu karizmatik canlının Türkiye’deki sayısı 50’yi geçmiyor. Bunların dört çiftinin yuvasıysa İstanbul’da Silivri civarında.

Şah kartalları beş yıldır izleyen ve bu canlılarla ilgili bilimsel çalışmaları yürüten Doğa Derneği’nden Süreyya İsfendiyaroğlu’nun verdiği bilgiye göre, Silivri bölgesinde halihazırda iki adet inşa edilmiş olan ve birinin de inşasına devam edilen santrallar tam kapasite çalıştığında buradaki şah kartalların yaşama şansı çok düşecek.

Zira, rüzgâr türbinlerinin şah kartal gibi iri yırtıcı kuşlara zarar verdiği pek çok bilimsel araştırma sonucunda artık bilinen bir gerçek. İsfendiyaroğlu’nun anlattıklarına göre Batılı ülkelerde nesli tehlike altındaki bu canlıların yaşam ortamlarında rüzgâr enerjisi santralı inşasına kesinlikle izin verilmiyor: “Oradaki bu hassasiyet bizim çevrecilik anlayışımızda görülmediği gibi ne yazık ki tam tersi bir amaca hizmet ediyor.”

BİR İHTİMAL DAHA VAR...

Şah kartal yavruları yakın zamanda yuvadan uçacak. Uzmanlar bu dönemin yavrular için en hassas dönem olduğunu belirtiyor ve asgari olarak yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:

-Bir kuş uzmanı istihdam edip her üreme döneminde kartal yavrularının türbinlerle ilişkisini gözlemlemek, riskli durumlarda sistemi durdurmak.

-Şah kartalların beslendiği mera alanlarındaki yaban hayatının geleceğini güvence altına almak ve inşaat nedeniyle doğal özelliği bozulan alanları restore etmek.

-Bekçilere bilgi verilerek şah kartalların yavru büyütme zamanında rahatsız edilmemesini sağlamak.

-Santralın enerji iletim hatlarını şah kartala zarar vermeyecek şekilde revize etmek.

ŞAH KARTALLAR YÜKSEK UÇAR

İsmi: Şah kartal (Aquila heliaca)

Boy: 70-83 cm

Kanat açıklığı: 175-205 cm

Nesli tüm dünyada tehlike altında.

Ülkemizde nadir olarak ürüyor.

Tarımda kemirgenlere karşı kullanılan ilaçlar da onları tehdit ediyor.

Yuvalarını, çoğunlukla yerden 10-25 metre yükseklikte, heybetli ağaçlara kuruyorlar.

Bu yuvaları yıllarca kullanıyorlar.