Hastalıksız bir yaşam mümkün mü?

Kanser, kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon ve akciğerin süreğen hastalıkları orta ve ileri yaş sağlık sorunlarınızın en önemlileridir. Bunların tümünde kontrol edebileceğiniz pek çok risk faktörünün olduğunu biliyor musunuz? Mümkün olduğunca daha az hastalanıp, sağlıklı kalmak istiyorsanız, sağlıkla geçen günlerinizin çokluğundan, hasta olduğunuz günleri hatırlamakta güçlük çekmekte kararlı ve daha iyi ve kaliteli bir hayat için gerçekten arzuluysanız bu risk faktörlerini öğrenmenizde ve önleyici yaşam biçimi değişimlerini bir an önce oluşturmanızda yarar var. Çünkü araştırmalar orta ve ileri yaş sağlığınızın genetik mirasınızdan çok, yaşam tarzı seçimlerinize bağlı olduğunu açık seçik gösteriyor. Bu konularda bilgilenmeli ve gerekli değişimleri ne kadar erken başlatırsanız şansınızın o kadar artacağını unutmamalısınız. Kalp hastalıkları orta ve ileri yaşların önde gelen hastalık ve ölüm sebeplerinden birincisi. Başlıca kalp sorunları koroner arter hastalıkları, kalp kası yetersizlikleri veya kalp kapakçık bozulmaları ile ritim sorunlarıdır. Kalp hastalığı ve inme ile ilişkili olan risk faktörleri arasında sigara kullanımı, yüksek kolesterol düzeyleri, hipertansiyon, şişmanlık ve hareketsiz bir yaşam tarzı ile şeker hastalığı en önemlileridir. KONTROL EDİLEBİLEN RİSKLERİ ÖNEMSEYİNSigara sorunu:Eğer sigara içiyorsanız kalp krizi veya inme riskinizin iki kat daha fazlalaşacağını bilmelisiniz. Girdiğiniz ortamlarda sigara dumanına maruz kalmanızın da riskinizi oldukça artırabileceği aklınızda olsun. Yüksek kolesterole dikkat: Kolesterol düzeyleri en önemli damarsal risk faktörlerinden biridir. Eğer kan basıncı yüksekliği ve sigara kullanımı ile birlikte ise riskiniz çok daha yükselecektir. Şişmanlık tehlikelidir: Beden kitle indeksiniz 30'un üzerindeyse şişman olarak tanımlanabilirsiniz. Özellikle bel çevrenizde biriken yağ miktarı fazla ise kalp krizi ve inme riskiniz daha da yükselecektir. Bel çevrenizin erkekseniz 102 cm, kadınsanız 88 cm'den fazla büyümesine müsaade etmemelisiniz. Şişmanlık kan basıncınızı ve kolesterol düzeylerinizi artırıp, şeker hastalığı geliştirme potansiyelinizi yükselterek sizi tehdit eder. Hareketsiz biri misiniz?: Düzenli ve sürekli fiziksel aktivite damarlarınız için sınırsız bir koruma sağlar. Egzersiz alışkanlığı kan basıncınızın, kolesterol seviyelerinizin ve kan şekerinizin kontrolünü kolaylaştırır. Stresinizi azaltıp ideal kiloda kalmanıza yardımcı olur. Eğer tembellikte ısrarcı iseniz kalp krizi ve inme riskinizin de yüksek olacağı bilimsel bir gerçektir. Kan basıncınızı dikkatle izleyin: Kan basıncı yüksekliği kalbinizi daha erken ve daha çok yormakta ve zayıflatmaktadır. Kalp ve beyin damarlarınızdaki sertleşmeyi hızlandıran en etkin faktörlerden birisi de hipertansiyondur. Kan basıncınızı düzenli olarak kontrol ettirmenizde, ideal kilonuzda kalıp düzenli egzersiz yaparak, tuzu azaltıp kafein ve alkol kullanımınızı sınırlayarak bu riskinizi azaltmanızda yarar var. KONTROL EDİLEMEYEN RİSKLER NELERDİR?Cinsiyet, genetik faktörler ve yaşlanma kontrol edilemeyen risklerin en önemlileridir. Kalp hastalığı ve inme riskiniz, damarsal yaşlanmanız siz yaşlandıkça hızlanacaktır. Erkeklerin daha erken yaşlarda kalp krizi geçirme olasılığının fazla olduğu bilimsel bir gerçektir. Birinci derece akrabalarında erken yaşlarda kalp krizi ve inme öyküsü bulunanlarda söz konusu sorunlarla karşılaşma olasılığının yüksek olduğu da bilinmektedir. KANSEROn beş yirmi yıl öncesine kadar neredeyse 'otomatik ölüm' anlamına gelen kanser sözcüğünün korkutucu yanı; bulunan etkili ilaçlar ve tedavi araçlarıyla önemli ölçüde farklılaşmıştır. En yaygın kanser tipleri olan akciğer, meme, prostat ve kalın bağırsak kanseri başta olmak üzere pek çok doku ve organ kanserinden alacağınız önleyici tedbirlerle korunabilir, riskinizi azaltabilirsiniz. Kontrol edilebilen başlıca risk faktörleri; sigara ve alkol kullanımının sınırlanması, aşırı güneş ışığından korunma, toksinlerden sakınma, az yağlı diyet tüketimi, bol posalı ve doğal bir beslenme şeklinde özetlenebilir. Sigara içme alışkanlığı özellikle akciğer kanseri ile yakından ilişkilidir. Akciğer kanserine yakalananların yüzde 85'inden fazlasının sigara içtiği belirlenmiştir. Sigara kullanımının pankreas, yemek ve solunum borusu kanserleriyle de ilişkili olduğu pek çok araştırmayla ortaya konmuştur. Özellikle doymuş yağlar olmak üzere fazla yağlı beslenme tarzının kansere yakalanma olasılığını arttırdığı bilinmektedir. Sebze ve meyveden fakir bir beslenmenin de bağışıklık sisteminizi zayıflatıp koruma faktörlerinizi sınırlaması nedeniyle kanserle ilişkisi olması mümkündür. Eğer kanser riskinizi azaltmak istiyorsanız az yağlı, yüksek posalı sebze ve meyvesi bol bir beslenme biçimine yönelmelisiniz. Diğer taraftan; aşırı alkol kullanımı karaciğer ve yemek borusu kanserleriyle ilişkili olabilir. Alkol özellikle yüksek dozda ve uzun süre kullanıldığında daha tehlikelidir. Çeşitli kimyasallar ve kadmiyum, asbest gibi bazı metallerin de kanser riskini artırdığı bilinmektedir. Bu tür toksinlere ne kadar uzun süre ve fazla dozda maruz kalırsanız riskinizin de o kadar artacağını bilmelisiniz. Güneş ışığına fazlaca ve korumasız bir şekilde maruz kalmanızın cilt kanserlerine yol açtığını da unutmamalısınız. Değiştirilebilir bu risk faktörleri yanında kanserin değiştirilemeyen risk faktörleri de vardır: Ailenizde kanser öyküsü varsa siz de risk altındasınız denilebilir. Özellikle prostat kanseri, kalınbağırsak kanseri gibi bazı organ ve doku kanserlerinde ailevi eğilim daha yüksek oranda ve yoğundurYaşınız ilerledikçe kansere yakalanma olasılığınız da artacaktır. Yapabileceğiniz en doğru şey 50 yaş sonrasında uygun tarama testleriyle erken tanı koruyucu araştırmaları doktorunuzla birlikte planlamanızdır. Bazı kanserler sadece cinsiyet ile ilişkilidir. Yumurtalık ve rahim kanserleri sadece kadınlarda, prostat ve testis kanserleri ise sadece erkeklerde ortaya çıkar. Eğer daha önceden herhangi bir kanserle ilgili geçmişiniz söz konusuysa bir başka organ veya dokunuzda yeni bir kanserin çıkma olasılığı daha yüksektir. UNUTMAYINKalp-damar hastalıkları ile inme-felç ve kanser başta olmak üzere yaşamınızı olumsuz yönde etkileyen önemli sağlık sorunlarınızın çoğunu önlemede risk faktörlerinizi azaltarak başarılı olmanız mümkündür. KAN BASINCINIZI İZLEYİNSİSTOLİK DİYASTOLİKİdeal 120 altı ve 80 altıNormal 130 altı ve 85 altıYüksek normal 130-139 veya 85-89Hipertansiyon 140 ve üstü veya 90 ve üstüKOLESTEROLÜNÜZ YÜKSEK Mİ?TOPLAM KOLESTEROL DEĞERİNİZİN ANLAMI200'den az Normal 200-239 Sınır değerler240 ve üstü YüksekLDL (KÖTÜ) KOLESTEROL DEĞERİNİZİN ANLAMI100'den az İdeal değerler100-129 Kabul edilebilir 130-159 Sınır160-189 Yüksek190 ve üstü Çok yüksekHDL (İYİ) KOLESTEROL DEĞERİNİZİN ANLAMI40'tan az Düşük60 ve üstü YüksekTRİGLİSERİD DEĞERİNİZİN ANLAMI150'den az Normal150-199 Sınır200-499 Yüksek500 ve üstü Çok yüksekKALP HASTALIĞI RİSKİNİZİ BİLİYOR MUSUNUZ?Size uygun olanları işaretleyin ve işaretlediğiniz her faktörü doktorunuzla tartışın.Sigara içiyor musunuz?Kan basıncınız yüksek mi?Kolesterol seviyeleriniz artmış mı?Düzenli egzersiz yapıyor musunuz?Şişman mısınız?Şeker hastası mısınız?65 yaş ve üstünde misiniz?Aile öykünüzde kalp hastalığı riski yüksek mi?KANSER RİSKİNİZİ ARTIRABİLEN BAZI SORUNLAR, TIBBİ DURUM VEYA HASTALIK RİSKİ ARTAN KANSER TÜRÜ Daha önceden bağırsak polipleri veya bağırsak kanseri geçirme öyküsü: Bağırsak kanseriHepatit B veya C ya da karaciğer sirozu öyküsü: Karaciğer kanseriÖzefagusa mide asidinin kaçmasından dolayı oluşan sorunlar (reflü özafajit): Özefagus kanseriBir memede daha önceden belirlenen kanser öyküsü: Diğer memede beliren kanserBir akciğerde daha önceden belirlenen kanser öyküsü: Diğer akciğerde beliren kanserŞeker hastalığının mevcudiyeti: Pankreas kanseri