Günahlar çiçekli sandalda uzaklaştıkça Taylandlılar arınıyor, hafifliyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Kasım 24, 2008 00:00
Akdeniz’den sonra Kızıldeniz ve Amman Denizi’ni ekibine katıldığı yelkenliyle aşan gezgin Gülin Aköz, geçen hafta Tayland’ın güneyindeki Phuket Adası’na vardı. Bir kargo gemisinde kamara kiralayıp, Amerika’ya doğru yola çıkmaya hazırlanıyor. Bu arada Phuket kentinde, muson sezonunun sonunu simgeleyen Loi Krathong Festivali’ni izledi. Gözlemlerini Hürriyet Seyahat okurlarına yazdı.
Kaç gündür yağmur yağıp duruyor şehre. Oysa, muson yağmurlarının bitmiş olması gerekiyor. Son demleri belki de. Phuket’in hareketli ve rengárenk gündelik yaşamı bile karanlık bulutların taşıdığı ruh halini dağıtmaya yeterli değil. Yine de iyi tarafından bakarsanız, gökten düşen su damlaları, dayanılmaz yakıcı güneş sonrasında biraz serinlik getiriyor içinize.
Dünyanın bu coğrafyasında doğa, bir sene idare etmek üzere, yaklaşık 40 gün boyunca bitki örtüsünü suluyor. Toprak beslenirken insanı arındırmak, yeni seneye umut getirmek üzere Loi Krathong Festivali düzenleniyor.
Krathong, gövdesi muz ağacından, yelkenleri çiçekten bir tekne. Üç tütsü ve bir mumla süsleniyor. İçine Su Tanrıçası’na adak sunulan bozuk para konuyor. Loi ise, Tay dilinde "yüzdürmek" anlamına geliyor. Yani Loi Krathong, muz kabuğundan gemiler yapıp yüzdürmek demek.
NEHİR KIYISI SANKİ BİR SAHNE
Festival her sene, ay takvimine göre, 12. ayın dolunayında kutlanıyor. (Miladi takvimde kasım) O sabah herkes erkenden uyanıp toplanıyor, ailece krathonglarını yapmaya başlıyorlar. Geleneksel olarak muz ağacının gövdesi kesiliyor ve üstüne yapraklar çeşitli şekillerde katlanıyor, sadelik ve zarafet simgesi lotus çiçeği şekli veriliyor.
Toprağın üzerine karanlık çöküp dolunay yükselmeye başladığında ise dünya bir sahne halini alıyor. İnsanlar akın akın suya yollanmaya başlıyor. Altın sarısı, masmavi, yemyeşil, kırmızı ve pembe tonları elbiseler giymiş kızlar, hepsinin çekik gözleri makyajlı, saçlar yapılı. Yaşlısı ev hanımı homoseksüeli... Bando, mızıka, davullar onlara eşlik ediyor. Kamyonetler süslenmiş, arkalarında küçük kraliçeler yol kenarında dizilmiş seyircilere el sallıyor.
ÇİÇEĞİN YÜZMESİ HAYRA ALAMET
Festival Tayland’ın Budist inanç ve kültürünün bir parçası olarak kutlansa da, sadece Budistler değil, Müslüman, Hıristiyan, Çinli herkes katılıyor. Zaten festivalin geçmişi, Tay Budizminin çok öncelerine dayanıyor.
Hintliler binlerce yıldır Tanrıça Ganga’ya tapmakta. Onu kutsal Ganj Nehri’nin vücut bulması olarak görüyorlar. Ve Ganga Tayland’da da bütün nehirler, göller, kanallar, tüm tatlı suların tanrıçası olarak biliniyor. Tay ismi Mae Pra Khongka. Onun yüceliği Tay kültürünün Budizm öncesi ruhani inançlarının arasına kolaylıkla sızmış.
O gün geldiğinde insanlar daha önceki iyi şansları için minnettarlık gösterip, yanlışları için bağışlanma diliyor. Yeni dileklerini belirtip dualar edip Krathonglarını Nehir Tanrıçası Khongka’ya yolluyor.
Krathong nehir boyunca yüzdükçe kötü şans uzaklaşıyor, günahlar siliniyor. Tozlu bir geçmiş boşluğa karışıyor. Ve yeni günle birlikte dilekler gerçekleşmeye başlıyor. Genç bir erkek ve kadın birlikte krathong yüzdürürlerse dileklerin birleşeceğine, sevgili olacaklarına inanılıyor. Tabii hangi hayatta bilinmez. Bunda veya sonrakinde. Ne de olsa reenkarnasyona inanılan bir coğrafyadayız. Çiftler de krathonglarını alıp geliyor, birlikteliklerinin güçlenip daha mutlu olacakları inancı ile. Bu olay Avrupa’da geçse işe yaramayacağını söylerdim. Ama burada yarıyordur. Ona inanıyor, onu yaşıyorlar.
EKMEK VE LAHANADAN YAPILAN ÇEVRECİ KRATHONG
Noppamas Güzellik Yarışması da festivalin önemli bir parçası. Noppamas Tay tarihinin güzellik sembolü. Sukhothai Kralı’nın sarayında baş nedime. İlk krathongu da onun süslediği sanılıyor.
Sonradan her kabile kendi kültürünü yansıtıp yorumlamış festivali.
Tak bölgesinde, toplum ruhunu vurgulayacak şekilde, binlerce kişi nehir boyunca toplanıp hep beraber şarkılar söyleyip dans ediyor ve hindistancevizi kabuğundan yapılmış krathonglarını suya salıyorlarmış. Tak’tan geçen Ping Nehri, nehir yatağındaki kum birikintileri nedeniyle alçak olduğundan krathonglar tek sıra halinde salındığında akıntı ile sürüklenirken göz alıcı bir görüntü oluşturuyormuş.
Tayland’ın güney kıyılarındakiler kumsallarda toplanıp krathonglarını denize salıyorlarmış. Ama tabii Nehir Tanrıçası’nın gazabını yatıştırmak için tuzlu suya adakta bulunmak ne kadar akıllıca bilinmez.
Biz de deniz kenarına gittik ama oradaki göle bıraktık krathonglarımızı. Yol kenarındaki bir levha kötü bir anıyı hatırlattı: "Dikkat! Tsunami etki alanına giriyorsunuz." Zamanla festival de değişmiş. Maalesef olumsuz yönde. Malum, günümüz insanı kolaya kaçıyor. Ve artık hazır yapım krathong satın almak daha kolay. Kabul etmek gerek aslında: Tanrıçaya adanacak güzellikte bir krathong yapmak kolay iş değil. Deneyim ve maharet gerektiriyor. Yine de hazır-yapım ve hızlı-çok üretim sevdasına son zamanlarda stayrofomdan yapılmış krathonglar piyasada dolaşmaya başlamış. Nehir Tanrıçası’ndan dilekte bulunurken onu kirletmek başlıbaşına bir tezat. Neyse ki ekmekten veya lahanadan da krathong yapılmaya başlanmış.
Yerli halk "Mae Pra Khongkha, Neptün, Poseidon, tüm balıklar, kaplumbağalar, Tay kıyı ve nehirlerinin tüm tanrı ve tanrıçaları adına... Sizden tek istediğimiz günahlarınızı taşıması için muz veya ekmek krathong tercih edin" diyor.
SİHİRLİ IŞIK CÜMBÜŞÜ
Festival ıslak-sulu sezonun sağanakları bitip toprağın su kanalları halen kabarık olduğu döneme denk geliyor. Tabii teorik olarak.
Oysa bu akşam bardaktan boşanırcasına yağmur yağıyor. Hadi biz kaçışıyoruz, çadırların altına toplanıyoruz. Ama zavallı bando meydanın tam ortasında... Sırılsıklam. Çalmaya devam ediyor.
Havai fişekler karanlık gökyüzünü renklerle aydınlatıyor. Yağmura rağmen... Bereket yağıyor aslında. Bu yolculukta sudan kaçışım yok sanırım. Neyse, tatlı su, tuzlusuna yeğdir.
Krathongu yüzdürmek ritüelin en önemli parçası. Bozuk parayı unutmuşum. Tütsü ve mumumu yakmak için mumlarını ödünç aldığım aile koydu sandalıma. Dünya tatlısı insanlar, dünya sevimlisi çocuklar.
Krathonglar su yollarına salınıyor. Sizin mumunuzun ışığı ileride parıldayan mumlara doğru yelken açıyor. Etrafı kısa bir süreliğine aydınlatıp dilekleriniz su tanrıları tarafından kutsandıkça karanlıkta titreşerek sönüyorlar. Sihirli bir ışık cümbüşü, tütsü kokusu ve dumanından çıkan pus, mistik bir hava yaratıyor.
Loi Krathong toplu bir iyi dilek töreni aslında. Renkli bir kutlama. İyi şans, iyi talih, geçmişin bağışlanması ve gelecek için umut. İnsanı mutlu ediyor ve tazeliyor. Siz de geçen sene işlediğiniz günahları ve kötü şansınızı muz kabuğundan yapılmış güzel bir kayığa koyup yüzdürün gitsin.
Krathong zamanı geldi...
Dünyanın bu coğrafyasında doğa, bir sene idare etmek üzere, yaklaşık 40 gün boyunca bitki örtüsünü suluyor. Toprak beslenirken insanı arındırmak, yeni seneye umut getirmek üzere Loi Krathong Festivali düzenleniyor.
Krathong, gövdesi muz ağacından, yelkenleri çiçekten bir tekne. Üç tütsü ve bir mumla süsleniyor. İçine Su Tanrıçası’na adak sunulan bozuk para konuyor. Loi ise, Tay dilinde "yüzdürmek" anlamına geliyor. Yani Loi Krathong, muz kabuğundan gemiler yapıp yüzdürmek demek.
NEHİR KIYISI SANKİ BİR SAHNE
Festival her sene, ay takvimine göre, 12. ayın dolunayında kutlanıyor. (Miladi takvimde kasım) O sabah herkes erkenden uyanıp toplanıyor, ailece krathonglarını yapmaya başlıyorlar. Geleneksel olarak muz ağacının gövdesi kesiliyor ve üstüne yapraklar çeşitli şekillerde katlanıyor, sadelik ve zarafet simgesi lotus çiçeği şekli veriliyor.
Toprağın üzerine karanlık çöküp dolunay yükselmeye başladığında ise dünya bir sahne halini alıyor. İnsanlar akın akın suya yollanmaya başlıyor. Altın sarısı, masmavi, yemyeşil, kırmızı ve pembe tonları elbiseler giymiş kızlar, hepsinin çekik gözleri makyajlı, saçlar yapılı. Yaşlısı ev hanımı homoseksüeli... Bando, mızıka, davullar onlara eşlik ediyor. Kamyonetler süslenmiş, arkalarında küçük kraliçeler yol kenarında dizilmiş seyircilere el sallıyor.
ÇİÇEĞİN YÜZMESİ HAYRA ALAMET
Festival Tayland’ın Budist inanç ve kültürünün bir parçası olarak kutlansa da, sadece Budistler değil, Müslüman, Hıristiyan, Çinli herkes katılıyor. Zaten festivalin geçmişi, Tay Budizminin çok öncelerine dayanıyor.
Hintliler binlerce yıldır Tanrıça Ganga’ya tapmakta. Onu kutsal Ganj Nehri’nin vücut bulması olarak görüyorlar. Ve Ganga Tayland’da da bütün nehirler, göller, kanallar, tüm tatlı suların tanrıçası olarak biliniyor. Tay ismi Mae Pra Khongka. Onun yüceliği Tay kültürünün Budizm öncesi ruhani inançlarının arasına kolaylıkla sızmış.
O gün geldiğinde insanlar daha önceki iyi şansları için minnettarlık gösterip, yanlışları için bağışlanma diliyor. Yeni dileklerini belirtip dualar edip Krathonglarını Nehir Tanrıçası Khongka’ya yolluyor.
Krathong nehir boyunca yüzdükçe kötü şans uzaklaşıyor, günahlar siliniyor. Tozlu bir geçmiş boşluğa karışıyor. Ve yeni günle birlikte dilekler gerçekleşmeye başlıyor. Genç bir erkek ve kadın birlikte krathong yüzdürürlerse dileklerin birleşeceğine, sevgili olacaklarına inanılıyor. Tabii hangi hayatta bilinmez. Bunda veya sonrakinde. Ne de olsa reenkarnasyona inanılan bir coğrafyadayız. Çiftler de krathonglarını alıp geliyor, birlikteliklerinin güçlenip daha mutlu olacakları inancı ile. Bu olay Avrupa’da geçse işe yaramayacağını söylerdim. Ama burada yarıyordur. Ona inanıyor, onu yaşıyorlar.
EKMEK VE LAHANADAN YAPILAN ÇEVRECİ KRATHONG
Noppamas Güzellik Yarışması da festivalin önemli bir parçası. Noppamas Tay tarihinin güzellik sembolü. Sukhothai Kralı’nın sarayında baş nedime. İlk krathongu da onun süslediği sanılıyor.
Sonradan her kabile kendi kültürünü yansıtıp yorumlamış festivali.
Tak bölgesinde, toplum ruhunu vurgulayacak şekilde, binlerce kişi nehir boyunca toplanıp hep beraber şarkılar söyleyip dans ediyor ve hindistancevizi kabuğundan yapılmış krathonglarını suya salıyorlarmış. Tak’tan geçen Ping Nehri, nehir yatağındaki kum birikintileri nedeniyle alçak olduğundan krathonglar tek sıra halinde salındığında akıntı ile sürüklenirken göz alıcı bir görüntü oluşturuyormuş.
Tayland’ın güney kıyılarındakiler kumsallarda toplanıp krathonglarını denize salıyorlarmış. Ama tabii Nehir Tanrıçası’nın gazabını yatıştırmak için tuzlu suya adakta bulunmak ne kadar akıllıca bilinmez.
Biz de deniz kenarına gittik ama oradaki göle bıraktık krathonglarımızı. Yol kenarındaki bir levha kötü bir anıyı hatırlattı: "Dikkat! Tsunami etki alanına giriyorsunuz." Zamanla festival de değişmiş. Maalesef olumsuz yönde. Malum, günümüz insanı kolaya kaçıyor. Ve artık hazır yapım krathong satın almak daha kolay. Kabul etmek gerek aslında: Tanrıçaya adanacak güzellikte bir krathong yapmak kolay iş değil. Deneyim ve maharet gerektiriyor. Yine de hazır-yapım ve hızlı-çok üretim sevdasına son zamanlarda stayrofomdan yapılmış krathonglar piyasada dolaşmaya başlamış. Nehir Tanrıçası’ndan dilekte bulunurken onu kirletmek başlıbaşına bir tezat. Neyse ki ekmekten veya lahanadan da krathong yapılmaya başlanmış.
Yerli halk "Mae Pra Khongkha, Neptün, Poseidon, tüm balıklar, kaplumbağalar, Tay kıyı ve nehirlerinin tüm tanrı ve tanrıçaları adına... Sizden tek istediğimiz günahlarınızı taşıması için muz veya ekmek krathong tercih edin" diyor.
SİHİRLİ IŞIK CÜMBÜŞÜ
Festival ıslak-sulu sezonun sağanakları bitip toprağın su kanalları halen kabarık olduğu döneme denk geliyor. Tabii teorik olarak.
Oysa bu akşam bardaktan boşanırcasına yağmur yağıyor. Hadi biz kaçışıyoruz, çadırların altına toplanıyoruz. Ama zavallı bando meydanın tam ortasında... Sırılsıklam. Çalmaya devam ediyor.
Havai fişekler karanlık gökyüzünü renklerle aydınlatıyor. Yağmura rağmen... Bereket yağıyor aslında. Bu yolculukta sudan kaçışım yok sanırım. Neyse, tatlı su, tuzlusuna yeğdir.
Krathongu yüzdürmek ritüelin en önemli parçası. Bozuk parayı unutmuşum. Tütsü ve mumumu yakmak için mumlarını ödünç aldığım aile koydu sandalıma. Dünya tatlısı insanlar, dünya sevimlisi çocuklar.
Krathonglar su yollarına salınıyor. Sizin mumunuzun ışığı ileride parıldayan mumlara doğru yelken açıyor. Etrafı kısa bir süreliğine aydınlatıp dilekleriniz su tanrıları tarafından kutsandıkça karanlıkta titreşerek sönüyorlar. Sihirli bir ışık cümbüşü, tütsü kokusu ve dumanından çıkan pus, mistik bir hava yaratıyor.
Loi Krathong toplu bir iyi dilek töreni aslında. Renkli bir kutlama. İyi şans, iyi talih, geçmişin bağışlanması ve gelecek için umut. İnsanı mutlu ediyor ve tazeliyor. Siz de geçen sene işlediğiniz günahları ve kötü şansınızı muz kabuğundan yapılmış güzel bir kayığa koyup yüzdürün gitsin.
Krathong zamanı geldi...