Gizli test yaptırmak yerine yakınlık kurmayı deneyin
Güncelleme Tarihi:
Mesude Erşan
Oluşturulma Tarihi: Nisan 25, 2009 00:00
Uyuşturucuya başlama yaşı giderek düşüyor. Bazı araştırmalara göre 13 - 14 yaşa kadar geriledi. Çocuklarının uyuşturucu kullandığından şüphelenen anne-babaların bazıları, gizlice test yaptırma yolunu seçiyor. Bu gizli testler için çocuklarından idrar veya saç teli toplamaya çalışıyor, bu amaçla ilginç yöntemler geliştiriyorlar.
Check-up yaptıracağını söyleyerek sabah idrar alanlar, geceden tuvaletin sifonundaki suyu boşaltanlar, uyurken çocuklarının saçını kesenler, hatıra olsun bahanesiyle saç teli isteyenler var. Peki çocuğa rağmen, gizlice test yaptırmak doğru mu? Bu gizlilik iletişim ve güven sorunlarına yol açar mı?
Doç. Dr. Kültigin Ögel (BATEM - Bağımlılık Tanı ve Tedavi Merkezi)
En iyi yol yakın ilişki
Gizlice idrar almak veya test yaptırmak çok zararlı sonuçlar doğurabiliyor. Özellikle gençler izinleri olmadan test yapıldığını anlayınca bu konuda çatışma çıkarıyorlar. İdrarda uyuşturucu bulunmuş bile olsa ebeveyn kabahatli duruma düşüyor. Aile ve çocuk arasında güvensizlik ortamı oluşuyor, iletişim bozuluyor.
Çocuğun uyuşturucu kullanıp kullanmadığını anlayabilmek için en iyi yol yakın ilişki kurmak. Uyuşturucu kullananlarda gözlerde kızarma, arkadaşlarda değişme, çok para harcama, derslerde düşüş gibi belirtiler görülebilir. Ancak bunlar da mutlaka uyuşturucu kullanıyor anlamına gelmiyor.
Uyuşturucu kullanımında şüphe etmek değil, bunu kesinleştirmek lazım. Yolu da testler. Ama gizlice alınan testler değil tabii ki.
Aile tedavinin sürekli içinde ve hatta merkezinde yer almalı. Ben ailesiz tedaviye inanmıyorum. Hatta bazen gençlerde aile değiştiği zaman, çocuk da uyuşturucuyu bırakıyor. Tedavinin takibinde uyuşturucu testleri zaten bir standarttır. Bir kere kullanmış kişilerde bile testlerin belli bir süre düzenli yapılması gerekir. Böylece kişi böyle bir sorunu olduğunu unutmaz. Öte yandan ailede şüpheyle yaşamaz ve çocuğuyla arası bozulmaz.
Okullarda uyuşturucu kullanımıyla ilgili araştırma yapma izni verilmiyor. Dolayısıyla yeni durumla ilgili bilgimiz yok. Kızlarda uyuşturucu kullanımı erkeklere göre daha az. Ama kullanım yaygınlığının kızlarda da artmasını bekliyoruz. Aynen sigarada olduğu gibi. Eskiden sigara içmek sadece erkeklerin sorunu gibi gözükürdü. Zamanla kadın kullanıcılar da arttı.
Prof. Dr. Fatih Yavuz (Alman Hastanesi Adli Tıp Merkezi Direktörü)
TCK’ya göre uyuşturucu saptanırsa savcılığa bildirilmek zorunda
Aileler çocuklarından aldıkları test materyallarini sıkça getiriyor ve test yapmamızı istiyorlar. En sık, çocuğun ceplerinde buldukları tablet benzeri maddelerin analizini talep ediyorlar. Saç örneği de sık getirilen materyallerden. Çocuk kaç yaşında olursa olsun rızası olmadan getirilmiş idrar, tükürük, saçta uyuşturucu aramıyoruz. Zaten 15 yaş ve üstündekilerden onay almadan testi çalışmıyoruz. Baştan itibaren çocuğun dışlanmasıyla yapılan tedavide zorluk çekilir. Çocukla konuşmak, kaygıları paylaşmak, sorunun üstesinden gelmek için birlikte çalışmak isteğini dile getirmek, işbirliğini doğurabilir. Aksi halde gençler tepkili oluyorlar. Üstelik bizim kurumun verdiği raporların resmi niteliği var. Ulusal ve uluslararası alanlarda, mahkemelerde geçerli. Bu nedenle prosedürlere uymak zorundayız. Test uygulandığında uyuşturucu saptanması halinde yasalar gereği savcılığa bildirmek zorundayız. Aslında uyuşturucu kullanımı özellikle 15 yaşın altındaki çocuk için bir sağlık sorunu, ama savcılığa taşınması sistemi kilitliyor. Temel amaç çocuğu maddeden kurtarmak. Yasal mekanizma çocuğu tehdit eder ve çocuk da bunu böyle algılarsa tedaviden uzaklaşır.
Bunları unutmayın
Piyasada hızlı sonuç veren uyuşturucu testleri var. Bu testler, hızlı ve ucuz bir şekilde idrarda uyuşturucu veya uyarıcı madde olup olmadığını gösteriyor. Evde yapabildikleri için gizliliği korumak da mümkün. Ancak Doç. Dr. Kültigin Ögel, dikkat edilmesi gereken noktalar olduğunu söylüyor:
GİZLİCE YAPMAYIN:
Farz edelim idrarı gizli bir şekilde aldınız ve test yaptınız. Ona bu durumu daha sonra nasıl açıklayacaksınız? Gizlice yaptığınız için karşınızdaki sizi suçlayacaktır ve size olan güveni kaybolacaktır.
ONUNLA ANLAŞIN:
Önce konuşun. Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullandığından şüphe ettiğinizi anlatın. Bu şüpheyle yaşamak istemediğinizi, onu sürekli takip etmek istemediğinizi söyleyin. Bunun en iyi yolunun somut bir veriye dayanan bilgi edinmek olduğunu, kendisi de uygun görürse test yapmak istediğinizi söyleyin. Test yaptırmayı kabul ederse, bir sonraki maddeye geçin. Eğer test yaptırmak istemezse, niye yaptırmak istemediğini öğrenin. Kullanmadığını ve teste gerek olmadığını söylerse, saçma olsa bile, bu düşünceyi aklınızdan atamadığınızı ve bu şüpheyle yaşamak istemediğinizi tekrarlayın. Aranızdaki ilişkinin böyle bir nedenden dolayı bozulmasını istemediğini ve bu yüzden test yapmak istediğinizi vurgulayın.
UYGUN KOŞULLARDA YAPIN:
Bu testlerin kişilere uygun koşullarda uygulanması büyük önem taşır. Bunun için idrarın taze olması, başka idrarla karışmamasına özen gösterilmesi veya idrarın içine başka maddelerin karışmaması gerek. Bazen madde kullananlar kişiler yakınlarını (aslında kendilerini) kandırmak için idrara başka maddeler katarak, veya başkasının idrarını vererek sonucun değişmesini sağlamaya çalışabilirler. Bu nedenle idrar alınırken kapı yarı açık şekilde kalmalı, idrar belli bir sıcaklıkta olmalı, idrar alınır alınmaz test yapılmalı.
SONUCU İYİ OKUYUN:
Sonucun ne anlama geldiğini iyice öğrenin. Uyuşturucu maddeler idrarda belirli sürelerde kalır. Örneğin esrar ve eroin 4 gün, ekstazi ve kokain 1 gün. Bu nedenle İdrarda maddenin bulunmayışı o kişinin madde kullanmadığı anlamına gelmez. Testin negatif çıkması belirli sürede o uyuşturucu maddenin kullanılmadığı anlamına gelir. idrar testlerinin düzenli ve belirsiz zamanlarda tekrarlanması yararlı. Saç testi daha kesin sonuçlar veren bir test. Kişinin son üç ay içinde uyuşturucu kullanıp kullanmadığını net olarak gösterir.
KÜÇÜK SAPMALAR OLABİLİR
Çok düşük oranda olmakla birlikte bazen testler yanlış sonuçlar verebilir. Bu nedenle hiç beklemediğiniz sonuçlar çıktığı zaman testin tekrarlanmasında yarar var.
Doç. Dr. Kültigin Ögel (BATEM - Bağımlılık Tanı ve Tedavi Merkezi)
En iyi yol yakın ilişki
Gizlice idrar almak veya test yaptırmak çok zararlı sonuçlar doğurabiliyor. Özellikle gençler izinleri olmadan test yapıldığını anlayınca bu konuda çatışma çıkarıyorlar. İdrarda uyuşturucu bulunmuş bile olsa ebeveyn kabahatli duruma düşüyor. Aile ve çocuk arasında güvensizlik ortamı oluşuyor, iletişim bozuluyor.
Çocuğun uyuşturucu kullanıp kullanmadığını anlayabilmek için en iyi yol yakın ilişki kurmak. Uyuşturucu kullananlarda gözlerde kızarma, arkadaşlarda değişme, çok para harcama, derslerde düşüş gibi belirtiler görülebilir. Ancak bunlar da mutlaka uyuşturucu kullanıyor anlamına gelmiyor.
Uyuşturucu kullanımında şüphe etmek değil, bunu kesinleştirmek lazım. Yolu da testler. Ama gizlice alınan testler değil tabii ki.
Aile tedavinin sürekli içinde ve hatta merkezinde yer almalı. Ben ailesiz tedaviye inanmıyorum. Hatta bazen gençlerde aile değiştiği zaman, çocuk da uyuşturucuyu bırakıyor. Tedavinin takibinde uyuşturucu testleri zaten bir standarttır. Bir kere kullanmış kişilerde bile testlerin belli bir süre düzenli yapılması gerekir. Böylece kişi böyle bir sorunu olduğunu unutmaz. Öte yandan ailede şüpheyle yaşamaz ve çocuğuyla arası bozulmaz.
Okullarda uyuşturucu kullanımıyla ilgili araştırma yapma izni verilmiyor. Dolayısıyla yeni durumla ilgili bilgimiz yok. Kızlarda uyuşturucu kullanımı erkeklere göre daha az. Ama kullanım yaygınlığının kızlarda da artmasını bekliyoruz. Aynen sigarada olduğu gibi. Eskiden sigara içmek sadece erkeklerin sorunu gibi gözükürdü. Zamanla kadın kullanıcılar da arttı.
Prof. Dr. Fatih Yavuz (Alman Hastanesi Adli Tıp Merkezi Direktörü)
TCK’ya göre uyuşturucu saptanırsa savcılığa bildirilmek zorunda
Aileler çocuklarından aldıkları test materyallarini sıkça getiriyor ve test yapmamızı istiyorlar. En sık, çocuğun ceplerinde buldukları tablet benzeri maddelerin analizini talep ediyorlar. Saç örneği de sık getirilen materyallerden. Çocuk kaç yaşında olursa olsun rızası olmadan getirilmiş idrar, tükürük, saçta uyuşturucu aramıyoruz. Zaten 15 yaş ve üstündekilerden onay almadan testi çalışmıyoruz. Baştan itibaren çocuğun dışlanmasıyla yapılan tedavide zorluk çekilir. Çocukla konuşmak, kaygıları paylaşmak, sorunun üstesinden gelmek için birlikte çalışmak isteğini dile getirmek, işbirliğini doğurabilir. Aksi halde gençler tepkili oluyorlar. Üstelik bizim kurumun verdiği raporların resmi niteliği var. Ulusal ve uluslararası alanlarda, mahkemelerde geçerli. Bu nedenle prosedürlere uymak zorundayız. Test uygulandığında uyuşturucu saptanması halinde yasalar gereği savcılığa bildirmek zorundayız. Aslında uyuşturucu kullanımı özellikle 15 yaşın altındaki çocuk için bir sağlık sorunu, ama savcılığa taşınması sistemi kilitliyor. Temel amaç çocuğu maddeden kurtarmak. Yasal mekanizma çocuğu tehdit eder ve çocuk da bunu böyle algılarsa tedaviden uzaklaşır.
Bunları unutmayın
Piyasada hızlı sonuç veren uyuşturucu testleri var. Bu testler, hızlı ve ucuz bir şekilde idrarda uyuşturucu veya uyarıcı madde olup olmadığını gösteriyor. Evde yapabildikleri için gizliliği korumak da mümkün. Ancak Doç. Dr. Kültigin Ögel, dikkat edilmesi gereken noktalar olduğunu söylüyor:
GİZLİCE YAPMAYIN:
Farz edelim idrarı gizli bir şekilde aldınız ve test yaptınız. Ona bu durumu daha sonra nasıl açıklayacaksınız? Gizlice yaptığınız için karşınızdaki sizi suçlayacaktır ve size olan güveni kaybolacaktır.
ONUNLA ANLAŞIN:
Önce konuşun. Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullandığından şüphe ettiğinizi anlatın. Bu şüpheyle yaşamak istemediğinizi, onu sürekli takip etmek istemediğinizi söyleyin. Bunun en iyi yolunun somut bir veriye dayanan bilgi edinmek olduğunu, kendisi de uygun görürse test yapmak istediğinizi söyleyin. Test yaptırmayı kabul ederse, bir sonraki maddeye geçin. Eğer test yaptırmak istemezse, niye yaptırmak istemediğini öğrenin. Kullanmadığını ve teste gerek olmadığını söylerse, saçma olsa bile, bu düşünceyi aklınızdan atamadığınızı ve bu şüpheyle yaşamak istemediğinizi tekrarlayın. Aranızdaki ilişkinin böyle bir nedenden dolayı bozulmasını istemediğini ve bu yüzden test yapmak istediğinizi vurgulayın.
UYGUN KOŞULLARDA YAPIN:
Bu testlerin kişilere uygun koşullarda uygulanması büyük önem taşır. Bunun için idrarın taze olması, başka idrarla karışmamasına özen gösterilmesi veya idrarın içine başka maddelerin karışmaması gerek. Bazen madde kullananlar kişiler yakınlarını (aslında kendilerini) kandırmak için idrara başka maddeler katarak, veya başkasının idrarını vererek sonucun değişmesini sağlamaya çalışabilirler. Bu nedenle idrar alınırken kapı yarı açık şekilde kalmalı, idrar belli bir sıcaklıkta olmalı, idrar alınır alınmaz test yapılmalı.
SONUCU İYİ OKUYUN:
Sonucun ne anlama geldiğini iyice öğrenin. Uyuşturucu maddeler idrarda belirli sürelerde kalır. Örneğin esrar ve eroin 4 gün, ekstazi ve kokain 1 gün. Bu nedenle İdrarda maddenin bulunmayışı o kişinin madde kullanmadığı anlamına gelmez. Testin negatif çıkması belirli sürede o uyuşturucu maddenin kullanılmadığı anlamına gelir. idrar testlerinin düzenli ve belirsiz zamanlarda tekrarlanması yararlı. Saç testi daha kesin sonuçlar veren bir test. Kişinin son üç ay içinde uyuşturucu kullanıp kullanmadığını net olarak gösterir.
KÜÇÜK SAPMALAR OLABİLİR
Çok düşük oranda olmakla birlikte bazen testler yanlış sonuçlar verebilir. Bu nedenle hiç beklemediğiniz sonuçlar çıktığı zaman testin tekrarlanmasında yarar var.