Gezme panter bu dağlarda seni avlarlar

Romalılar döneminde arenada gladyatörlerle savaştırmak için Anadolu’da yakalanan bu hayvanlar bugün de avcı kurşunlarının hedefi. Geçen hafta Diyarbakır’da vurulan leoparın ardından şu anda yüzlerce avcının dağlarda leopar kovaladığı tahmin ediliyor. Meseleyi bu konuda belki de dünyadaki en yetkin isimlerden Oxford Üniversitesi zoologlarından Dr. Emre Can’la konuştuk.

Vurulan leopar söylendiği gibi İran’dan mı geldi yoksa Anadolu’da mı yerleşik?
- Bence Türkiye’de yerleşik bir popülasyon var. Yoksa son 10 yılda Şırnak, Bitlis ve civarında gerçekleşen leopar görülme ve vurulma vakalarının tamamını “Bunlar komşu ülkelerden geliyorlar” şeklinde açıklayamayız.
Yakalanan parsın 2 yaşında genç bir erkek olması ne anlama geliyor? Hâlâ ürediklerini söyleyebilir miyiz?
- Bildiğimiz kadarıyla son yıllarda vurulan leoparlar hep erkek bireyler. Teorik olarak bu bireyler vuruldukları yere çok uzaklardan gelebilirler. Bir leoparın araziyi uygun şekilde kullanarak Türkiye’nin en doğusundan yola çıkıp, en batıya ulaşması mümkün. Aynı şekilde komşu ülkelerden de bireyler gelebilir. Fakat söylediğim gibi, ben bu bireylerin kaynağının Türkiye içinde olduğunu düşünüyorum.
Sizce bu hayvan yalnız mıydı? Civarda kardeşleri, dişileri ya da başka erkek rakipleri var mıdır?
- Hissiyatım o bireyin yalnız olduğu yönünde.
Yeni gen teknolojileriyle daha önceden avlanmış hayvanlardan alınacak doku örnekleriyle soyu tükendiği söylenen Anadolu parsını kopyalamak mümkün mü?
- Günümüzde çok gelişmiş yöntemler var. Fakat bu konuda odaklanılması gereken, türün var olduğu düşünülen alanlardaki vatandaşların bilinçlendirilmeleri ve önümüzdeki yıllarda bu şekilde öldürülebilecek bireylerin sayısını en aza indirmek için çalışmak olmalı. Kamuoyunun dikkatini bu yöne çekmek gerek.

Türkiye’de yakalanır Roma’da savaşır

Bu hayvanların Roma İmparatorluğu döneminde gladyatörlerle savaşmak için Toroslar’da yakalanıp arenalara çıkarıldığı doğru mu?
- Romalıların gladyatör dövüşlerinde Akdeniz bölgemizden yakaladıkları leoparları kullandıkları doğru. Batı Toroslar’da bugün hâlâ Roma döneminden kalma taştan kapanlara rastlıyoruz.

Saldırdı mı, avlandı mı?

Saldırıya maruz kaldığını söyleyen çoban leoparla uçuruma yuvarlandığını söyledi. Böyle olsa leoparla mücadelesinin uzun sürmesi gerekirdi. Leoparın saldırdığı ifade edilen kişide yaralar sıyrık niteliğinde. Gerçek bir leopar saldırısı olsaydı kemiğe kadar uzanan derin yaralar olurdu. Kanatim odur ki bu çizik şeklindeki yaralar sonradan yapılmış.
Eğer söylendiği gibi yakından ateş edilmiş olsaydı, 9’lu şevrotinlerin tamamı veya tamamına yakınının leoparın vücudunda olması gerekirdi. Bu da olası bir uzaktan tek ve ilk atış ihtimalini düşündürüyor.
Şahısların yanında bulundukları ifade edilen köpeklerin leoparı herkesten önce fark edip hücum etmeleri veya uzaktan fark ettiklerinde havlayarak sahiplerini uyarmaları gerekirdi. Köpekler tarafından fark edilmeden leoparın insanlara sokulması çok zayıf bir olasılık.
Hayvanın insanlara açlıktan saldırdığı varsayımını ele alırsak... Leoparın fotoğrafları incelendiğinde hayvanın iyi beslenmiş ve düzgün tüy yapısına sahip olduğu görülüyor. Deri altı yağ dokusu yerinde, bu aç değil aksine iyi beslenen bir hayvan. Kaldı ki leopar gibi kedigiller keçi ve insandan önce köpeklere saldırmayı tercih ederdi. Afrika’da köpekler bağlanarak canlı leopar yemi olarak kullanılıyor.