Gençlerin beyne giden damarları yırtılıyor
Güncelleme Tarihi:
Günün Uzmanı: Prof. Dr. Gazi Özdemir
Oluşturulma Tarihi: Ekim 07, 2004 00:20
Beyni 4 ana damar besler. İkisi boynun iki yanındaki şah damarları, diğerleri de ensede seyredip beyinciğe ve beynin arka bölgesine kan taşıyan iki damar. Boru şeklindeki bu damarların duvarları üç tabakadan oluşmuştur. Damarın yırtılması, kanla temas eden en içteki tabakasının birkaç milimetrelik bir yırtık halinde ağızlaşması ve cep oluşturması demektir.
Damarlar yırtılınca ne olur?
Oluşan bu yırtıktan cep şeklindeki boşluğun içine kan dolar ve cebin içindeki kan miktarı arttıkça damar içine doğru bombeleşme gelişir. Hastaların büyük bir kısmında bu bombeleşme fazla olur ve damarı aniden tıkayabilir.
Sıklıkla hangi yaşta görülür?
Damar yırtılmalarına genellikle 20-30 yaşlarda rastlanıyor. Çünkü bu yaşlarda henüz damar duvarları tam olarak kuvvetli bir yapıya ve dengelilik haline ulaşamıyor. Daha seyrek olarak da 50 ve altındaki genç kişilerde görülüyor. Bu damarlar içinde özellikle boyunda bulunan şah damarları daha sık yırtılmaktadır.
Damar neden yırtılır?
Temelde yatan neden, damarların duvarlarının elastikiyetinde doğuştan bir azalma olması. Bu hastaların şah damarlarının duvarı, kalp tarafından pompalanan kana karşı esneme kabileyeti daha zayıf. Dolayısıyla da kan kitlesinin damar duvarı ile olan sürtünme basıncı daha fazladır.
Sağlam kişilerin de damarı yırtılır mı?
Çok nadir de olsa bazı yırtılmalar damar yapısı sağlamlarda olur. Gerek doğuştan damar yapı zayıflığı olanlarda, gerekse damar yapısı normal insanlarda bazı olaylar beyni besleyen damarların iç duvarının dayanma gücünde zayıflıklara yol açabilir:
- Ağır enfeksiyonlar,
- Zehirlenmeler,
- Ağır stres ve gerginlikler,
- Boynun aniden öne veya arka-yanlara olan gerilmeleri,
- Boyuna gelen künt darbeler gibi.
Bu nedenler hafif ve birkaç defa tekrarlanarak oluşurlarsa damar duvarında önce dayanma gücü zayıflamış noktalar oluştururlar. Yaşamın herhangi bir döneminde daha şiddetli etki yapacak bir olay damarı daha kolayca yırtabilir.
Yırtılan veya tıkanan damar hastada hangi belirtilere yol açar?
Bir taraftaki şah damarı tıkandığında çoğunlukla hastada aniden karşı taraftaki kol ve bacakta felç ortaya çıkar. Sol şah damarı tıkanıklığında sağ felç tablosuna, konuşamama (anlama kayıplı veya kayıpsız), görmede sağ taraftaki cisimleri görememe, hesap yapma ve yazı yazma yeteneğinin kaybı eşlik eder. Beyincik ve arka beyin bölgelerinin kanını veren arka damarlardan biri tıkanacak olursa hastada yine aniden çift görme, şiddetli baş dönmesi, yıkılma, yutma güçlüğü gibi bulgular görülebilir. Arka damarlar birleşip tek damar halinde seyrettikleri yerden tıkandığında ise hastanın iki taraflı kol ve bacaklarında felç, yutma ve konuşma kaybı görülür. Hastanın bilinci açıktır ve etrafı ile sadece göz işaretleriyle iletişim kurabilir.
Duvarın elastikiyetini yırtılmadan önce anlaşılması mümkün mü?
Daha önceden kimin damar duvar yapısının elastik dokusunun yetersiz ve yırtılmaya meyilli olduğunu belirlememiz şimdilik mümkün değil. Ama boyundaki şah damarını künt darbelerden korumak önemli. Gerek kendileri gerekse halka açık banyolarda (hamam) tellakların veya masajcıların boyuna ani germe hareketlerini yapmalarına izin verilmemeli. Ayrıca araba kullanırken koltuk kafalıklarını baş arkaya gerilmeyecek şekilde ayarlanması ve mutlaka emniyet kemerlerini takılması gerekir.
Hazırlayan: Mesude ERŞAN
Oluşan bu yırtıktan cep şeklindeki boşluğun içine kan dolar ve cebin içindeki kan miktarı arttıkça damar içine doğru bombeleşme gelişir. Hastaların büyük bir kısmında bu bombeleşme fazla olur ve damarı aniden tıkayabilir.
Sıklıkla hangi yaşta görülür?
Damar yırtılmalarına genellikle 20-30 yaşlarda rastlanıyor. Çünkü bu yaşlarda henüz damar duvarları tam olarak kuvvetli bir yapıya ve dengelilik haline ulaşamıyor. Daha seyrek olarak da 50 ve altındaki genç kişilerde görülüyor. Bu damarlar içinde özellikle boyunda bulunan şah damarları daha sık yırtılmaktadır.
Damar neden yırtılır?
Temelde yatan neden, damarların duvarlarının elastikiyetinde doğuştan bir azalma olması. Bu hastaların şah damarlarının duvarı, kalp tarafından pompalanan kana karşı esneme kabileyeti daha zayıf. Dolayısıyla da kan kitlesinin damar duvarı ile olan sürtünme basıncı daha fazladır.
Sağlam kişilerin de damarı yırtılır mı?
Çok nadir de olsa bazı yırtılmalar damar yapısı sağlamlarda olur. Gerek doğuştan damar yapı zayıflığı olanlarda, gerekse damar yapısı normal insanlarda bazı olaylar beyni besleyen damarların iç duvarının dayanma gücünde zayıflıklara yol açabilir:
- Ağır enfeksiyonlar,
- Zehirlenmeler,
- Ağır stres ve gerginlikler,
- Boynun aniden öne veya arka-yanlara olan gerilmeleri,
- Boyuna gelen künt darbeler gibi.
Bu nedenler hafif ve birkaç defa tekrarlanarak oluşurlarsa damar duvarında önce dayanma gücü zayıflamış noktalar oluştururlar. Yaşamın herhangi bir döneminde daha şiddetli etki yapacak bir olay damarı daha kolayca yırtabilir.
Yırtılan veya tıkanan damar hastada hangi belirtilere yol açar?
Bir taraftaki şah damarı tıkandığında çoğunlukla hastada aniden karşı taraftaki kol ve bacakta felç ortaya çıkar. Sol şah damarı tıkanıklığında sağ felç tablosuna, konuşamama (anlama kayıplı veya kayıpsız), görmede sağ taraftaki cisimleri görememe, hesap yapma ve yazı yazma yeteneğinin kaybı eşlik eder. Beyincik ve arka beyin bölgelerinin kanını veren arka damarlardan biri tıkanacak olursa hastada yine aniden çift görme, şiddetli baş dönmesi, yıkılma, yutma güçlüğü gibi bulgular görülebilir. Arka damarlar birleşip tek damar halinde seyrettikleri yerden tıkandığında ise hastanın iki taraflı kol ve bacaklarında felç, yutma ve konuşma kaybı görülür. Hastanın bilinci açıktır ve etrafı ile sadece göz işaretleriyle iletişim kurabilir.
Duvarın elastikiyetini yırtılmadan önce anlaşılması mümkün mü?
Daha önceden kimin damar duvar yapısının elastik dokusunun yetersiz ve yırtılmaya meyilli olduğunu belirlememiz şimdilik mümkün değil. Ama boyundaki şah damarını künt darbelerden korumak önemli. Gerek kendileri gerekse halka açık banyolarda (hamam) tellakların veya masajcıların boyuna ani germe hareketlerini yapmalarına izin verilmemeli. Ayrıca araba kullanırken koltuk kafalıklarını baş arkaya gerilmeyecek şekilde ayarlanması ve mutlaka emniyet kemerlerini takılması gerekir.
Hazırlayan: Mesude ERŞAN