Gençlerde kalp krizi neden olur?

KALP ve damar hastalıklarından korunmak için spor yapılması önerilir. Çoğu kişinin bildiği bu öneri, futbolcu Washington'un kalp damarındaki tıkanıklığın ortaya çıkması ve balonla düzeltilmesi olayından sonra kafaların karışmasına yol açtı.Gençlerde kalp krizi birçok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunlar arasında, damarın başka yerde oluşup koparak buraya gelen bir pıhtı ile tıkanması (emboli), koroner damarın spazmı, kalp kası ile oluşan köprünün altında damarın sıkışması ve burada oluşan pıhtı, aralarında kokainin de bulunduğu bazı ilaçlar sonucu oluşan damar tıkanmaları sayılabilir. Olaya Washington açısından bakınca, yaşının çok genç ve spor yapıyor olması kriz riskini azaltıcı etkenler olarak karşımıza çıkarken, şeker hastası olması önemli bir risk olarak ortaya çıkıyor. Bu köşede sık sık değindiğim, kalıtım, kolesterol yüksekliği gibi başka risklerin olup olmadığını, damar sertliği oluşturan iltihap benzeri tepkinin olup olmadığını anlamak amaçlı olarak yapılan aşırı duyarlı CRP tahlilinin yapılıp yapılmadığını bilmiyoruz. Bu gibi risklerin var olup olmadığı sadece olayın nedeninin anlaşılmasında değil, sonraki yaşamında yeniden benzer olaylarla karşılaşıp karşılaşmayacağı riski açısından da önemli.Bu noktada çoğu kişinin kafasında, futbola yeniden dönüp dönemeyeceği sorusu var. Eğer yapılan tetkiklerde diğer damarlarda herhangi bir darlık ya da damar sertliği plağı yoksa, mevcut darlık balonla açıldığı ve yeniden kapanmasını önlemek için bir anlamda kafes olarak nitelendirebileceğimiz stent konulduğu için, kalp damarlarındaki dolaşımda herhangi bir sorun kalmamış demektir. Ancak stent konulmasına rağmen 6-9 aylık dönem içinde buranın yeniden tıkanma riski az da olsa mevcuttur. Bu süre sonunda tıkanma olmadığının iyice incelenmesi gerekiyor.Aslında bu süre sonunda sadece efor testi ya da anjiyo ile değil, damar içinden yapılacak ultrasonografi ile de tetkik yapılması daha önemli. Bunun önemi, damar içinde bulunması muhtemel, gevrek olarak nitelendirilebilecek damar sertliği plaklarının (vulnerable plak) bulunması riskidir. Bu plakların bulunması halinde, çok önemli ölçüde tıkanma yaratmasa bile, heyecan ve bedensel zorlanma anlarında, üzerini örten damar iç zarının yırtılmasıyla kanla temasa geçen plakta damarı tümden tıkayabilecek bir pıhtının oluşması ve kalp krizi geçirilmesi riski bulunmaktadır. İşte bu gibi plakları bulunan kişiler, daha önce yapılan efor testi gibi incelemelerde normal bulunmalarına rağmen ani kalp krizleri geçirebilirler ve bu krizleri genç yaşlarda geçirdiklerinde de hayati tehlikeleri daha da büyüktür.İşte bu gibi olaylarla karşılaşma ihtimalini azaltmak için riskleri azaltma uygulamaları yapılmalıdır. Yoksa ‘‘Bir sorunum olsaydı koşu sırasında belirti verirdi’’ ya da ‘‘Efor tetkiki yaptırdım hiçbir sorunum yok’’ gibi düşünceler hiçbir garanti sağlamaz.DÜNYADAKİ DURUMAktif spor yapıp bu yaşlarda koroner yetmezliği olan kişilerle ilgili bilimsel çalışma yok çünkü hasta belki de hiç yok. 2001 yılında yayınlanan World Health Federation ve American Hearth Organization dokümanlarında, daha yaşlı sporcularda, tıkanıklık tam açılmış olsa bile müsabaka sporlarına katılmalarının tavsiye edilmediğini belirtiyor. Damar sertliği az olanlarda, efor testi ve sol karıncık fonksiyonları normalse, durumun ayrıntılı olarak incelenmesi ve şiddetli eforun risk getirdiğinin hasta tarafından da bilinmesi koşuluyla spora izin verilebileceği belirtiliyor.