Gelecek şehir ve balkon bahçeciliğinde

Siz de bahçe veya balkonunuzda küçük çaplı tarım faaliyetlerine girmek istiyorsanız, geç kalmış sayılmazsınız

Rakamlar Türkiye’de nüfusun yaklaşık yüzde 70’i artık kentlerde yaşadığını söylüyor. Bu da çok katlı, çok konutlu ve topraktan uzak yaşam demek. Diğer yandan dünya genelinde olduğu gibi son yıllarda Türkiye’de de şehir ve balkon bahçeciliği giderek yaygınlaşmakta. Çiçek yetiştirmenin ötesine geçen saksıda doğal sebze-meyve yetiştirme uğraşı, tarımın keşfedildiği Anadolu’da binlerce yıldır uygulanan kadim bir takım bilgilerin yeniden hatırlanmasını, uygulanmasını ve geliştirilmesini gerektiriyor. Tam da bahçelerin ekilmeye başladığı, tohumların, fidelerin toprakla buluştuğu şu günlerde işte size dikkat edilmesi gereken bazı önemli pratik bilgiler.

Gerekli Malzemeler

- Temiz Toprak: Zararlı böcek ve yabani tohumlardan temizlenmiş olmalı (Fidanlıklar, botanik bahçeleri ve süs bitkisi satan dükkanlarda torf olarak da satılır.)
- Organik gübre-kompostlama: İlk aşamada az gübre kullanmakta fayda var. Fazla gübre bitkinin boya kaçmasına ve yeşil aksamını artırmasına neden olur. Isırgan otu, nane ve fesleğen gibi bitkilerden kendiniz de kuvvetlendiriciler hazırlayabilir ya da kompost yapabilirsiniz. Kompostla evsel atıklarınızı da yararlı bir biçimde kullanmış olursunuz.
- Geniş saksılar-tahta kasalar: Tahta kasalar en fazla 30-35 cm yüksekliğinde olmalı. Geniş plastik saksılar alınabileceği gibi yerine göre peynir ve yağ tenekeleri de iş görebilir. Saksılar aralıklı ve büyükten küçüğe doğru sıralanmalı.
- Toprak ve su için malzemeler: Perlit denilen ve ekolojik tarımda da kullanılan bu madde topraktaki suyu tutar ve su tasarrufu sağlar. Bunlar zirai ürün satan mağazalardan temin edilebilir. Ufak çakıl taşları saksının dibine konarak suyun drenajı sağlanabilir. Böylelikle fazla su buradan sızarak bitkinin köküne zarar vermeyecektir. Bitkiler köklerinde biriken fazla sudan hoşlanmazlar. Aşırı su aynı şekilde mantar hastalıklarına da sebep olabilir.
- Fide ve tohum: Kullanılacak fide ekolojik/organik olmalı. Ekolojik tohumları bu tarımı yapan çiftçilerden, tohum takas ağlarından ve Buğday Derneği’ne üye olarak temin edilebilirsiniz. Ayrıca tohum GDO’suz ve ilaçsız belgesi verebilen firmalardan da temin edilebilir.

Saksı bahçeciliğinin püf noktaları

- Saksı toprağı karışımınız hafif ve nem tutan özellikte olmalıdır. Hazır torf kullanarak içerisine kompost ve gübre ekleyebilirsiniz. Eğer saksının ağırlığı konusunda endişeleriniz varsa toprak karışımına bir miktar perlit ekleyin.
- Yeriniz darsa bitkilerinizi minyatür kekikler, küçük mercanköşk, cüce adaçayı ve maydanozun küçük formları, fesleğen, frenk soğanı ya da dereotu gibi küçük türlerden seçmelisiniz.
- Kekik, mercanköşk, biberiye, adaçayı gibi bazı bitkiler güney yönünden gelen ışığı, fesleğen ve maydanoz gibi bitkilerse öğleden sonra güneşini ve ışığını sever. Nane, maydanoz, yaprak kerevizi, menekşe, dağ çileği, kuzukulağı, melisa balkonun yarı gölgelik kısmında iyi yetişebilecek bitkilerdir. Frenk maydanozu, nane, menekşe gibi bitkilersa tam gölgelik yerlerde de yetişebilir.
- Eğer evinizin dış cephesi kaplamaysa pencere önüne kuracağınız saksının duvara temas eden tarafı arasında sirkülasyon için boşluk kalmasına dikkat edin. Çatının saçaklarının altı az su seven bitkiler için uygun ortam oluşturur. Suyu seven bitkilerin saksılarını çatınızdan yağmur suyunu alacak biçimde yerleştirirseniz su tasarrufunda bulunursunuz.
- Saksılarınızda yetiştireceğiniz şifalı bitkilerin yanı sıra rengarenk görünmelerini istiyorsanız yıl boyu açacak olan renkli çiçekler de ekebilirsiniz. Örneğin, Latin çiçeği yenilebilir olmasının yanı sıra ayrıca böcekleri uzaklaştırma etkisi yaparak yanına ekildiği diğer bitkiler için koruma görevi de sağlarlar.

Şehir Bahçeciliğinin püf noktaları

- Başarılı bir sebze bahçesi için iyi bir toprak, yeterli güneş ışığı ve yeterli drenaja gereksinim vardır. Yükseltilmiş alanlar bu konuda oldukça verimli ve pratik olacaktır.
- Küçük bahçelerde en iyi sonuç için bir sezonda en çabuk olgunlaşan türdeki bitkileri tercih edin ve bunları tüm sezona yayın.
- ‘Karışık ekim’ yerden zaman kazanmak için iki veya daha fazla bitkiyi birlikte yetiştirmek demektir. Bitkilerin ekilirken birbirlerine olan yakınlıkları, tam olarak olgunlaştığında yaprakları birbirine değecek ve zeminini gölgede bırakacak şekilde olmalıdır. Bu durum yabani otların büyümesini engelleyecek ve topraktaki nemi koruyacaktır.
- Karışık ekim bitkileri eğer kökleri toprağın farklı derinliklerini işgal ediyorsa birlikte iyi gelişirler. Örneğin yüksek besin ihtiyacı olan lahana veya salatalıkla, düşük besin ihtiyacı olan havuç veya fasulye gibi bitkiler topraktaki besinler için birbirleriyle rekabet etmezler. En iyi karışık ekim bitkileri, birbirlerini tamamlarken farklı besin talepleri olan kardeş bitkilerden meydana gelir.
- Bostanınızın kuzey cephesinin çit, çardak veya bir duvarla çevrili olmasına dikkat edin. Bu cepheye, yani kuzey cephesine boyu uzayan türden bitkileri ekerek, daha kısa olan bitkilerin gölgede kalmasını engellemiş olursunuz.