Geçici bilinç kaybı tehlikeli mi

Öğle yemeğinizi keyifle yerken oluşan sıradan bir yutkunmanın bilincinizde ani ve kısa süren bir kayba yol açabileceğini biliyor musunuz?..Ya da hapşırma sonrası birdenbire ortaya çıkan, ama herhangi bir ilaç almadan kendiliğinden düzelen bir bilinç kaybıyla karşılaştınız mı? Kan gördüklerinde ya da beklenmedik kötü bir haber aldıklarında bayılan insanlarla hiç karşılaştınız mı? Cevabınız ‘evet’ ise bu yazıyı okumalısınız.ANİ ve kısa süreli bilinç kayıpları tıp pratiğinde ‘senkop’ adıyla bilinir. Oldukça sık görülen ve genellikle de tehlikesiz olan bu dramatik belirtinin sizi ve çevrenizdekileri korkutmaması mümkün değildir. Büyük toplum gruplarının incelendiği araştırmalarda bu tür geçici bilinç kayıplarının toplumun yüzde 3- 5’inde en az bir kez ortaya çıktığı belirlenmiştir. Geçici bilinç kaybından sorumlu mekanizma, beyin sapındaki bir bölgenin kanlanmasının, beslenmesinin kısa bir süre bozulması ve sonra da hemen düzelmesidir. Kan basıncınız 60 mm Hg’nin altına düştüğünde ya da kalbiniz kan pompalama fonksiyonunu 3 saniyeden daha uzun bir süre aksattığında geçici bir bilinç kaybı kaçınılmazdır. Beyin oksijenlenmesinin yüzde 20 ve daha fazla miktarlarda azalmasının da bilinç kaybına yol açabileceği bilinir. Beyninizin beslenmesi ve oksijenlenmesi olağanüstü güçlü pek çok mekanizma ve refleksle sabit tutulmaya çalışılsa da sinir veya kalp damar sisteminizden kaynaklanan birçok sorun geçici bilinç kaybına neden olabilir. Senkopun en sık görülen nedenleri sinir sistemi ile ilişkili olanlarıdır. Sinir sisteminin, çalışması tamamen kendi iç dinamiklerinden kaynaklanan bağımsız yapıdaki bölümünün (otonom sinir sistemi) bazı sorunları, özel durumlarda refleks mekanizmalarla ani bilinç kaybına yol açabilir. İdrar yaparken, tuvalet ihtiyacınızı giderirken ya da yutkunurken oluşan senkoplar bu grubun en sık görülenleridir. Bu tür bilinç kayıplarının da genellikle iyi huylu ve tehlikesiz olduğunu bilmelisiniz. AŞIRI SICAK BANYOAynı sinir sistemi ile ilişkili başka bazı sorunlar da geçici bilinç kaybına yol açabilir. Uzun süre ayakta kalmak, yoğun ruhsal stres, aşırı sıcak ortamlar, çok sıcak banyolar, şiddetli bulantı ve kusmalar, bu tür bilinç kayıplarının başlıca tetikleyicileridir. Kan gördüklerinde veya kötü bir haber aldıklarında bayılan kişilerde oluşan senkopların kaynağı da aynıdır. Bu tür bilinç kayıpları genellikle bir iki saniyelik baş dönmeleri, fenalık hissi, iç çekilmesi, boşlukta kalma duygusu ve vücuda bir sıcaklık yayılması ile başlamaktadır. Geçici ve tekrarlayıcı bilinç kayıplarının daha az görülen bir sebebi ise boynunuzdaki ana damarınız (şahdamar) ‘karotis arter’inin ayrım noktasında yer alan basınç algılayıcı duyargalarınızın aşırı hassas olması halidir. Bu duyargalarınız normal koşullarda kan basıncınızın fazla yükselmesi halinde otomatik olarak devreye girmekte, kan basıncını ve kalp atım hızını düşüren bir dizi işlemin başlamasını sağlamaktadır. Eğer bu duyargalar gereğinden fazla hassas bir hale gelirse boyuna dışarıdan gelecek herhangi bir baskı, kan basıncını azaltan reflekslerinizin abartılı olarak çalışmasına ve ani bilinç kaybına yol açacaktır. Boyun bölgenize yapılan herhangi bir basınç, hatta bezen sıkı yakalı bir gömlek bile ani bilinç kaybına yol açan sistemin devreye girmesine neden olabilmektedir. Kalp atım fonksiyonunun 3 saniyenin üzerinde veya en az 10 atım boyunca dakikada 40’ın altında olması ya da sistolik kan basıncının 50 mm Hg’nın altına düşmesi, birdenbire oluşan ve yine aynı hızla kendiliğinden düzelen geçici bilinç kaybının nedenidir. Ani ve geçici bilinç kayıplarının kalp ritim bozukluklarından kaynaklanabileceği de bilinmektedir. Kalp kapaklarındaki darlıklardan, kalp duvarının aşırı kalınlaşmasından veya kalp boşluğuna doğru büyüyen kalp tümörlerinden kaynaklanan ani ve geçici bilinç kayıpları oldukça seyrektir. KAN BASINCINA DİKKATAni ve geçici bilinç kaybının sık görülen bir nedeni de yatar durumdayken ayağa kalkınca sistolik kan basıncının 20 mm Hg, diyastolik kan basıncının 10 mmHg’dan fazla düşmesi sonucudur. Ortostatik Hipotansiyon olarak tanımladığımız bu durum yarım ile 1 litre kanın vücudun alt kısımlarında göllenmesine neden olmaktadır. Şeker hastalığında, alkolizmde, B12 vitamini noksanlığında, böbrek yetmezliğinde, romatizmal hastalıklardan bazılarında, parkinson hastalığında, beynin tümör ve enfeksiyon kaynaklı hastalıklarında ayağa kalkınca oluşan ani ve geçici bilinç kayıpları ilk ve tek belirti olabilir. AKLINIZDA OLSUNUzun süre ayakta kalmakYoğun ruhsal stresAşırı sıcak ortamlar Şiddetli bulantıKan görmekAşırı egzersizYataktan ani kalkmak bilinç kaybına neden olur.Çay bir ilaç mıİster siyah ister yeşil olsun çay, içerdiği polifenoler ve flavonoidler’in etkisi nedeniyle sağlığınız için çok yararlı bir bitkidir. Sıcak veya soğuk çayın vücut yağ miktarını muhtemelen bağırsaktan yağ emilmesini engelleyerek bir miktar azalttığı bilinmektedir. Ayrıca içerdiği yararlı kimyasallarla - kateşinler çayın kanser ve aterosklerozis gibi önemli sorunlara karşı koruyucu olduğu da sık sık belirtilmektedir. Bazı araştırıcılar çay yaprağındaki polifenolleri kullanarak deri kanserini önleyici kremler yapmaya bile çalışmaktalar. Çayın damar duvarlarını zararlı kolesterol LDL’nin okside edici etkisinden koruyabileceği, pıhtılaşmada rol alan hücrelerin trombositler fonksiyonlarını iyileştireceği kısacası kalp ve damar sağlığı üzerinde olumlu etkiler oluşturabileceği sık sık yazılmakta. Çay bir süre sonra ecza dolabına girerse sakın şaşırmayın.İLAÇLAR AKLINIZDA OLSUNSorunun bazen de depresyon giderici, damar genişletici, sakinleştirici ilaçlardan kaynaklanabileceğini bilmelisiniz. Özellikle yeni başladığınız bir ilacı takiben oluşan ani ve geçici bilinç kayıplarında bu faktörü göz önünde tutmalısınız. Anjiotensin dönüştürücü enzim baskılayıcıları, alfa reseptör bloke edicileri ve damar genişletici tansiyon düşürücü ilaçların bu tür etkilere daha açık olduğunu bilmelisiniz.Ani ve geçici bilinç kaybı eğer bir göğüs ağrısını takiben meydana gelmişse koroner arter hastalığından, çarpıntı ile birlikteyse kalp ritim bozukluklarından, bulantı, kusma terleme ve sıcaklık basması gibi belirtilerle birlikteyse sinir sistemiyle ilgili sorunlardan kuşkulanılmalıdır. Aniden ayağa kalkma ile oluşan senkoplarda ortostatik hipotansiyondan, egzersiz esnasında oluşan ani ve geçici bilinç kayıplarında ise kalpte veya ana damarlarda kan akımını engelleyen mekanik sorunlardan şüphelenilmelidir. Genellikle iyi huylu ve tehlikesiz olmakla birlikte ani ve geçici bilinç kaybıyla karşılaşıldığında sorunu önemsemenizde fayda var. Böyle bir durumla karşılaştığınızda mutlaka doktorunuzu bilgilendiriniz.BİR HABERKahvaltıya dikkatAmerican Journal of Clinical Nutrition dergisinin nisan ayı sayısında New York Üniversitesinden Dr. Paresh Danona ve arkadaşlarının bir araştırması yayınlandı. Dr. Danona ve arkadaşları çalışmalarında yüksek miktarda yağ ve karbonhidrat ihtiva eden sabah kahvaltılarının kan şekeri ve kolesterol seviyelerinde ani ve fazla artışlara yol açtığını, öğle saatlerine doğru damar duvarlarındaki yangısal olayları tetiklediğini saptadılar. Ağır bir kahvaltının kandaki beyaz kürelerde serbest radikallerin oluşumunu arttırdığı, hücre içindeki yangısal süreçleri hızlandırdığı da bu çalışmada ortaya kondu. Damar sertliğinin ana nedenlerinden birinin yangısal mekanizmalar olduğu dikkate alınırsa yağ ve karbonhidrat yüklü yoğun kalorili sabah kahvaltılarının pek sağlıklı olmayacağı söylenebilir.