Gebelikte ilaç kullanımına dikkat

Sindirim sistemi rahatsızlıklarına gebelikte sık rastlanıyor. Bulantı ve kusmalar hafif olabileceği gibi, kilo kaybı ile vücutta su ve elektrolit kaybına neden olabilecek kadar şiddetli de olabilir.

Göğüste yanma ve ağıza acı, ekşi su gelmesi gibi şikâyetlerle karakterize olan reflü ise gebelikteki hormonal değişikliklere ve büyüyen karının oluşturduğu basınca bağlı yemek borusunun alt kısmında gevşeme ve midede asit salınımının artması sonucu gelişir. Gebelikte sıklıkla görülen sindirim sistemi sorunlarıyla ilgili sorularımızı Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hakan Yaralı yanıtladı:

- Bulantı ve kusma gebelikte sık karşılaşılan bir durum mu?

Bulantı ve kusma gebelerin yüzde 70-85'ini etkileyen bir durumdur. Bulantı-kusma gebelerin %2’sinde şiddetli hale gelebilir. Çoğul gebeliğin yanında, ailede veya önceki gebelikte şiddetli kusmaları olanlar risk grubundadır.

- Bulantı ve kusma doktora gitmeyi gerektirir mi?

Gün içi bulantı süresine, kusma sıklığına ve kilo kaybına göre durumun şiddeti değerlendirilir. Eğer hiçbir şekilde beslenilemiyorsa ya da her yenilen besin kusuluyorsa idrarda keton testi bakılabilir.  İdrarda keton analizi müspet ise  yeterli gıda alınamadığının ve vücudun yıkıma geçtiğinin belirtisidir. Bu durumda doktora başvurulmalıdır.

- Gebelikteki bulantı ve kusmayı önlemek ya da tedavi etmek mümkün mü?

Gebe kalmadan önce multivitamin destek alan hastalarda bulantı ve tedavi gerektiren şiddette kusma daha nadir olarak izlenir. Sık ve az yemek, yağlı-baharatlı yiyeceklerden kaçınma, proteinli gıdalar tüketmek ve yatak başında kraker bulundurularak kalkmadan tüketilmesi şikâyetlerin azalmasını sağlar. Hafif-orta şiddetteki durumlarda B6 vitamini, metoklopramid (metpamid), trimetobenzamid (emedur) gibi ilaçlar kullanılabilir. Ağır vakaların hastaneye yatırarak tedavi edilmesi gerekebilir.

- Gebelikte reflü çok sık görülür mü?

Yaklaşık olarak gebelikte reflü görülme sıklığı yüzde 45-80’dir. Yani oldukça sık görülüyor. Özellikle gebeliğin son 3 aylık döneminde şikayetler artabiliyor.

- Gebelikteki reflünün erişkinlerde görülen reflüden farklı özellikleri var mıdır?

Gebelik döneminde reflü şikayetleri gebelik dışındaki dönemden farklılık arz etmez. En tipik bulgusu göğüste yanma hissidir.

- Gebelikteki reflüde ilaç kullanmak gerekli mi?

Sadece yaşam tarzı değişiklikleri bile şikâyetlerin azalmasında etkili olur. Yastık sayısını artırmak, baharatlı yiyeceklerden, kahve ve çikolatadan kaçınmak, aşırı kilo almamaya dikkat etmek, yemeklerden hemen sonra yatmamak ve sık aralarla küçük öğünler yemek bu önlemlerden sayılabilir. Tüm bunlara rağmen şikâyetlerinde gerileme olmadığı takdirde doktor kontrolü altında aşağıdaki ilaçlar kullanılır.

- Reflü ilaçlarının kullanımı güvenli mi?

Gebelikte kullanılan ilaçların güvenliğinden söz ederken, kullanılacak ilaçların etkileri ve içerikleri göz önüne alınmalı. Örneğin antiasitler; yemeklerden sonra yaklaşık 30 dakika, 1 saat sonra ya da ağrı anında tablet emilir veya 1-2 ölçek süspansiyon içilir, kullanımı güvenli gruptadır, ancak süreli ve yüksek doz kullanımında metal tuzlarının birikimi söz konusu olduğundan dikkat edilmelidir. Antiasitlere cevap vermeyen inatçı reflü şikâyetleri olan hastalarda H2 reseptör antagonistleri kullanılır. Etkisi hızlı değildir. İlacın emilimi ve vücutta dağılımı için zamana ihtiyaç vardır. Bu grup ilaçlar plasentadan geçerler. Doktor kontrolünde kullanılmalıdırlar. Yine Proton pompa İnhibitörleri gebe olmayan hastalarda ülser, gastrit ve reflü tedavisinde kullanılır. Bunlar en çok dikkat edilmesi gereken ilaç grubudur gebelerde çünkü; bebekte kalp, yüz, böbrek anomalilerine sebep olabilir. Her ne kadar fetusta anormallik yaptığı gösterilmemişse de genelde gebelikte kullanılması önerilmez.

- Gebelikte kabızlık da görülebiliyor, bu konuda anne adaylarına önerileriniz neler olacak?

Gebelikte kabızlık özellikle ilk ve 3. trimesterde daha fazla olmak üzere sık karşılaşılan bir durumdur. Gebelikte artan progesteron hormonu ince ve kalın barsak hareketlerini yavaşlatır. Bol sıvı almak, fiziksel aktiviteyi arttırmak, lifli gıdalarla beslenmek gebeleri kabızlıktan korur. Bunlara rağmen şikâyetler devam edecek olursa doktor kontrolünde kullanılabilinecek ilaçlar mevcuttur.