Gebelikte hipertansiyon

Gebeliklerin ortalama yüzde 5.7'sinde hipertansiyon görülüyor

Gebelikte hipertansiyon, bebeğin anne tarafından yabancı bir cisim gibi algılanması nedeniyle oluyor. Hipertansiyonun bebeğe ve anneye zararı çok. Hekimler önce anne hayatı diyorlar. Ancak süre kazanılıp gebelik haftası 30-32. haftaya çekiliyor ve bebeğe yaşam şansı veriliyor.

Gebelikte çeşit çeşit hipertansiyon var. Bunlardan biri gebeliğin ortaya çıkardığı hipertansiyon. Bu ikiye ayrılıyor: preeklampsi ve eklampsi. Farkları eklampside anne adayının bilinç kaybı yaşaması.

Gebelikte görülen bir başka tür ise annede gebelikten önce oluşan bir hastalığa bağlı olarak hipertansiyon oluşması. Gebeliklerin ortalama yüzde 5.7'sinde hipertansiyon görülüyor. Anne adayının daha önceden kronik böbrek, kalp veya damar hastalığı varsa gebeliğinde hipertansiyon görülme sıklığı yüzde 20-40'lara çıkıyor.

Gebelikte en fazla görülen grup preeklampsi. İlk gebelikte görülüyor ve genellikle gebelik haftası 40 kabul edilirse 24. gebelik haftasından sonra ortaya çıkıyor.

Preeklampsinin bulguları şunlar: Büyük tansiyonun 14'den büyük, küçük tansiyonun dokuzdan yukarı bulunması, idrarda protein atımının artması, anne adayında görme ve bilinç bozukluğu gibi şikayetlerin olması.

Gebelikte hipertansiyonu bebeğin anne tarafından yabancı bir cisim gibi algılanması şeklinde açıklıyor uzmanlar. Anne adayının bebeği yabancı bir cisim gibi algılamaması için vücudun ürettiği blokal antikorların bu anne adaylarında az gelişmiş olduğu söyleniyor.

GEBELİK SONLANDIRILIYOR

Hipertansiyonun bebeğe ve anneye zararı çok. Bebeğe giden kan akımı azaldığından bebeğin gelişimi yavaşlıyor ve geriliyor, bebeğin etrafındaki su miktarı azalıyor. Gebelik sırasında fetal büyüme durur ya da su miktarı azalırsa bebeği anne karnında kaybetme riski çok yüksek. Bu yüzden bebeği yaşatabilmek için gebelik sonlandırılıyor. Yani gebeliğin haftası gözönünde bulundurularak erken doğum yaptırılabiliyor.

Hekimler önce anne hayatı diyorlar. Ama süre kazanılarak gebelik haftası 30-32. haftaya çekilerek bebeğe yaşam şansı veriliyor. Ancak bebekler düşük tartılı doğduklarından, bebekte beyin içi ve göz dibi kanaması gibi ağır komplikasyonlar sıklıkla görülebiliyor.

Preeklampsinin anne adayının yaşıyla bir bağlantısı yok. Ancak ileri yaşlardaki anne adaylarında daha sık görülmesinin bir sebebi; anne adayında tanısı konmamış böbrek, kalp gibi hastalıkların olması. Bu vakalarda hipertansiyon görülme olasılığı daha yüksek. Özellikle de anne adayı 30 yaşın üzerinde ise.

ANNE NÖBET GEÇİRİYOR

Hipertansiyon bebeğin yaşamının ileri döneminde de engellere yol açıyor. Bebekte görme ve beyin içi kanamaya bağlı olarak yürüme bozuklukları gibi nörolojik izler kalıyor.

Hipertansiyonun anneye zararı daha çok. Anne hipertansiyona bağlı olarak eklampsi adını verilen havale gibi krizler geçiriyor. Nöbet sırasında anne bilincini yitiriyor. Geçirdiği krizlerden sonra uzun süre şuursuz yatabiliyor. Annede kan bozuklukları da oluşuyor. Bütün damarlarda spazm olduğundan kanın geçtiği tüm organlar zarar görüyor. Annenin böbreklerine zarar vererek annede kalıcı böbrek rahatsızlığına yol açıyor. Bu, daha sonraki gebelikleri de riske ediyor.

Hipertansiyon bazen anne ölümlerine de neden oluyor. Annenin en büyük ölüm sebebi HELP Sendromu denilen durum. Karaciğer içinde kanama, karaciğer kapsülünde yırtılmalar, akciğer ödemi gelişmesi, beyin fonksiyonlarında gerileme en fazla görülen anne ölüm sebeplerinden.

HELP SENDROMU

Vücudun kan dinamiği bozulduğundan hasta yoğun bakım servislerinde uzun süre kalıyor. Annede kanama olduğunda durdurulamıyor. Bu pıhtılaşma bozukluğuna bağlı olarak anne hayatı tehlikeye girdiği için tek çözüm gebeliğin sona erdirilmesi.

Hastalığın sebebi bilinmiyor. Ama bebek doğuma müsait ise gebelik müdahale ile sona erdirildiğinde, bu bulguların 24-48 saat içinde kendiliğinden gerilediği görülüyor.

‘‘Servisimize günde 10 gebe yatışı yapılıyorsa hergün ortalama iki üç gebe preeklampsi olarak yatıyor. Bu çok büyük rakam,’’ diyor İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı'nda öğretim görevlisi Doç. Dr. Hayri Ermiş: ‘‘Bu gebelerin yüzde 80'i gebelikleri takip edilmemiş hastalar. Durum, eklampsi ya da ağır eklampsi ise gebelik haftası da gözönüne alınarak gebelik sonlandırılıyor, yane müdahale ile erken doğum yaptırılıyor. Hafif preeklampsi ise hasta yatırılıp takip ediliyor böylece gün kazanılıyor.’’

Gebeliği takip etmek gerek

Gebeliğin başından itibaren takip gerekiyor. Oysa Türkiye'de genellikle gebeler 20. gebelik haftasından sonra doktora görünüyorlar. Bu da saptanan hipertansiyonun gebeliğin oluşturduğu bir hipertansiyon mu, yoksa daha önceden bir hipertansiyon mu olduğunun tanısını koymayı zorlaşıyor. Preeklamsinin sebebi hakkında oturmuş bir bilgi tıp biliminde yok. En büyük faktörün imunolojik olduğu ileri sürülüyor. Yani annenin çocuğu yabancı bir faktör olarak görmesi buna karşı reaksiyonlar vermesi olarak. Ama bu da tam olarak ispatlanmış değil. Bunu öngören faktörlerden biri hipertansiyonun ilk gebelikte ortaya çıkması. Sebebi bilinmese de gebelik takibi yapılmayan ülkelerde bunun sayısında hızlı bir artışın olduğu, aksine gelişmiş ülkelerde ise az görüldüğü gözlemlenmiş. Ancak bu gözlemlerin sosyal, ırksal, eğitimsel, ve beslenme farklılıkları ile ilgili olup olmadığını ispatlayacak kontrollü çalışmalar henüz yapılmamış. Gelişmiş ülkelerde gebelik baştan itibaren takip edildiği için tansiyon yükselmesi saptandığı anda hasta yakın takibe alınıyor. Yakın takibe alındığı için durum eklampsi ya da ağır eklampsiye gitmiyor. Gerekirse erken müdahale yapılıyor annenin ve bebeğin bu olaydan zarar görmesi önleniyor.